Vanaf 17 tot en met 31 mei 2021 genoot ik van een welverdiende vakantie, een periode die bewust is gekozen om leuke soorten te zien. Het is en blijft een voorrecht om op Walcheren te wonen om leuke, zeldzame, zeer zeldzame of nieuwe soorten voor Nederland te zien. Dat heeft het (recente) verleden ook wel bewezen. Mede hierdoor vogel ik het liefst alleen op Walcheren. Het is altijd spannend om op je eigen 'eiland' of local patch een leuke soort te ontdekken. In de loop der jaren heeft dit me goede soorten voor de zelfontdeklijst opgeleverd, persoonlijk voor mij de moeder der lijsten. Op dinsdag 18 mei 2021 besloot ik dan ook om naar Westkapelle te gaan, DE plek die zoveel heeft opgeleverd dat het als een magneet werkt voor vogelaars. Vooral de smalle duinstrook en het natuurgebied het Noordervroon hebben al veel moois opgeleverd.

Huisgierzwaluw Apus affinis, Westkapelle, 18 mei 2021 (Lennart Verheuvel)

Op die bewuste 18de mei vogelde ik eerst wat op Midden-Walcheren in het akker-/weilandgedeelte, om vervolgens rond 08:45 uur te arriveren in het Noordervroon. Op het middengedeelte was het niet zo spannend, maar ik zag wel redelijk wat zwaluwen foerageren in de richting van de zeedijk. Ik besloot daarom om via de K. de Vosweg richting de zeedijk te gaan. Daar aangekomen zag ik tientallen Gierwaluwen laag langs de zeedijk scheren. “Die wil ik eens op mijn gemakje checken”, was mijn eerste gedachte. Overigens check ik altijd (vooral in de goede periode) groepen zwaluwen. Na vrijwel de eerste check om 09:18 uur zag ik in een fractie van een paar seconden een gierzwaluw met een witte stuit… Die stuit was in die korte waarnemingstijd zo duidelijk wit en opvallend dat ik direct dacht dat het geen afwijkende Gierzwaluw of Huiszwaluw was. Tjonge jonge, wat spannend. "Alert blijven, Rob, focussen, rustig blijven", zei ik, bij wijze van, hardop tegen mezelf! En dan opeens, als een witte vlaag door mijn kijkerbeeld, zie ik de vogel weer. Steeds meer zie ik details aan de vogel. Het is een wat kleinere, compacte gierzwaluw met een wat korte, recht afgesneden staart en een andere vliegwijze dan de aanwezige gewone Gierzwaluwen. Binnen 5 seconden wist ik het al: “dit moet een Huisgierzwaluw zijn, en geen Pijlstaartgierzwaluw of iets anders.”

En daar sta je dan, altijd weer dat dilemma: eerst foto`s maken of doorgeven? Ik besloot (zoals bijna altijd) tot het laatste, maar een combinatie van euforie, adrenaline, je hart dat toch wel wat sneller klopt en trillende vingers geeft geen garantie om snel iets door te geven. Maar goed; het is me gelukt! Gelukkig laat de vogel zich goed zien en kan ik bruikbare foto`s maken, zo laat het scherm van mijn camera zien.

Alles zit mee. De korte waarnemingsafstand van soms wel 10 meter en de perfecte licht- en weersomstandigheden. Droog, helder weer met veelal zon in de rug, terwijl de vogel lekker aan het foerageren is tussen de tientallen (voornamelijk Gier-)zwaluwen en soms een perfecte show weggeeft aan de ontdekker! O wat hoop ik dat deze blijft, omdat ik weet dat er velen zullen komen.

Huisgierzwaluw Apus affinis, Westkapelle, 18 mei 2021 (Paul van Tuil)

Meer en meer details kan ik noteren, zoals: in vooraanzicht vleugels opvallend lager houdend; voorhoofd en kruin vuilwit in contrast met de wat bruinige nek, maar vooral met de donkere tot zwarte rug/mantel; keelvlek ook vuilwit en groter/opvallender dan bij de aanwezige Gierzwaluwen. Door dit alles viel het donkere oog met de donkere wenkbrauw nogal op, ook in contrast met de lichtere wang-/oorstreek. Dit laatste was goed zichtbaar, omdat de vogel soms op enkele meters voorbij vloog! Rond het oog was het eigenlijk een geïsoleerde donkere 'vlek'. Rug en mantel dus donker tot zwart, opvallend contrasterend met de witte bovenstaartdekveren/stuit. Bovenstaartdekveren/stuit kleiner dan bij de Huiszwaluwen, wat direct vergelijkbaar was in het veld. Bovendien liep het wit van de Huisgierzwaluw slechts iets door richting de donkere onderzijde, terwijl deze bij de aanwezige Huiszwaluwen geheel wit was. Verder viel het contrast met de donkere bovenstaart richting het staarteinde op. Bovenvleugeldekveren en arm- en handpennen lichter dan rug/mantel. Soms was dit door de perfecte lichtomstandigheden goed te zien. Flanken, borst en buik zeer donker in contrast met de lichtere keelvlek, de witte stuit en de lichtere onderstaartdekveren. Ondervleugeldekveren niet zo donker als de buik maar wel contrasterend met de lichtere arm- en handpennen. Staart recht afgesneden.

Ondertussen komt bij mij het besef dat dit de eerste twitchbare voor Nederland is, maar het zit wel goed voor de mensen die onderweg zijn. De vogel foerageert er lustig op los en ondanks het heldere, droge weer is het koud. Alle zwaluwen foerageren in de luwte en/of warmte van de zeedijk bij een matige westnoordwestenwind. Al heel snel arriveren de eerste Zeeuwse twitchers en na ruim een uur na de ontdekking mensen uit andere delen van het land. De vogel heeft een actieradius van ongeveer 1,5 kilometer langs de zeedijk met uitstapjes naar het naastgelegen Noordervroon. Voor aankomende twitchers levert dit soms zenuwslopende wachtende minuten op, die vervolgens omslaan in intense blijdschap en vreugde als de vogel zeer dichtbij langs- of overvliegt. Dit herhaalt zich tot ongeveer 12:00 uur. Na deze tijd is de vogel slechts door een enkeling kort gezien boven het Noordervroon. Vanaf ongeveer 18:40 uur tot 22:00 uur gaf de vogel vervolgens weer een geweldige show weg boven het Noordervroon, te zien vanaf de K. de Vosweg. Soms moest er gebukt worden door de aanwezige vogelaars, zo rakelings scheerde de Huisgierzwaluw voorbij de blije hoofden.

Huisgierzwaluw met Lennart Verheuvel, Westkapelle, 18 mei 2021 (Gerard Troost)

Huisgierzwaluw met Mayro Pattikawa, Westkapelle, 18 mei 2021 (Gerard Troost)

Dit betrof de vierde Huisgierzwaluw voor Nederland en het eerste twitchbare geval. De vogel is door ongeveer 200 vogelaars gezien. Op 15 mei 2021 werd een Huisgierzwaluw gezien bij Antwerpen, maar na bestudering van de talloze (erg goed gedetailleerde) foto`s lijkt deze vogel niet dezelfde te zijn. Bij de Westkapellevogel zijn de dekveren bruinachtig zonder duidelijke bleke randen, in tegenstelling tot bij de Belgische vogel. Zie ook de grotere dekveren aan de bovenzijde van beide vogels en de toppen van de armpennen. Ook lijken er verschillen te zijn tussen de bovenstaartdekveren, vooral aan de rand van de witte stuit. Met name door de lichte onderstaartdekveren en de donkere buik denk ik dat het gaat om de voornamelijk Afrikaanse variant Huisgierzwaluw Apus affinis en niet om de uit Azië afkomstige Grote Huisgierzwaluw Apus nipalensis.

Deze waarneming bewijst maar weer eens dat het loont om altijd groepen zwaluwen af te zoeken. Eens is het raak, en goed ook! Roodstuitzwaluw, Alpengierzwaluw en Siberische Gierzwaluw zijn allemaal in hetzelfde gebied gezien. Westkapelle is hiermee hofleverancier voor zeldzame zwaluwen op de Nederlandse lijst! En ja, wat dacht je van de Stekelstaartgierzwaluw (oef wat was ie mooi 🙂) en Rotszwaluw elders op Walcheren…! Wat zou het leuk zijn om Stekelstaartgierzwaluw of Kaffergierzwaluw toe te voegen aan het Westkapelle-zwaluwenlijstje! Wij op Walcheren gaan er ons best voor doen!

Zeeuwen vieren een feestje, Westkapelle, 18 mei 2021 (Wietze Janse)