Dwergooruil uit Italië in Delft in mei-juni 2021
15 June 2021 · Vincent van der Spek & Rinse van der Vliet · 10577 × bekeken
Op 25 mei 2021 werd door bewoners in een woonwijk in NW Delft, ZH een Dwergooruil gemeld. De vogel was toen al enkele dagen aanwezig, wellicht zelfs vanaf de 18e: dat wisten ze zeker, omdat de roep hun nachtrust al meerdere dagen verstoorde. In elk geval is er van 23 mei ook een opname. De vogel werd voor het laatst in de nacht van 12 op 13 juni gemeld.
Doordat dit na een geval in Barneveld, GE van 22 mei – 19 juni 2010 de eerste twitchbare in ruim tien jaar was, was er veel belangstelling. De Delftse Dwergooruil is op waarneming.nl meer dan 675 keer ingevoerd. In elk geval op 25 mei stak hij de gemeentegrens met Rijswijk over, hemelsbreed nog geen 80 meter vanaf zijn favoriete boom. Door te scannen op beweging en met wat geluk, was de vogel regelmatig in de avondschemer te zien. Op 27 mei werd de vogel beschenen met een zaklamp. Op foto’s die daarbij werden gemaakt, werd een ring zichtbaar. Snel was duidelijk dat dit – zoals sommigen vreesden – geen kwekersring was, maar een ‘officiële’ onderzoeksring. Het enige wat zichtbaar was, waren een ‘9’ en een ‘4’, en een ‘O’ in de landencode. Leon Kelder opperde dat het leek op een ‘Ozzano’-ring (Italië), maar er was óók een bericht van een ervaren ringer uit die hoek die stelde dat de indeling ook op een Portugese ring zou passen (‘Lisboa-Cempa’). Ook Spaanse ringen (Icona-Madrid) bevatten ten slotte een ‘O’. Op 8 juni is de vogel gevangen om zowel het herkomstland, als de individuele ringgegevens te achterhalen. De ring bleek inderdaad afkomstig uit Italië.
De vangst
In principe is het gericht vangen van zeldzaamheden niet toegestaan, maar er zijn uitzonderingen mogelijk: bij een specifieke reden kan het Vogeltrekstation (VT) hier toestemming voor verlenen. Denk bijvoorbeeld aan de braamsluipers of de hybriden Fluiter x Bergfluiter die de afgelopen jaren zijn gevangen voor DNA-onderzoek. Om zo’n vogel gericht te vangen zijn drie dingen nodig: a) een ringer met een juiste vergunning; b) een specifieke reden (per geval in overleg met het VT); en c) toestemming van de terreineigenaar/beheerder. We zijn ons ervan bewust dat vogels vangen bij sommigen emoties oproept en dat wat voor de één voldoende reden is, anders ligt bij een ander. Van een Witkopgors met buitenlandse ring in Noordwijk in 2018 die nét het net miste, wordt één van ons nog wel eens zwetend wakker: een gemiste kans. Gesterkt door een serie appjes van bekenden die ervoor pleitten het te proberen, in combinatie met onze overtuiging dat een vangactie geen permanente verstoring zou veroorzaken (naast onze algemene, ruime ervaring met het ringen van vogels, ook gebaseerd op jarenlange ervaring met een uilenproject voor drie soorten in deze regio in deze tijd van het jaar), besloten we een poging te wagen. Even na middernacht op 8 juni was het zover. In het gezelschap van stadsecoloog Diny Tubbing en een delegatie van de Vogelwacht Delft (Gerard Dumaij, Kees Mostert en Hans Zweekhorst) werd de Dwergooruil in een wat lager gelegen vliegbaan die de vogel vaker gebruikte in een mistnet gevangen. Allereerst werd uiteraard de ring afgelezen: ‘Ozzano (BO) Italy’. Op basis van de staart- en handpentekening en -vorm werd hij vervolgens als tweedejaars gedetermineerd. De vogel bleek van de grijze vorm. Daarna werden enkele maten genomen (vleugel: 161 mm | staart: 70 mm | tarsus: 27,9 mm | kop-snavel: 46,5 mm | gewicht: 80,4 gram; dit laatste duidt op een prima conditie) en tenslotte werd de vogel gefotografeerd. Binnen een kwartier na de vangst was hij weer los. De vogel vloog daarbij direct terug naar zijn favoriete boom. Tot onze stomme verbazing begon hij, al met al binnen tien (!) seconden na het vrijlaten, direct weer te roepen! We hadden geen permanente verstoring verwacht, maar deze vogel ‘herpakte’ zich wel héél snel. Ook de avonden daarna zat de vogel ‘gewoon’ op zijn post.
Dwergooruil Otus scops, Delft, 8 juni 2021 (Vincent van der Spek)
De herkomst
Dankzij Erik Maassen (die voor het VT Italiaanse ringmeldingen verwerkt) en Pierfrancesco Micheloni (Italiaanse ringcentrale) kwamen de ringgevens snel boven tafel. Dank daarvoor! De vogel bleek op 15 augustus 2020 als eerstejaars geringd op de grens tussen Trentino en Lombardije, 827 km ten zuidoosten van Delft. Dwergooruilen overwinteren vooral in West- en Oost-Afrika, al zijn er het gehele jaar in het Europese deel van de Middellandse Zee kleine aantallen aanwezig. De richting tussen ring- en terugmeldplek valt op: noordwest. De meeste soorten in Europa trekken over een lijn noordoost-zuidwest, of noord-zuid. Dit wordt ook voor Dwergooruilen aangenomen: de weinige terugmeldingen uit Italië en Spanje wijzen daarop, maar ook het feit dat het Aziatische deel van de populatie in (Oost-) Afrika (en dus niet in Azië) overwintert. Daarmee is zowel het ‘doorschieten’ als de richting waarin opvallend. Dwergooruil is een soort die mogelijk naar het noorden opschuift onder invloed van klimaatverandering. In het voorjaar van 2021 zaten er vrij dicht bij Nederland ook Dwergooruilen in België en Duitsland (drie in Nordrhein-Westfalen), en in Wit-Rusland werd zelfs een broedgeval gemeld. Wat de origine is van dwaalgasten ten noorden van het verspreidingsgebied is nu uiteraard niet plots duidelijk, maar dit is een eerste aanwijzing van waar vogels in onze contreien vandaan kunnen komen.
Vincent van der Spek & Rinse van der Vliet
Discussie
Max Berlijn
·
15 June 2021 22:10
Gaaf, was er graag bij geweest.
Merijn Loeve
·
15 June 2021 23:10, gewijzigd 15 June 2021 23:10
Super actie!
Arnoud B van den Berg
·
16 June 2021 09:37
Lodi Nauta
·
16 June 2021 09:50
Heel leuk om te lezen en inderdaad belangwekkende informatie! Mooie actie. Wat jullie vast al hebben gedaan of nog gaan doen: even de buurt informeren (klein stukje in lokaal krantje of iets dergelijks). Vinden ze vast leuk na al die nachten wakker te hebben gelegen :)
Arnoud B van den Berg
·
16 June 2021 10:51, gewijzigd 16 June 2021 10:51
PS: Zoals eerder gezegd, is dit in feite dus de eerste Dwergooruil voor NL waarvan de wilde herkomst aantoonbaar is....
Dick Groenendijk
·
16 June 2021 11:39, gewijzigd 16 June 2021 11:40
Nou Arnoud, 'aantoonbaar' is misschien wel te sterk. Begrijp me goed, dit is voor mij persoonlijk prachtig en ruim voldoende, maar om zoiets echt zeker te weten, zou je ook nog willen weten dat de vogel in Italië voor zijn ringvangst niet is ontsnapt/losgelaten. Kortom, echt helemaal wetenschappelijk aantonen/zeker weten doe je het hiermee nog niet............
Maar: ook voor mij persoonlijk zijn de aanwijzingen voor een wilde herkomst van deze soort heel erg sterk (en zelfs overtuigend). Maar op een of andere manier heb ik er bij deze soort sowieso al nooit een probleem mee gehad.
Arnoud B van den Berg
·
16 June 2021 13:43, gewijzigd 16 June 2021 13:53
Aantoonbaar leek me hier een goed woord. Helemaal 100% bewijzen kun je een herkomst in principe nooit: wat er met een vogel gebeurt voor en na een ringvangst is niet na te gaan, tenzij je zoals nu met Havikarenden en Lammergieren gebeurt, exemplaren vanaf het verlaten van het nest van uur tot uur met behulp van gps kunt volgen.
De aanwezigheid van een 'aluminium' ringersring is wel op te vatten als een indicatie voor een wilde herkomst; die twee Witkopgorzen met zo'n (weliswaar niet afgelezen) ring gaven ook wat meer vertrouwen.
Zo meende indertijd een aantal waarnemers dat de 'Canvasback van Cock' aantoonbaar van wilde herkomst was toen bleek dat die vogel de restanten van een vaak voor veldonderzoek in de VS gebruikte wing clip bleek te dragen. Daar kon je blijkbaar over van mening verschillen...
Eduard Sangster
·
16 June 2021 15:35
Goede actie mannen !
Wim Wiegant
·
17 June 2021 01:29, gewijzigd 17 June 2021 01:31
Was het niet zo, Arnoud (de koning van de tendentieuze aantekeningen op deze site), dat de Grote Tafeleend (ontdekt door Cock Reijnders) was afgewezen als wild omdat niet bekend was of de genoemde wingclips eigenlijk wel ooit bij deze soort werden aangebracht...?
Zoiets staat me bij, uit het hoofd, het is al een tijdje terug.
Als ik het mis heb, neem ik alles terug, en beweer het tegendeel...!
Wim Wiegant
·
17 June 2021 01:41, gewijzigd 17 June 2021 01:43
Nog even een filosofische overweging: als je nu nooit naar nesten zou gaan kijken, zou dan het eerste "bewijs" van het wilde voorkomen van de Roodborst in Nederland het vaststellen van een geringde Roodborst zijn...?
Peter de Knijff
·
17 June 2021 07:25
Moet deze wel als nestjong in Nederland geringd zijn Wim....
Edwin Russer
·
17 June 2021 09:00
Wim en Arnoud, zie de toelichting van de CDNA.
Arnoud B van den Berg
·
17 June 2021 10:53, gewijzigd 17 June 2021 14:10
@Wim: Herinner me de volgende feiten: 1) restant van een wing clip werd pas ontdekt op een foto in de laatste weken dat de ongeringde vogel in zijn wintergroep van Tafeleenden te zien was; 2) wing clips werden door biologen in de VS gebruikt om individuele wilde vogels in het veld te herkennen; 3) wing clips (zonder ring) wordt niet gebruikt in de kooivogelwereld; 4) indertijd was het volgens velen in Engeland (eg, Birding World) waarschijnlijk dat de vogel van Castricum (in de winters van 2002/03 tot en met 2007/08) dezelfde was als die van Oost-Engeland (in aansluitende winters van 1996/97 tot 2000/01); 4) als het klopt dat het Engelse (nog op de lijst) en het Castricumse (inmiddels afgewezen) geval hetzelfde exemplaar betreft, dan moet die wing clip in-of-vóór 1996 zijn aangebracht; 5) een aantal van ons (eg, CDNA) heeft zonder succes geprobeerd te achterhalen of er in Noord-Amerika begin jaren 1990 met wing clips aan Canvasbacks plaatsvond.
Op deze opsomming past denk ik eerder het woord intrigerend dan 'tendentieus', toch?
Max Berlijn
·
17 June 2021 11:19
Klopt Arnoud 👍
Wim Wiegant
·
17 June 2021 15:35, gewijzigd 17 June 2021 15:44
BIj de opsomming, Arnoud, geldt eerder het woord intrigerend dan tendentieus. Dat geldt niet voor je eerdere opmerkingen: "Zo meende indertijd een aantal waarnemers", waartoe je zelf ook behoort, en :"Daar kon je blijkbaar over van mening verschillen", waarmee je zoveel aangeeft als dat je het niet eens was of bent met de mening van de CDNA.
Vergis je niet: ik ben het óók niet eens met de mening van de CDNA omtrent het intrigerende geval van de Grote Tafeleend. Ik vind het geval veel beter dan dat van de Amerikaanse Tafeleend, die wel is aanvaard.
Peter de Knijff
·
17 June 2021 16:05, gewijzigd 17 June 2021 16:06
Er is lange tijd (en wellicht nu nog) geen coördinatie geweest in Amerika en Canada t.a.v. kleurring/merker projecten bij vogels. Het waren veeleer privé projecten van onderzoekers.
Zelfs projecten welke o.a. bij de International Wader Study Group bekend waren, bleken onmogelijk te benaderen teneinde waarnemingen/aflezingen te rapporteren, meestal vanwege de kortdurende aanstellingen van de onderzoekers.
Ik zou daar geen hooggespannen verwachtingen van hebben. Ook nu niet.
Martinus de Groot
·
29 June 2021 17:41
Ik kan me vergissen, maar het geluid van een Dwergooruil hoor ik hier in Leusden iedere avond. Om de drie seconde een harde eentonige hoge toon. Of is dit een andere vogel?
Vincent van der Spek
·
30 June 2021 08:58
Heb je de vroedmeesterpad overwogen, Martinus? Die kan er op lijken. Als je het geluid opneemt met je telefoon, is er zekerheid over te krijgen. Groet, Vincent
Folkert Jan Hoogstra
·
1 July 2021 20:00
Via zeldzaamheden app wordt gemeld dat er geen Dwergooruil maar wel Vroedmeesterpadden zijn gevonden
Gerard ten Hoope
·
17 July 2021 13:36
Lees dit nu pas. Ik woon vlakbij en op een avond was de roep ineens niet meer te horen. Mooi verhaal en mooie foto. Hoop dat ie een goede thuisreis heeft gemaakt.
Gebruikers van het forum gaan akkoord met de forumregels.