3 april Marrakech
Na een goede vlucht treffen we onze reisleider Arnoud van den Berg in de aankomsthal op Marrakech. Hij wijst ons meteen al op de eerste soort voor de trip, de Huisgors, die boven op de koffietent in de hal zit. We laden alle bagage in de bus en rijden naar Marrakech. We lopen een rondje door het stadspark waar we een Dwergarend zien overvliegen. Verder veel Ooievaars en Huisgierzwaluwen boven dit park. Daarna checken we in bij het hotel. We verkennen meteen de tuin en zien Grauwe Buulbuul en Westelijke Vale Spotvogel. Tijdens het eten vliegt een Zwarte Ooievaar over de tuin en dat is een behoorlijk schaarse doortrekker.
In de middag gaan we naar een mooie groene vallei waar we na een tijdje zoeken de Atlasgrasmus kunnen zien en een erg mooie Levaillants Specht.

De Levaillant's Specht is een van de doelsoorten in Marokko. Foto: Ricardo van Dijk

4 april Oukaimeden
We zien tijdens het ontbijt al dat het regent. We zullen echter de bergen in gaan en soms is het weer daar echt anders, omdat je boven de regenwolken kunt uitkomen. Door de regen zien we tijdens de trip omhoog vrijwel geen vogels. Af en toe ziet iemand een Waterspreeuw vliegen. Als we boven de 2000 meter komen, begint de regen in sneeuw te veranderen. Dat wordt steeds meer en we komen onderweg zelfs sneeuwschuivers tegen. We komen uiteindelijk in een sneeuwbui in het skidorp Oukaimeden aan. De weg is door het autoverkeer af en toe sneeuwvrij en dit trekt vogels aan. We zien Rotsmussen, Atlasvinken en ook de Atlasstrandleeuwerik.

In Atlasstrandleeuwerik zit te kleumen in de sneeuw! Foto: Ricardo van Dijk

We stappen uit en kijken wat om ons heen. Dan zien we een paartje Seebohms Tapuit prachtig dichtbij.
Verder zien we veel Alpenkraaien en Alpenkauwen die op zoek zijn naar restjes afval in het skidorp. We zijn op ongeveer 2500 meter hoogte en het ziet er bijzonder uit met zo'n laag sneeuw. De sneeuwval maakt het vogelen echter niet makkelijk en we besluiten tijdig te eten en naar beneden af te reizen. Onderweg zien we Blauwe Rotslijster en Diadeemroodstaart. We komen nog een fraaie Levaillants Specht tegen en horen Atlaskruisbek en Westelijke Bergfluiter. Hoe verder we dalen, des te warmer en beter wordt het weer. We zien een Grauwe Kiekendief die zeer donker van kleur is (melanistisch). Op de vlakte voor het dorp zien we verder nog enkele Westelijke Blonde Tapuiten en twee Woestijnklapeksters.

Een Atlasvink laat zich goed benaderen en fotograferen. Foto: Ricardo van Dijk

5 april Boumalne
Vandaag is een reisdag van Marrakech naar Boumalne. Bij het hotel zien we in de rivierbedding onze eerste Marokkaanse Kwikstaart. Verder zien we Kleine Plevier en Hop. We gaan op pad en al snel zien we een Visarend op een paal zitten die daar waarschijnlijk heeft geslapen. Daarna op weg naar een naaldbos met deze ochtend Gaai, Boomkruiper en Havik. We reizen verder en komen in slecht weer terecht. De regen verandert zelfs in een hagelbui, wat een bizar fenomeen is in de woestijn. Omdat we meerdere uren achtereen reizen, wordt de behoefte om te vogelen toch ook wel groot. Daarom besluiten we om toch maar even te stoppen bij een grasland in de heuvels en zien daar Strandleeuweriken, Seebohms Tapuit, een Graspieper en Kortteenleeuwerik. Het weer klaart op en we zien in een vallei onze eerste Zwarte Tapuit en een Diadeemroodstaart.

De schitterende Saharaanse Groene Bijeneter. Foto: Ricardo van Dijk

We gaan wat verder door het Atlasgebergte waar we tijdens een korte opklaring even stoppen. De vogels hebben de opklaring ook door en plotseling beginnen een aantal roofvogels door te trekken. In korte tijd zien we ca. 40 Dwergarenden langs vliegen en er zweven tussen de bergen ca. 100 Zwarte Wouwen in een thermiekbel. We eten de lunch bovenop een bergpas in een koud restaurant. We kijken vanaf het terras en zien een Roodkopklauwier en een Blonde Tapuit. We rijden vervolgens door naar het stuwmeer bij Ouarzazate, waar het weer inmiddels beter is. Tijdens de stop bij het meer zien we een Witkruintapuit en enkele Saharaanse Groene Bijeneters. We wandelen naar een gedeelte van het meer met veel struiken en palmbomen. Hier reageert een familie van Bruingele Babbelaars heel snel op geluid.
Verder zien we op dit stukje nog Draaihals en Graszanger. We kijken kort bij het meer, want later op de reis zullen we er meer tijd gaan besteden. Als we wegrijden zien we een Scharrelaar prachtig op een draad zitten. Het wordt eindelijk mooi weer als we door de Rozenvallei komen. Onderweg zien we veel doortrekkende Boerenzwaluwen. Als we in Boumalne aankomen bij ons hotel, is er geen tijd meer om te vogelen, maar we zien nog wel een boom met een Koereigerkolonie.

De Bruingele Babbelaar reageert goed op geluid. Foto: Ricardo van Dijk

6 april Boumalne
Deze ochtend gaan we extra vroeg op pad om vóór zonsopgang al in de woestijn te zijn. Na een kwartiertje rijden zijn we iets na zeven uur op de plek van bestemming. Het is nog behoorlijk fris en er staat een beetje wind. We zien al snel een fraaie Arendbuizerd langs vliegen en een mannetje Grauwe Kiekendief vliegt naast onze bus. We zien groepjes Zwartbuikzandhoenders en horen Kroonzandhoenders. Er zijn veel tapuiten waaronder Westelijke Blonde, Woestijn- en Roodstaarttapuit.

De Roodstaarttapuit is een van de vele soorten tapuiten tijdens deze reis. Foto: Ricardo van Dijk

We zien mooie Temmincks Strandleeuweriken en horen de zang van de Witbandleeuwerik. Plotseling zien we vier Dikbekleeuweriken. Daarna komen we nog Woestijnleeuweriken en Kortteenleeuweriken tegen. Er zijn deze ochtend meerdere Renvogels te zien, waarvan we bij een paartje zelfs kort een poging tot paren waar kunnen nemen.
Om tien uur zijn we weer terug bij het hotel voor het ontbijt. De Huisgorzen schuiven gezellig aan en we horen vanaf het terras een Hop zingen. We gaan naar een ander stuk woestijn in de buurt van de stad. De doelsoort is de Westelijke Rouwtapuit, maar slechts enkelen van ons krijgen niet alleen het vrouwtje maar ook het mannetje van deze schaarse vogel te zien. Er vliegen drie Slangenarenden over en we turen vooral veel in het eindeloze landschap. Hoogste tijd om maar weer eens wat te gaan eten en tijdens de lunch vliegt er een Zwarte Wouw over. In de middag gaan we naar een kloof genaamd de Gorges de Thodra. We zien in deze mooie kloof een paartje Atlasgrasmus, een Bonte Vliegenvanger en een Kleine Monarchvlinder. Als we uit de kloof vertrekken zien we nog een paartje Havikarenden rondvliegen, waarvan één er een schijnaanval op een Rotsduif uitvoert. Als we staan te kijken horen we Barbarijse Patrijs en Blauwe Rotslijster.

De Diksnavelleeuwerik doet zijn naam eer aan. Het blijft iedere keer weer fantastisch om deze soort zo mooi te zien. Foto: Ricardo van Dijk

7 april Merzouga
Vandaag een reisdag van Boumalne naar Merzouga. We ontbijten weer vroeg, alle koffers in de bus en eerst nog even naar de steenvlakte buiten de stad. We kunnen deze ochtend prachtig de balts van de Witbandleeuwerik zien. We nemen twee Rosse Woestijnleeuweriken waar en er trekken twee Grauwe Kiekendiefmannen langs. We ontdekken ook een groep foeragerende Kroonzandhoenders die tussen de lage vegetatie erg onopvallend zijn. We zien deze ochtend ook veel Renvogels en twee jagende Lannervalken.

Renvogels zijn een typische soort van de steenwoestijn van Boumalne. Foto: Ricardo van Dijk

We gaan verder en kopen picknickspullen in Tinerhir. We wisten dat de komende dagen er wel eens geen bier in het hotel te krijgen zou kunnen zijn, dus we proberen dat in de supermarkt te kopen. We zien echter niets staan in de supermarkt. We vragen het aan de toonbank en de bediende loopt snel de winkel uit en wenkt ons mee te lopen. Er wordt een stalen deur naast de winkel geopend en er blijkt een complete slijterij aanwezig, verstopt achter een Coca-cola reclamebord. We kopen wat in en reizen verder de woestijn in. We stoppen onderweg bij de beste sinaasappelverkoper van het land die trots al z'n ansichtkaarten van klanten uit de hele wereld laat zien. Het is behoorlijk heet en qua vogels is het rustig. Na enige tijd komen we bij een stuk woestijn met wat begroeiing en we gaan hier op zoek naar de Maquiszanger. Na een half uurtje zoeken vinden we er uiteindelijk één.

Maquiszanger is een typische vaak 'skulkerige' soort in deze dorre en hete woestijnvegetatie. Foto: Ricardo van Dijk

Verder zien we hier Brilgrasmus, Woestijnvinken en een Diksnavelleeuwerik. Na de lunch rijden we meteen weer verder en zien onderweg veel Witkruintapuiten. We maken een uitstapje naar een gebied waar veel fossielen worden gewonnen. Hier woont een kennis van Arnoud, die ons in ruil voor de koop van enkele fossielen enkele vogels zal laten zien. Bij aankomst laat hij ons meteen een rustende Woestijnoehoe zien die erg mooi op een rotswand zit. Iets verderop zit ook nog een broedende Barbarijse Valk.
Nadat we wat fossielen hebben gekocht (best mooie dingen trouwens), gaan we naar de stad waar we overstappen in twee Landcruiser-jeeps. De ruimte is achterin wat krap, maar deze vervoermiddelen hebben we echt nodig in het mulle zand. We rijden ongeveer 50 kilometer in stevig tempo door de woestijn naar ons hotel (een soort kamp met zowel hotelkamers als tenten) in Merzouga. Onderweg worden we nog even opgehouden omdat we een paar mensen met hun splinternieuwe Opel uit het zand moeten trekken. Uiteindelijk bereiken we tegen zonsondergang het hotel. Het gebouw ligt prachtig tegen de zandduinen, maar de kamers ruiken een beetje muf (tsja, de muren zijn gepleisterd met iets wat op Kamelenmest lijkt).

8 april Rissani
Na het ontbijt meteen op pad naar een ringpost vlakbij waar een paartje Woestijnmus broedt. Het gaat slecht met deze soort en dit is het enige overgebleven paartje in de omgeving. We kijken wat bij de ringactiviteiten van Catalaanse ringers die o.a. Baardgrasmussen vangen.
Daarna gaan we een stuk de woestijn in en halen een lokale Touareg-gids op die ons één van de laatste Westelijke Kraagtrappen zou kunnen laten zien. We zien onderweg enkele Bruinnekraven en een Witbandleeuwerik. Na lang zoeken vinden we uiteindelijk toch geen Kraagtrap. Deze soort wordt helaas zwaar bejaagd door Arabieren met behulp van valken. Onze gids laat op een zeker moment de auto's stoppen en wijst iets aan. We zien niks, maar na goed kijken zien we wat hij bedoeld; er scharrelen enkele Sahelzandhoenders tussen de kale stenen.
We gaan verder en gaan naar nog een specialiteit van onze gids, de Egyptische Nachtzwaluw. Hij zet ons allemaal neer bij een grote kuil en begint met zoeken en zegt dat de vogel op enkele meters voor ons op de grond zit. Hoe goed we ons best ook doen we zien niks. Pas als de gids de vogel in een telescoop zet zien we de enorm gecamoufleerde vogel zitten op een paar meter voor ons.

Nauwelijks te zien tussen de stenen en stokje, de Egyptische Nachtzwaluw. Foto: Ricardo van Dijk

We nemen afscheid van onze gids en gaan naar een oase waar we Groene Bijeneters en de Langsnavelkuifleeuwerik zien. Ook de doelsoort van dit gebied treffen we al snel aan, de Saharaanse Vale Spotvogel, die pas sinds 5 jaar een andere soort is dan de Westelijke Vale Spotvogel. Aan het einde van de middag (het is inmiddels erg heet geworden), speuren we nog een woestijngebiedje met struiken af waar we al heel snel drie Woestijngrasmussen ontdekken. Verder zitten er op dit stuk veel Woestijnvinken en Rosse Woestijnleeuweriken. Bij terugkomst genieten we van de fraaie zonsondergang bij de zandduinen van ons kamp.

Prachtige rode zandduinen nabij het kamp. Foto: Ricardo van Dijk

9 april Ouarzazate
Omdat er 's ochtends geen elektriciteit is, wordt het ontbijt wat later (7 uur). Daarna kunnen we met daglicht onze spullen pakken want we gaan terug reizen naar het westen. Eerst wordt alles in de Landcruisers geladen en we gaan weer met 80 km/h de woestijn door. Na drie kwartier rijden komen we bij de stad en wordt alles in onze vaste bus overgeladen. We stoppen bij een 1000 jaar oud irrigatiesysteem met drinkputten die onderling met elkaar verbonden zijn. Op één van de putten zit een Woestijnklapekster te zingen. Na een tijd rijden hebben we een stop bij een oase. We zien een zingende Westelijke Rosse Waaierstaart en verder veel andere zangvogels waaronder de Saharaanse Vale Spotvogel. Na een lange rit komen we aan het einde van de middag aan bij het meer van Ouarzazate.
We lopen naar een ondiep gedeelte met slik waar veel vogels zijn. We kijken wat steltlopers af en plots komen we tot de ontdekking dat vlak voor ons een Blonde Ruiter loopt! De 5e waarneming ooit van deze Amerikaanse dwaalgast in Marokko.

Absoluut uniek, de vijfde waarneming van Marokko van een Blonde Ruiter! Foto: Ricardo van Dijk

Nadat de consternatie is bezonken kijken we wat verder en zien een groepje Marmereenden, Casarca's en veel Kwakken en Ralreigers. Verder meerdere Rietzangers en sterns zoals Lachstern en Witwangstern. We blijven hangen tot het donker wordt en zien dat veel vogels hier zullen gaan slapen. Vele duizenden Gele Kwikstaarten en Boerenzwaluwen trekken naar het meer om daar de nacht door te brengen. Voor ons is het ook mooi geweest en we gaan naar het hotel.

10 april Taroudannt
In de ochtend gaan we eerst weer naar het meer. Het is een warme dag die uiteindelijk 37 graden zal halen. De Blonde Ruiter is nog steeds aanwezig en verder zijn nu ook Oeverloper, Tureluur en IJsvogel te zien. Met de zon in de rug kunnen we ook wat andere gedeelten van het meer goed met de telescoop verkennen en dit levert nog Rosse Grutto, Kluut en Dunbekmeeuw op.
We reizen verder door de heuvels en stoppen bij een riviertje met veel notenbomen. Daarin zitten veel zangertjes als Fitis, Bergfluiter, Orpheusspotvogel en Gekraagde Roodstaart. Verderop in de heuvels maken we een stop en zien meerdere Barbarijse Grondeekhoorns. Iets verderop zien we nog een zingende Woestijntapuit, een Kortteenleeuwerik en een Groen Marmerwitje. We lunchen bij een prachtige bloemenvallei waar saffraan van krokussen wordt gemaakt. Vervolgens rijden we door een streek met Argan-bomen waar notenolie van gemaakt wordt. We zien hier veel Grauwe Gorzen, maar de doelsoort voor dit gebied is de Grijze Wouw. Dat lukt niet zo snel, maar plots vliegt er links boven de auto een Grijze Wouw. We springen uit de auto en kunnen de vogel kort zien want deze vliegt verder. Vervolgens weer in de auto en gas er op; we halen de wouw in en kunnen de vogel over ons heen zien vliegen.
Tegelijkertijd hoor ik een Kwartel in het veld roepen en zijn meerdere Graszangers druk aan het baltsen. Uiteindelijk komen we aan in ons mooie hotel dat een soort Kashba is, een ommuurde stad met veel kleine steegjes.

Marokkaanse Kwikstaart. Foto: Ricardo van Dijk

11 april Oued Souss
Na het ontbijt moeten we een flink stuk rijden naar de kust bij Agadir met als doel de Kaalkopibis. Het is een beetje mistig en ongeveer 18 graden. Ten noorden van Agadir zien we een grote groep meeuwen op het strand met daartussen vijf Audouins Meeuwen. Ook een subadulte Zwartkopmeeuw is aanwezig. Over zee vliegen twee jagers (Middelste/Kleine?) en een Jan-van-gent. We kijken vervolgens naar de riviermonding waar aan het begin van de middag de Kaalkopibissen komen drinken. Helaas is er nu nog geen ibis te zien. We gaan eerst langs een restaurant om de lunch te reserveren en ondertussen wordt het toch wel een beetje spannend of we de Kaalkopibissen wel gaan zien. We rijden verder langs een duingebied en dan ontdekt Ellen de eerste ibis.

De zwaar bedreigde Kaalkopibis. Foto:Ricardo van Dijk

Bus aan de kant gezet en al snel zien we er een paar tussen de duinen lopen. In de fraai begroeide duinen met veel bloemen laten de ibissen zich tot ongeveer 25 meter afstand naderen. Ze eten vooral mestkevers, die ruim aanwezig zijn. We zien verder nog veel Theklaleeuweriken, enkele Brilgrasmussen en een Afrikaanse Raaf. Er rent ook een haas snel weg. Na een uur of twee tussen de Ibissen rondgelopen te hebben gaan we lunchen met weer heerlijke tajines. Onderweg nog een korte stop bij een Marokkaanse Aalscholver.
Daarna rijden we naar het volgende hotel en droppen alvast de koffers. We gaan naar de noordkant van het Oued Massa/Souss natuurpark waar een riviermonding veel soorten oplevert als Bontbekplevier, Flamingo, Rosse Grutto, Krombekstrandloper en Reuzenstern. Voor het eerst zijn er ook veel muggen aanwezig.

De Maghrebekster met zijn mooie blauwe oogvlek. Foto: Ricardo van Dijk

12 april Oued Souss
De laatste volle vogeldag. We rijden 's ochtends in 1,5 uur door naar de zuidkant van het Oued Massa gebied. Al snel na het verlaten van de hoofdweg zien we enkele Steenuilen op stenen muurtjes, samen met Barbarijse Grondeekhoorns. We komen aan bij het natuurpark dat bestaat uit een gebied rondom een riviermonding. We zien meerdere Marokkaanse Aalscholvers en Lepelaars waarvan er enkele gekleurringd zijn. Doelsoort van deze plek is de Zwartkruintsjagra die we al snel horen zingen, maar lastig te zien krijgen.

De Zwarkruintchagra is een doelsoort van Marokko en wordt eigenlijk alleen in Oued Massa gezien. Foto: Ricardo van Dijk

Verder zijn er leuke soorten aanwezig als Kleine Karekiet, Bonte Strandloper, Lachstern en Bonte Strandloper.
Er zijn opvallend veel Palmtortels en Graszangers aanwezig. We lopen terug naar de bus langs enkele akkertjes en krijgen dan twee Zwartkruintsjagra's goed te zien en ze reageren ook op de imitatiegeluiden van Arnoud. We zien ook nog Bonte Vliegenvanger, Kleine Monarchvlinder en het Bont Zandoogje (ondersoort aegeria). We gaan terug naar de bewoonde wereld voor een picknick op een terras met een lekker omeletje gecombineerd met sardientjes, chips en chocolade. Vervolgens naar een vochtige vallei met groene rivieroevers en veel waterschildpadden. Na een mislukte poging om Vale Oeverzwaluwen te zien, proberen we het op een andere plek en daar is het wel raak; enkele tientallen Vale Oeverzwaluwen foerageren en rusten langs de oever in kale struikjes. Hier zien we ook Woudaap, Italiaanse Kwikstaart en Paapje.

De Vale Oeverzwaluw is eveneens een echte doelsoort in Marokko. Hier zitten er zelfs tientallen! Foto: Ricardo van Dijk

We bezoeken nog een paar plekjes langs deze rivier met wat kleinschalige landbouw. Een Waterral reageert fel op geluid en heeft gezelschap van een Grote Karekiet en nogmaals een Woudaap. Op grote afstand zien we een flinke groep Zwarte Ibissen in een moerasachtig stuk landen. We gaan weer terug naar Oued Massa en kijken naar wat watervogels.

Het hoofddoel is echter de Moorse Nachtzwaluw en daarvoor moeten we wachten tot de avond valt. Een deel van de groep besluit terug te gaan naar het hotel en een beperkt groepje volhouders blijft in het gebied wachten. We gaan eerst naar het strand waar we in het begin van de schemering een Griel zien staan. Aan de overkant van de rivier staan nog twee exemplaren en we horen ze ook roepen. Een verliefd stelletje had op deze plek plannen voor een romantische avond, maar ze komen hopeloos met de brommer vast te zitten in de modder. Arnoud, Dick en ik trekken de brommer uit de bagger en wensen ze nog een prettige avond. Inmiddels is het donker geworden en horen we een Ransuil roepen. Iets later een sissend geluid en een lichtgekleurde vogel vliegt laag over: Kerkuil! We zien een flits van twee nachtzwaluwen die snel de kwelders invliegen. Met behulp van het afspelen van geluid komt één Moorse Nachtzwaluw terugvliegen en draait boven onze hoofden. Inmiddels is het volledig donker en zoeken we in een verlaten gebied tussen de grommende honden in verder. We horen drie keer het typische tok-tok-tok-tok geluid van de Moorse Nachtzwaluw en daar lijkt het bij te blijven. We besluiten terug te rijden naar het hotel. Na enkele tientallen meters blijkt er plots een Moorse Nachtzwaluw op het zandpad te zitten. We doen in het donker voorzichtig een poging om de vogel te fotograferen in het licht van de koplampen. Dit alles duurt nogal een tijd en de kans is groot dat het restaurant gesloten zal zijn als we terug zijn in het hotel. Uiteindelijk rijden we door en 5 minuten voor sluitingstijd kunnen we nog een maaltje bij elkaar rapen aan het buffet van het restaurant.

De Moorse Nachtzwaluw waarneming is een hoogtepunt van de reis geweest. Foto: Ricardo van Dijk

13 april Amsterdam
Vertrekdag. Na wat verwarring over de zomer/wintertijd lijkt het er op dat het vliegtuig om 19.00 uur lokale tijd zal vertrekken. We kunnen op deze dag dus rustig aan doen en zien 's ochtends een Tjiftjaf en een Orpheusspotvogel in de tuin van het hotel. Alle spullen in de bus en we gaan nog even langs de rivier, waar we twee Vorkstaartplevieren zien. Verder vliegen er twee Reuzensterns en een Maghrebekster komt nieuwsgierig kijken.
We rijden verder stroomafwaarts naar het koninklijk paleis, waar een bewaker ons verhindert om foto's te maken van een paartje Wielewalen. We zien hier nog een mogelijke Eleonora's Valk overvliegen en later een Slechtvalk. Op de terugweg zetten we een Griekse Landschildpad in de berm. Langs de rivier zien we nog twee Dwergsterns, maar dan roept de plicht ons om naar Marrakech door te rijden voor de terugvlucht.

Het woestijnkamp bij Rissani. Foto: Ricardo van Dijk