Paarse invasie: Purperkoeten in Alblasserdam en Zevenhuizen (ZH)
24 December 2021 · Jorne van den Dool, Jenny van Dorland & webredactie · 9616 × bekeken
Op 16 december 2021 werd een Purperkoet Porphyrio porphyrio ontdekt in Alblasserdam, op 22 december gevolgd door een tweede in Zevenhuizen (ZH). Indien aanvaard gaat het om de eerste en tweede voor Nederland. Beide vogels lieten zich meerdere dagen bewonderen en trokken veel bekijks. In oktober-november verbleef ook al een exemplaar in België en in augustus zat er een in Duitsland. Een uitgebreid verslag over deze gevallen zal later in Dutch Birding verschijnen. In dit tweeluik willen we graag de verhalen van de ontdekkers met jullie delen.
Alblasserdam: Purperkoet tijdens een kajaktocht
Op donderdag 16 december had ik (Jorne) een dag vrij genomen. De weersvoorspelling bleek te kloppen, het was een prachtige heldere dag met volop zon en nauwelijks wind. Een mooie dag om er weer eens met de kajak op uit te trekken. Ik koos ervoor om naar de Alblasserwaard te gaan, om daar vanaf de Alblas in Alblasserdam richting Kinderdijk te gaan varen en onderweg te vissen en te genieten van de mooie omgeving. Halverwege de ochtend was ik op het water en ging peddelend in het zonnetje op weg naar Kinderdijk, hopend op de vangst van één of meerdere mooie Snoeken. Ik wist toen nog niet dat ik iets heel bijzonders zou vangen, niet met mijn hengel, maar met de camera van mijn telefoon.
Als fervent liefhebber van buiten zijn en in de natuur zijn, kijk ik altijd in de rondte wat voor moois er te zien is. Rond het middaguur, na een kilometer of twee, zag ik rechts van me in een rietkraag met wat struiken iets wat mijn aandacht trok. Dit kwam vooral door de kleur en ook de grootte van de vogel die ik er wat onhandig rond zag struinen. Het leek een beetje op een Meerkoet, maar dan veel groter en met een prachtige paars/blauwe kleur en felgekleurde poten en snavel. Vaak neem ik mijn camera mee als ik eropuit trek, maar dit keer toevallig niet…dat was even balen! Gelukkig was deze vogel niet schuw en kon ik hem vanaf een afstand van circa drie á vier meter met mijn telefoon op de foto zetten. Ik vroeg me af wat voor vogel dit was. Ik ben geen vogelaar, maar de meeste vogels in de polder herken ik inmiddels wel. Dit was een voor mij onbekende soort. Ik dacht even dat het misschien een ontsnapte vogel zou zijn. Ik zocht even kort of ik kon vinden met welke soort ik te maken had, maar besteedde er niet teveel aandacht aan en ging me weer focussen op het vangen van een Snoek. Na een heerlijke kajak-vistochtje van een kilometer of tien, waarbij ik gelukkig ook nog een Snoek ving, heb mijn kajak weer op de auto geladen en ben ik weer richting huis gegaan.
Purperkoet Porphyrio porphyrio, Alblasserdam, 16 december 2021 (Jorne van den Dool)
Thuis bekeek ik de foto’s die ik gemaakt had en kwam ook de foto van de voor mij toen nog onbekende vogel tegen. Ik was natuurlijk nieuwsgierig welke soort ik gezien had en deelde twee foto’s op een vogeldeterminatiegroep op facebook, met daarbij de vraag of iemand mij kon vertellen welke vogel ik op de foto had gezet. Al snel werd me duidelijk dat ik een bijzondere waarneming had gedaan door de vele reacties en privéberichtjes die ik ontving. Ik bleek een Purperkoet te hebben gezien en vastgelegd! Ook werd me diverse keren gevraagd of ik bekend wilde maken waar precies ik de waarneming gedaan had. Ik heb even getwijfeld om de locatie te delen om de rust van het beestje te kunnen behouden. Toch heb ik besloten om de locatie te delen, vooral omdat veel mensen ontzettend enthousiast waren en graag wilden gaan kijken of ze hem ook konden spotten. Later die avond heb ik nog telefonisch contact gehad met iemand van Dutch Birding. Tijdens dit gesprek werd me duidelijk dat mijn ontdekking echt wel wat teweeg heeft gebracht onder vogelaars en dat er veel mensen op af zouden komen.
Dit is de dagen erna zeker ook gebeurd. Zelf ben ik zondagmiddag nog even langs gefietst omdat ik de vele mensen die de Purperkoet met eigen ogen wilden aanschouwen wel eens wilde zien staan. Met een grote glimlach op mijn gezicht zag ik de vele tientallen mensen op een rijtje staan. Ik hoorde dat de Purperkoet zich al een paar uur verscholen had in de rietkraag aan de overkant en zich niet liet zien. Later hoorde ik dat het geduld van de wachtende mensen beloond is, hij had zich later die middag gelukkig voor deze mensen weer even laten zien.
Jorne van den Dool
Purperkoet Porphyrio porphyrio, Alblasserdam, 16 december 2021 (Toy Janssen)
Purperkoet Porphyrio porphyrio, Alblasserdam, 17 december 2021 (Pieter Hilgerman)
Zevenhuizen: Purperkoet op de parkeerplaats
Op woensdag 22 december 2021 ging ik (Jenny) rond 9:00 uur mijn auto ophalen bij Garage Boode op het Nijverheidscentrum te Zevenhuizen. Ik haalde mijn sleutel op aan de balie en stapte mijn auto in. Opeens zag ik een vogel lopen over de parkeerplaats. Toen ik nogmaals goed keek dacht ik “dat is een Purperkoet, zie ik dat nou goed???” Direct pakte ik mijn telefoon want helaas had ik mijn camera niet mee, want wie verwacht er nou zoiets. Balen dus! Op het moment dat ik uitstapte liep hij vrij snel door, licht gestrest lukte het niet gelijk om een foto te maken. De vogel vloog toen richting de Zuidplasweg. Ik reed met de auto die kant op en dacht “gelukkig hij kan vliegen, dat is een goed teken”. Bij de weg aangekomen zat hij aan de zijkant op de stoep. Het lukte me om hem daar te fotograferen. Opeens kwam er een vrachtwagen aan en toen stak ie de weg over. Ik hield mijn hart vast, maar gelukkig verdween hij in de berm aan de andere kant van de weg bij het slootje. Daar heb ik nog gekeken maar ik kon hem niet meer vinden.
Purperkoet Porphyrio porphyrio, Zevenhuizen (ZH), 22 december 2021 (Jenny van Dorland)
Purperkoet Porphyrio porphyrio, Zevenhuizen (ZH), 22 december 2021 (Jenny van Dorland)
Purperkoet Porphyrio porphyrio, Zevenhuizen (ZH), 22 december 2021 (Jenny van Dorland)
Toen ik thuis kwam checkte ik mijn foto’s. Ik kon het niet echt geloven; een Purperkoet op de parkeerplaats??? Na het melden op de vogelapp Zevenhuizerplas en de vogel-chat werd ik nog niet door iedereen serieus genomen. Maar ik wist het zeker, want ik had deze vogel van de zomer in Spanje gezien en was daarom niet naar Alblasserdam gegaan. Nadat ik de melding op waarneming had gezet, ben ik later terug gegaan naar het Zuideinde in Zevenhuizen. Daar had een van de vogelaars van de app hem gezien. Hij bleek al in de polder te zitten. Daar stonden al vele vogelaars en fotografen hem te bewonderen. Jaja, het was zeker een Purperkoet en een hele mooie die in goede conditie leek te zijn. Wat een dag! Wat een waarneming; de tweede Purperkoet die in Nederland gezien is!
Jenny van Dorland
Purperkoet Porphyrio porphyrio, Zevenhuizen (ZH), 22 december 2021 (Garry Bakker)
Purperkoet Porphyrio porphyrio, Zevenhuizen (ZH), 22 december 2021 (Thijs Glastra)
Discussie
Luuk Punt
·
24 December 2021 11:01
Mooie verhalen! Dank!
Lieven De Temmerman
·
24 December 2021 13:00
Fijn om lezen, vooral omdat de ontdekkers dit mooi vanuit hun perspectief brengen!
Eduard Sangster
·
24 December 2021 14:18
Leuk om te lezen, dank voor jullie verhalen !
Ed van Boheemen
·
24 December 2021 15:34, gewijzigd 24 December 2021 15:35
Bedankt voor de mooie ontdekkingen!! Leuk!!! Alblasserdam gezien, Zevenhuizen zojuist gezien. Twee in 1 week! SUPER!!!
Arnoud B van den Berg
·
24 December 2021 17:40
Heb van beide vogels genoten: dank! De straatfoto's in Zevenhuizen zijn educatief voor dwaalgastencommissieleden...
Uit gesprekken in het veld merk je dat nog maar weinigen weet hebben van de recente toename van Purperkoet in Frankrijk. Niet zo gek, want in de meeste veldgidsen wordt Frankrijk nog wit gehouden.
Als je boeken van Glutz en Dubois doorbladert, valt op dat er in de 19e eeuw in Frankrijk buiten Pyrénées-Orientales slechts twee gevallen (waarnemingen) van Purperkoet waren. Het was pas na herintroducties in Spanje (Ebrodelta) dat de soort in Frankrijk ging broeden. Het eerste bewezen broedgeval was een kwart eeuw geleden bij de Spaanse grens in étang de Canet, Pyrénées-Orientales, in 1996. Daarna heeft de soort zich naar de Camargue en andere gebieden met veel riet verspreid. In de strenge winter van 2012 verdwenen ze bijna allemaal weer maar de aantallen herstelden zich snel: van 107-184 broedparen in 2014 tot 145-190 in 2018 en 196-261 in 2019 (Ornithos 28: 87, 2021). Ze broedden in 2019 in vijf departementen waarbij wordt opgemerkt dat tellingen worden bemoeilijkt door de ontoegankelijkheid van rietterreinen en dat werkelijke aantallen veel hoger kunnen zijn. Je mag verwachten dat de aantallen na de afgelopen twee zachte winters nog verder zijn toegenomen...
Max Berlijn
·
24 December 2021 18:18, gewijzigd 24 December 2021 18:20
In mijn appgroep werd het idee geopperd dat de vogel van Zevenhuizen een geval van verse aankomst is die daadwerkelijk die nacht “uit de lucht is komen vallen” en mogelijk het asfalt van boven als water heeft aangezien (iets wat ook het geval lijkt bij andere watervogels die onverklaarbaar op asfalt worden gevonden (dood of levend)). Best een aardige theorie??
Ed van Boheemen
·
24 December 2021 19:06
Wellicht en/of misschien is de Alblasserdamse vogel ook wel zo "uit de lucht komen vallen" en heeft die wel een aanrijdinkje gehad met een auto, alvorens die in zijn favoriete rietkraag belandde #hangendevleugel
Rob Poot
·
24 December 2021 19:42
Eentje had nog wel gekunt maar rwee uit de lucht gevallen bij Rotterdam is eerder een aanwijzing voor ontsnapt of losgelaten. Zoveel toeval is niet erg waarschijnlijk, gechipped of illegaal gehouden wel.
Rob Poot
·
24 December 2021 21:04
Voeg daarbij een vreemde afwijking in een vleugel en deze vogel kom je met zijn allen druk pratend op 3m benaderen en nr 2 kon op 2m benaderd worden en alle voors leggen het af tegen de tegens.
David Uit de Weerd
·
24 December 2021 23:16
Lachen, gieren, brullen! Zowel de denkrichting van non-believers (Rob) als van believers (Ed) schiet wel wat door. Ik geloof best in wilde herkomst, maar wel wat objectief proberen te blijven. 😉👍
Teus Luijendijk
·
24 December 2021 23:23
Misschien zal er wel eindeloos gediscussieerd blijven worden of dit nu wilde vogels zijn, of toch escapes. Oeverloos gezever over al dan niet kleine beschadigingen in het verenkleed enzo. Maar voor het eerste pleit m.i. sterk dat de vogels natuurlijk fourageergedrag vertoonden: iedereen die er geweest is, heeft kunnen zien hoe de vogels rietscheuten verzamelden, om die, vasthoudend in één van de poten, met de snavel in hapklare brokjes te knippen. Zoiets leer je niet in een kooi.
Fred Visscher
·
25 December 2021 10:00
Precies Teus, hier zie je dat ze het leren als een ouder ze voert.
Wim Wiegant
·
25 December 2021 13:28, gewijzigd 25 December 2021 13:39
Ik heb anders wel eens een Geelkuifkaketoe (begin jaren 1990, gedetermineerd in het bijna-donker en vervolgens gemeld als Sneeuwuil door zeer jonge vogelaar, op Ameland) een dennenappeltje "uit de hand" zien bewerken. Gaaf en geestig, ook voor de teleurgestelde would be Sneeuwuilwaarnemers. De vogel kwam toch écht uit een kooi. Het gedrag had de vogel vast en zeker niet in het wild geleerd.
Teus Luijendijk
·
25 December 2021 16:22
In het wild eten ze ook geen denneappels, Wim.
Ben Wielstra
·
25 December 2021 20:08
Dus dat rietsloopgedrag is aangeleerd? Ik kan dat niet echt 'zien' in het filmpje eigenlijk.
Jan van der Laan
·
25 December 2021 21:28
Naast een discussie wild vs escape lijken we nu ook in een eeuwenoude discussie te belanden of dieren kunnen leren of dat alles instinctief gedrag is. Spoiler alert: die laatste school is allang bij de schroothoop van de geschiedenis gezet.
Peter de Vries
·
26 December 2021 08:30, gewijzigd 26 December 2021 08:34
Arnoud heeft helemaal gelijk, de soort is in Frankrijk meer dan behoorlijk aan het uitbreiden, zie hier voor info .
Max heeft denk ik ook wel gelijk. Had me ook al bedacht dat het er op lijkt alsof die tweede koet letterlijk uit de lucht is komen vallen. 's Morgens vroeg op zo'n vreemde plek gevonden worden duidt daar op.
En Jan heeft ook gelijk met aangeleerd gedrag. Het kan heel goed zijn dat het rietpeuzelen aangeleerd is, maar ik ga dat eens verder proberen uit te zoeken.
Ik ben er van overtuigd dat dit wilde vogels zijn, en het zou mij ook helemaal niets verbazen als het met deze soort dezelfde kant opgaat als de Grijze Wouw.
Arnoud B van den Berg
·
26 December 2021 09:50
De door Peter genoemde noordwaartse verspreiding naar Ain in midden-Frankrijk staat vermeld in WP reports van het vorige DB-nummer (43-5: 389; cf spelfout laatste letter plaatsnaam), net als de waarneming deze zomer oost van Luxemburg in Worms, Rheinland-Pfalz, Duitsland, op 13-21 augustus. Conclusie is dat we gewaarschuwd waren voor de komst van Purperkoet in de Benelux!
Het woord invasie in de titel is uiteraard onjuist (maar zal grappig-cynisch zijn bedoeld); influx had misschien nog gekund (cf definitie AvN1: 21, 2001). Maar ik denk dat de noordelijke waarnemingen eerder vallen onder een door klimaatsverandering mogelijk gemaakte (poging tot) areaaluitbreiding.
Roland van der Vliet
·
26 December 2021 12:37
Vergeet bovendien niet dat op dit moment een grote invasie/influx bezig is van zwarte ibissen in NW-Europa. Een van de Noorse ibissen heeft een Spaanse ring wat ook op de herkomst van onze purperkoeten kan duiden die immers een vergelijkbare verspreiding in hetzelfde habitat als de ibissen hebben.
Guus van Duin
·
26 December 2021 13:00, gewijzigd 29 December 2021 14:20
ik herinner me een bericht dat ik ooit binnen kreeg via een persbureau. dit is een soortgelijk stukje over een enorme stranding van Geoorde Futen op een glinsterend oppervlak:
Arnoud B van den Berg
·
26 December 2021 13:29
Na een nachtje trekken kunnen ralachtigen (dus vast ook purperkoeten) in de vroege ochtend op rare plekken neerploffen. Ik herinner me Waterhoenders en zelfs een Kwartelkoning in dakgoten van rijtjeshuizen…
Jan van der Laan
·
26 December 2021 14:03
Guus, zet ajb even een enter achter je link, anders is-ie niet te gebruiken op tablet of smartphone!
Jan van der Laan
·
26 December 2021 14:46, gewijzigd 26 December 2021 14:49
Nee, hij blijft dood. Misschien dat de dienstdoende admin hem tot leven kan wekken.
Wim Wiegant
·
26 December 2021 15:10
Dit artikeltje bedoelt Guus
Rob Poot
·
26 December 2021 16:24
De vogels hebben toch wel veel tegen, hoe groot is de kans dat twee bijna knuffelbare koetjes (die ook in gevangenschap gewoon met met hun stokjes aten) er voor kozen om HARTJE WINTER zelfmoord te gaan plegen bij Rotterdam?
waar ik ze ook zag in Donana eind jaren 80 of in Marokko en Gambia je kan ze nooit bijna knuffelen. Of wat Belgische nuchterheid dan maar:
Gij zijt toch niet van den zotte?
Jan van der Laan
·
26 December 2021 16:26, gewijzigd 27 December 2021 18:29
Bedankt Wim. Soms neem ik mijn zelfbenoemde rol als linkpolitie te serieus en vergeet ik degene aan wie deze intrigerende waarnemingen te danken hebben. Dus bij deze Jorne en Jenny heel erg bedankt voor de ontdekking en dat jullie deze waarnemingen wilden delen!
Garry Bakker
·
26 December 2021 16:38, gewijzigd 26 December 2021 16:53
Citaat Arnoud: "Het woord invasie in de titel is uiteraard onjuist (maar zal grappig-cynisch zijn bedoeld); influx had misschien nog gekund (cf definitie AvN1: 21, 2001)."
Ik vond 'influx' inderdaad niet grappig-cynisch genoeg, dus zal dat bij dezen maar bevestigen (voor de overige lezers die het -wellicht- niet door hadden).
Wim Wiegant
·
26 December 2021 16:41, gewijzigd 26 December 2021 16:43
Jan,
Ze noemen mij wel AdWim Wiegant...!
Ondanks het eeuwige gezanik van mijzelf en soms ook enige anderen, heeft Jan van der Laan helemaal gelijk dat eerst en vooral dankwoorden dienen uit te gaan naar Jorne en Jenny, de ontdekkers van deze absolute Kerstknallers...!
Wim Wiegant
·
26 December 2021 16:49, gewijzigd 26 December 2021 16:51
Haha!
Voor het eerst sinds de laatste IJstijd maakt Garry Bakker een schrijffout (bevestigingen ipv bevestigen).
Zijn record van 10.000 jaar zonder ook maar 1 vergissing staat natuurlijk als een huis...!
Garry Bakker
·
26 December 2021 16:56
9.745 jaar, Wim! Maar: bedankt!
August van Rijn
·
26 December 2021 18:45
Is de Alblasserdam vogel weg? op de 24 ste 1 keer gemeld gisteren en vandaag niet?
Rob Poot
·
26 December 2021 18:49
Breaking news? Uit de zuidelijke grotten kwam zo juist het bericht binnen dat ons liefdespaar (Frans en Francien) na de ontsnapping zouden afspreken bij de parkeerplaats. Het was bijna allemaal goed afgelopen maar Frans was na al die tijd isolatie van de realiteit nogal de weg kwijt en knalde tegen een e-bike. Ze raakten elkaar op de vlucht kwijt en het kan dat Frans inmiddels is doodgevroren.:(
Ed van Boheemen
·
26 December 2021 19:38
@Rob, ik ben je nu echt kwijt..
Dennis Meeuwissen
·
26 December 2021 22:04
Nu pas Ed? Pfff…
Martijn van Tol
·
27 December 2021 15:49
Twee dingen die ik niet terug zie in de discussie, maar misschien wel aardig zijn om te noemen: de vogel van Zevenhuizen heeft ook af en toe een hangende vleugel https://waarneming.nl/observation/231053298/
In september werd een onzekere waarneming gedaan, met een aardige omschrijving, niet ver van de huidige twee vogels: https://waarneming.nl/observation/225564068/
Max Berlijn
·
27 December 2021 17:27
Zou het kunnen dat ze conditioneel achteruit gaan tijdens hun verblijf hier. Als ik die foto’s van de Zevenhuizen vogel van gisteren vergelijk met de de ontdekkingsdag ziet hij er inderdaad minder goed uit en begint steeds meer op de eerder ontdekte vogel van Alblasserdam te lijken.
Arnoud B van den Berg
·
28 December 2021 11:22, gewijzigd 9 January 2022 16:03
Westelijke Purperkoet is anders dan Grijskoppurperkoet niet een langeafstandstrekker en ik denk ook geen koudetrekker. Als die veronderstelling juist is zullen westelijke Purpers in de winter proberen te overleven op de plekken waar ze zich dan bevinden en zich alleen een stuk verplaatsen als hun riet wordt gemaaid. De paar dagen met vorst zal hun conditie misschien geen goed hebben gedaan (hoewel de vleugel van de Alblasserdamse vogel inmiddels weer in orde is).
Garry Bakker
·
28 December 2021 11:53, gewijzigd 28 December 2021 11:57
In het verspreidingsgebied van (Westelijke) Purperkoet in centraal Spanje duiken de nachttemperaturen in december-januari geregeld onder het vriespunt. Men zou daarom mogen aannemen dat de soort (gelet op de daar uitbreidende populatie) weinig last heeft van een beetje vorst.
PieterGeert Gelderblom
·
30 December 2021 13:48
M.b.t. het foerageergedrag: de Grijskop van De Meern liet exact hetzelfde gedrag zien, dus dat lijkt me geen sterke aanwijzing voor een wilde vogel (of die van 2009 mag in herroulatie natuurlijk...).
Rob Poot
·
27 January 2022 18:25
Van de week een nieuw record op waarneming (24-1) op1.5m benaderbaar, de waarnemer geloofde niet in een wilde origine. Wie wel? Als deze te tamme koetjes worden aanvaard kan het handboek de kliko in.
Gebruikers van het forum gaan akkoord met de forumregels.