Op Kerstavond, net voordat het eten werd geserveerd, kreeg ik telefoon van Marten Miske: of ik wel een jaarverslag in elkaar wilde zetten. Met het gemis van een jaarverslag in 2020 nog vers in het geheugen wilde ik deze klus uiteraard graag op me nemen. Om het echter geen herhaling te laten zijn van de prachtige maandelijkse updates, die dit jaar in eerste instantie werden verzorgd door Diedert Koppenol en Lonnie Bregman en later door Wim Wiegant, beperk ik mij tot de echt goede soorten en verder ook vooral wat andere aspecten die onderdeel zijn van de Dutch Birding scene. Mocht iemand zich gepasseerd voelen doordat ik zijn ontdekking hier niet meld, dan bij voorbaat excuus. Voel je vooral ook vrij om eventuele niet vermelde zaken die toch de moeite zijn om te delen in het commentaar achter te laten.

In 2021 zijn er op www.waarneming.nl in totaal 395 verschillende soorten ingevoerd. Hier zitten echter ook de nog niet aanvaarde en enkele niet gedocumenteerde soorten tussen. Ter vergelijking: in 2020 werden 393 verschillende soorten ingevoerd en in 2019 waren het er 384, al zal de lijst van 2019 waarschijnlijk wat meer opgeschoond zijn dan die van de jaren erna.

Januari

Op 1 januari vragen de jaar- en in sommige gevallen maandlijsters zich af welke soorten het vuurwerk deze keer weer hebben overleefd. Vanwege het vuurwerkverbod zal de verwachting dit jaar wellicht nog hoger geweest zijn, maar toch haalden de Koningseider van Harlingen en de Woestijnbraamsluiper van Ameland het nieuwe jaar net niet. Wat niemand op dat moment besefte was dat de eerste twitchbare Kortbekzeekoet sinds 2012 het nieuwe jaar wel gehaald had. Het duurde namelijk tot 3 januari voordat Pim Wolf de vogel juist determineerde. Jammer voor de 2020 jaarlijsters, maar een goed begin voor de 2021 jaarlijsters.

Kortbekzeekoet Uria lomvia, Veerse Meer, 8 januari 2021 (Marcel Klootwijk)

Over de Woestijnbraamsluiper van Ameland hoefde ook niet getreurd te worden, want de vogel in Amsterdam was nog steeds aanwezig. De Ringsnaveleend van Appingedam, die weer eens op een nieuwe locatie werd gevonden, ditmaal bij Bierum, wist nog even aan de ogen van de Groningse vogelaars te ontsnappen, maar werd op de 25e toch weer teruggevonden door Rob Sjouken. De vogel werd op 2 mei voor het laatst in Appingedam waargenomen en was op 8 december weer terug, al werd hij toen weer op een nieuwe plek gevonden. Andere Ringsnaveleenden dit jaar werden gevonden op het Nuldernauw door Jan de Groot op 4 oktober en te Uitgeest op 21 december door Roef Mulder.

Ringsnaveleend Aythya collaris, Appingedam, 10 december 2021 (Eric Menkveld)

Een andere soort om het jaar goed mee te beginnen was de Zwartkeellijster van Utrecht. Peter de Rouw bleef de vogel goed in de gaten houden en zag hem voor het laatst in de avond van 13 april.

Zwartkeellijster Turdus atrogularis, Utrecht, 19 maart 2021 (Marten Miske)

Zwartkeellijster Turdus atrogularis, Utrecht, 13 januari 2021 (Arnoud van den Berg)

Dat het ’s winters een goed idee is om de voedertafel af en toe eens in de gaten te houden, blijkt wel weer door een waarneming van een Witkeelgors in een tuin in Ooltgensplaat van 6 tot en met 8 januari. Helaas bleek het destijds niet mogelijk om de waarneming wereldkundig te maken.

Witkeelgors Zonotrichia albicollis, Ooltgensplaat, 6 januari 2021 (Kees Luijkx)

In Oost-Groningen is Rik Wever dan nog steeds onvermoeid ganzen aan het afzoeken en op 20 januari vindt hij een zeer overtuigende Taigarietgans, tussen de Toendrarietganzen nog wel! Helaas blijkt de vogel de volgende dag alweer vertrokken.

Taigarietgans Anser fabalis, Onstwedde, 20 januari 2021 (Rik Wever)

Een ander determinatievraagstuk betreft een meeuw met wat grijze tekening op anderszins witte handpennen die al jarenlang Julianadorp als zijn overwinterplek uitkiest. Elk jaar wordt de vogel een jaartje ouder en groeit de hoop dat de determinatie voor eens en voor altijd beslecht kan worden.

Kumliens Meeuw Larus glaucoides kumlieni, Julianadorp, 3 januari 2021 (Maurits Martens)

Tegenover de determinatievraagstukken staan de statusvraagstukken, waarover de gemoederen, zeker op het forum, nogal eens hoog willen oplopen. Hoofdverdachte van soorten die volgens sommigen onterecht deel uitmaken van de Nederlandse lijst is de Kokardezaagbek. De voor het eerst op 16 januari gemelde vogel bij Lopik haalde zelfs de maandelijkse update niet. Het/een mannetje wordt nog tot en met 7 juni gemeld op verschillende plekken in Zuid-Holland en Utrecht. Edwin Schuller vat bij zijn waarneming de overdenkingen van deze vogel goed samen.

Februari

Traditiegetrouw de rustigste maand van het jaar stond dit jaar vooral in het teken van de weersomslag tussen het begin van de maand, waarin temperaturen onder de -15 werden gemeten, en het eind van de maand, waarin bijna de 20 graden werd aangetikt. De sneeuw en het ijs brachten naast de vele snippen ook enkele Taigarietganzen mee. Een mooie herkansing voor de niet twitchbare vogel van januari. Het bleek echter nog niet gemakkelijk om de juiste vogels in beeld te krijgen en velen keerden dan ook met een onvoldaan gevoel huiswaarts.

Taigarietgans Anser fabalis, Stootshorn & Veenhuizen, 14 februari 2021 (Marnix Jonker)

De echte knaller van de maand was de eerste twitchbare Steenarend sinds 2002. In eerste instantie bleef het weer bij meldingen van een overvliegende vogel, maar op de laatste dag van de maand werd de vogel door René Verhaar ter plaatse gevonden en was de soort eindelijk weer eens twitchbaar. Voor enkele laatkomers op 1 maart leek het een verloren zaak, maar gelukkig voor hen besloot de vogel in ieder geval tot in oktober in ons land te verblijven. Hij verscheen zelfs eens op een wildcamera en was de reden dat veel vogelaars in de zomer een aantal tripjes naar de Veluwe maakten.

Steenarend Aquila chrysaetos, Veluwe, 5 september 2021 (Hendrik Jan van Dijk)

Maart

Nog een soort waarvan de jaarlijsters hadden verwacht deze wel eerder in het jaar te kunnen zien was de op 6 maart door Niels, Martijn en Diederik gevonden Kleine Topper bij Zeewolde, en dat terwijl er in december 2020 al een vogel op de randmeren aanwezig was. Ook noemenswaardig is het feit dat er steeds meer vrouwtjes van deze soort worden ontdekt. Dat laat denk ik toch maar zien dat we collectief nog wel wat zeldzaamheden die wat lastiger te herkennen zijn onontdekt laten (maar steeds minder!).

Kleine Topper Aythya affinis, Nuldernauw, 14 maart 2021 (Diederik Kok)

Een soort die we de laatste jaren steeds vaker in ons land zien en waarbij het wellicht wachten is op het eerste broedgeval is de Provençaalse Grasmus, met dit jaar maar liefst drie vondsten (of vier of vijf, het is maar hoe je het bekijkt). De eerste diende zich aan in maart en werd door Joël Haasnoot tijdens een BMP-ronde gevonden in de Coepelduynen bij Noordwijk. In juni diende het tweede geval zich aan met een vondst door Teus Luijendijk te Meijendel. Op 29 oktober deed Ruud Brouwer een duit in het zakje met een vogel in de ‘gully’ op de Hondsbossche Zeewering en nadat die vogel een tijdje niet meer was gemeld, kwam op 18 december ineens een melding dat Henk Schut een/de vogel weer op dezelfde plek in beeld had. Diezelfde dag kwamen er nog meldingen door dat meerdere waarnemers zelfs twee verschillende Provençaalse Grasmussen tegelijk hadden gezien. Of dit echter voldoende is gedocumenteerd voor acceptatie als twee vogels zullen we moeten zien.

Provençaalse Grasmus Sylvia undata, Meijendel, 20 juni 2021 (Arthur Geilvoet)

Op de 25e van de maand begon een heuse Ross’ Meeuwen-saga die uiteindelijk een dikke zes weken zou aanhouden, met een tweetal tweede kalenderjaar vogels die op diverse plekken langs de Noordzeekust werden waargenomen.

Ross' Meeuw Rhodostethia rosea, IJmuiden, 2 mei 2021 (Marten Miske)

Aan het einde van de maand bleek maar weer eens dat het toch weleens voorkomt dat er tijdens het zoeken naar een goede soort ineens een andere soort wordt gevonden. Dat overkwam ook de vogelaars die op 29 maart naar de Engbertsdijkvennen togen in de hoop de Steenarend te kunnen zien, toen er ineens een Grijze Wouw voorbijvloog. Bij Grijze Wouw is het sowieso nog maar de vraag hoelang deze nog een indiensoort blijft, want de vondsten van deze soort beginnen zich maar op te stapelen. Op het moment van schrijven zijn er voor dit jaar al zestien gevallen geaccepteerd en dan is er ook nog een aantal waarnemingen die rouleren of (nog) niet zijn ingediend. Dit zijn er te veel om allemaal afzonderlijk te behandelen.

Grijze Wouw Elanus caeruleus, Brobbelbies, 25 oktober 2021 (Toy Janssen)

April

April is vaak de maand dat het allemaal echt loskomt. Dit jaar was niet anders, met maar liefst twee nieuwe soorten voor Nederland.

We beginnen deze maand echter met een wel heel vroeg Klein Waterhoen dat door Truus Wijnen werd gefotografeerd, terwijl deze open en bloot in een slootje aan het foerageren was. Al op 2 april was deze vogel aanwezig en dat terwijl het voorgaande vroegste geaccepteerde geval dateert van 13 april. De vroegst gedocumenteerde vogel dateert echter pas van 22 april. Ook bij Klein Waterhoen is het maar de vraag hoe lang deze soort nog door de CDNA beoordeeld gaat worden. Inmiddels staat de teller voor geaccepteerde gevallen dit jaar alweer op vijf, waarbij een vangst op 15 november te Zandvoort toch wel het vermelden waard is. Voor degenen die de roep van het vrouwtje nog niet (goed) kennen hier een opname door Douwe Hoekstra:

Klein Waterhoen Zapornia parva, Zuidlaardermeer, 20 mei 2021 (Douwe Hoekstra)

Op de Veluwe is voor het tweede jaar op rij een Dwerguil aanwezig. De combinatie van een kwetsbare soort, waarvan de locatie niet vrij op het web gedeeld wordt, en de op dat moment geldende avondklok zorgt ervoor dat lang niet iedereen die dat wilde van deze soort heeft kunnen genieten. Meer woorden wil ik er in dit overzicht dan ook niet aan vuil maken.

Vanaf 10 april gaan we dan nog weer even terug naar de eenden met een door Eef van Huijssteeden in de Groene Jonker gevonden Siberische Taling. Doordat de vogel zich vaak op grote afstand van de waarnemers ophield bleek het bewijzen van de ongeringdheid nog een behoorlijke klus. De vogel blijft aanwezig tot en met 7 mei. Op 23 mei wordt in dezelfde provincie plotseling nog een waarneming gedaan van een, volgens de waarnemer, ongeringde Siberische Taling. De ongeringdheid kan helaas niet fotografisch worden vastgelegd, wat tot gevolg heeft dat de waarneming niet wordt ingediend bij de CDNA en als een escape in het archief van Waarneming.nl verdwijnt.

Siberische Taling Sibirionetta formosa, Groene Jonker, 11 april 2021 (Luuk Punt)

Op 11 april is Anne van der Wal zijn gedachten aan het verzetten in het Lauwersmeer als hij oog in oog komt te staan met een roofvogel die hij in eerste instantie determineert als Zwarte Wouw. Later die middag zijn David Hoekstra en Sietse Bernardus in hetzelfde gebied aan het vogelen als ook zij dezelfde rover ontmoeten. Ze maken een paar foto’s en zien direct dat er iets niet in de haak is. Het nieuws verspreidt zich snel over verschillende appgroepen en vrij direct is het hoge woord eruit: dit ziet er erg goed uit voor Geelsnavelwouw. Niet alleen een potentiële nieuwe soort voor Nederland, maar zelfs voor heel Europa. Direct besluit een heel aantal vogelaars de reis naar het Lauwersmeer in te zetten en tegen de tijd dat het begint te schemeren staat een tiental mensen te koukleumen op de dijk. Daarna slaat de scepsis toe. De vogel wordt die dag niet meer gezien en wellicht is een escape toch aannemelijker dan een wilde vogel. De volgende ochtend staat dan ook amper vier man de vogel op te wachten, waarna deze zijn reis uiteindelijk zal vervolgen over Duitse Wadden en Deense trektelposten. Of je nu denkt dat het een wilde vogel of een escape betreft, in beide gevallen is het voor het eerst dat deze soort in het wild in Nederland wordt gezien.

Geelsnavelwouw Milvus aegyptius, Lauwersmeer, 11 april 2021 (Anne van der Wal)

Op diezelfde ochtend is Gijbert Twigt meeuwen aan het afzoeken op het strand van Berkheide als zijn oog valt op een Ringsnavelmeeuw. De vogel laat zich door Gijsbert prima fotograferen, maar geeft toegesnelde twitchers het nakijken. De vogel verdwijnt voordat ook maar iemand anders de vogel heeft kunnen bekijken. Eind december krijgt het verhaal van Ringsnavelmeeuw in 2021 ineens nog een interessant staartje, maar daarover later meer.

Ringsnavelmeeuw Larus delawarensis, Berkheide, 12 april 2021 (Gijsbert Twigt)

Twee dagen later gloort er een sprankje hoop aan de horizon voor de mensen die in 2020 de Havikarend niet wisten te zien. De gezenderde vogel die in 2020 ongezien Nederland had aangedaan is wederom in het land aanwezig en wordt op de 14e door Johan Roeland gefotografeerd terwijl deze over Zalk vliegt. Helaas zal deze Havikarend ook dit jaar weer ongezien het land verlaten.

Havikarend Aquila fasciata, Zalk, 14 april 2021 (Johan Roeland)

April werd dit jaar gekenmerkt door een hardnekkige, stevige en koude wind uit het noorden die de trek merkbaar ophield. Toch weet Johanna van Dillen-Staal het in deze weersomstandigheden voor elkaar te krijgen om een uit warme, zuidelijke oorden komende Sardijnse Grasmus aan de Nederlandse lijst toe te voegen. Na de Langstaartklauwier haar tweede nieuwe soort voor Nederland. In eerste instantie had ze de vogel niet goed genoeg in beeld kunnen krijgen en dus mogen we ook Jan van der Laan en de familie Martens dankbaar zijn dat ze alert reageerden op de melding van Johanna van een mogelijke Provençaalse Grasmus. Zeer spijtig was het echter dat vanwege de coronamaatregelen Dutch Birding begrijpelijk geen rol kon spelen in het delen van informatie over zeldzame vogels. Er was weliswaar een appgroep opgericht onder vogelaars om elkaar toch op de hoogte te kunnen houden, maar dit was bij velen niet bekend. Toen ze hoorden van de Sardijnse Grasmus was het al te laat. De vogel werd de volgende dag niet meer teruggevonden. Naar aanleiding van deze waarneming is een tweede appgroep de lucht in gegaan om zo hopelijk iedereen van dienst te kunnen zijn.

Sardijnse Grasmus Sylvia sarda, Julianadorp, 21 april 2021 (Jan van der Laan)

Op 26 april wordt door de destijds achtjarige lIja van der Veer in haar achtertuin een heuse Grijze Junco gevonden. Dankbaar zijn we ook haar vader die de volgende dag op Facebook eens rond ging vragen welke vogel er in hun tuin zat. De twitchers werden die dag zeer gastvrij ontvangen en konden daardoor de vogel prachtig waarnemen. Het bleek echter niet de enige Junco van het jaar te zijn, maar daarover meer in mei.

Grijze Junco Junco hyemalis, Koudum, 27 april 2021 (Thijs Glastra)

Als het gaat om de verdeling van de gevonden zeldzaamheden in Nederland komt het binnenland er vaak maar bekaaid af. Toch doet Gelderland dit jaar lekker mee met in de eerste plaats natuurlijk al die fantastische Steenarend. Vervolgens een Dwerguil en op 28 april zelfs de eerste voorjaarswaarneming van een Izabeltapuit in Nederland. Helaas werd deze op het Kootwijkerzand aanwezige vogel niet tijdig met de wereld gedeeld, waardoor we het alleen met de foto moeten doen.

Izabeltapuit Oenanthe isabellina, Kootwijk, 28 april 2021 (Dirk Goudkuil)

Een vogel die bij voorbaat al kansloos was om op de lijst te komen, maar desondanks veel werd getwitcht, was de Lammergier. De eerste melding was op 30 april door Hans Pohlmann die vanwege zijn functie als voorzitter van de Vulture Conservation Foundation de GPS-locatie van dergelijke vogels kan volgen. De laatste waarneming van Eglazine (zoals de gier liefkozend wordt genoemd) in Nederland was op 8 oktober. Diezelfde en de volgende dag wordt Eglazine op haar reis naar het zuiden nog in België opgemerkt.

Lammergier Gypaetus barbatus, Archemerberg, 15 mei 2021 (Remco Been)

Mei

Mei begint met een knaller. Een hele dikke knaller. Een nieuwe voor de WP zelfs. Op de eerste van mei gevonden door diehard zelf-zoekers Thijs Fijen en Arjan Dwarshuis. De vogel was helaas al snel weer weg en velen keerden dan ook teleurgesteld huiswaarts. De enige troost was dat het voor de ranking niet uit zal maken, want deze Cassiarjunco is een vogel uit de hybridepopulatie tussen de Slate-coloured- en de Oregon-groep en telt dus niet als aparte soort op de lijst. Het verhaal van de ontdekking vind je hier.

Cassiarjunco Junco hyemalis cismontanus, Maasvlakte, 1 mei 2021 (Wietze Janse)

Op 2 mei wordt door Martijn Bunskoek bij Bornerbroek een Witkeelkwikstaart gevonden. Of de roep afdoende gedocumenteerd is voor aanvaarding zal moeten blijken.

Witkeelkwikstaart Motacilla cinereocapilla, Bornerbroek, 3 mei 2021 (Rolf de By)

De volgende knaller, voor de ranking dan, als ie geaccepteerd wordt tenminste, is de Jufferkraanvogel van Voorst. Echter zullen velen toch met wat minder spanning in het lijf naar die soort zijn toegereden dan menig andere soort die dit jaar nieuw was voor de lijst. Jufferkraanvogel is immers dermate vervuild met escapes dat er haast meer gereden wordt om, in het ondenkbare geval dat de vogel toch geaccepteerd wordt, te voorkomen dat men een soort achterloopt op de ranking dan dat men daar echt staat te genieten van een megadwaalgast. Ondanks dat we ook wel ergens aan ons water voelen dat de soort ons land in wilde staat kan bereiken. In tegenstelling tot zijn soortgenoten die met zekerheid uit gevangenschap zijn ontsnapt gedroeg deze vogel zich bijzonder schuw en alert. Wie de eer van de ontdekking moet krijgen is nog even lastig. Jorrit Vlot meldde de vogel als eerste overvliegend, maar het was Guido Verhoef die de vogel als eerste ter plaatse meldde, waarna Erik Ernens toch maar eens een kijkje ging nemen en kon vaststellen dat het een ongeringde, goed in de veren zittende vogel was, waarna het twitchen kon beginnen.

Jufferkraanvogel Grus virgo, Voorst, 5 mei 2021 (Folkert Jan Hoogstra)

Nog een soort die dit jaar in Gelderland werd gevonden en door een toevallige samenloop van omstandigheden kon worden gedetermineerd als nieuwe (of tweede) voor Nederland was de Balkanvliegenvanger. Helaas lukte het niet om, ondanks verwoede pogingen, toestemming te krijgen om de waarneming met de rest van vogelend Nederland te delen.

Balkanvliegenvanger Ficedula semitorquata, Veluwe, 7 mei 2021 (Folkert Jan Hoogstra)

Op 10 mei vloog een roepende Balkankwikstaart over Telpost Noordkaap (Groningen). De roep is opgenomen en volgens Maarten Wielstra wijst het sonogram op deze soort. Op dit moment is het aanvaarden van Balkankwikstaart alleen op basis van een gehoorde roep en een sonogram waarschijnlijk nog een brug te ver. Maar wat in het vat zit verzuurt niet en de kennis neemt alleen maar toe.

Balkankwikstaart Motacilla feldegg, Noordkaap, 10 mei 2021 (Jacob Bosma)

We mogen Rob Sponselee zeer dankbaar zijn dat hij in de ochtend van 18 mei de te Westkapelle aanwezige zwaluwen weer eens aan een grondige inspectie onderwierp, want er vloog die dag een heuse Huisgierzwaluw tussen. Zijn verhaal kun je hier lezen. Helaas werd de locatie (uithoek van Nederland) en het feit dat de vogel het rond 13:00 uur een paar uur voor gezien hield menig twitcher fataal. Het feit dat de waarnemingen van deze soort toenemen geeft gelukkig een sprankje hoop op een spoedige herkansing. In ieder geval werd hier wel één van de meest spraakmakende foto’s van het jaar gemaakt.

Huisgierzwaluw Apus affinis, Westkapelle, 18 mei 2021 (Gerard Troost)

Iets minder zeldzaam, maar voor velen wel één van de hoogtepunten van dit jaar, was de Dwergooruil die van 23 mei tot en met 13 juni in Delft elke avond vanuit een kastanje zat te roepen. Een roepende Dwergooruil in Nederland is al bijzonder genoeg, maar het verhaal werd nog leuker toen bleek dat de vogel een ring droeg die afgelezen kon worden. Daaruit werd duidelijk dat de vogel in Italië was geringd. Het uitgebreide verhaal lees je hier.

Dwergooruil Otus scops, Delft, 27 mei 2021 (Eduard Sangster)

Dwergooruil Otus scops, Delft, 28 mei 2021 (Arnoud van den Berg)

Voor Bosgors was het een goed jaar. Eerst was er al een mooie vondst in het voorjaar op 27 mei door Frank Oosterhoff en René Vos, helaas op het onbereikbare Rottumerplaat. Aan het begin van het najaar kwamen vanuit Scandinavië berichten door dat het daar een goed broedseizoen voor de soort is geweest. Dit geeft een Nederlander goede hoop, want als er in Scandinavië een goed broedseizoen van een bepaalde soort is geweest volgen hier vaak ook enkele waarnemingen. Deze voorspelling kwam ook nu weer uit, want er volgden in de maanden september en oktober meerdere overvliegers en zelfs twee vogels aan de grond op Vlieland. De eerste, door Tim Schipper, Tim Langerak en Hugo Wielman (of moet hier toch heel huisje de Branding staan? De info op Waarneming.nl is niet eenduidig) gevonden vogel was binnen een uur alweer vertrokken, maar de tweede, door Thijs Fijen, Lars Buckx, Olmo van Herwaarden en Arjan Dwarshuis gevonden vogel bleek achteraf meerdere dagen aanwezig.

Bosgors Emberiza rustica, Vlieland, 8 oktober 2021 (Arjan Dwarshuis)

Juni

Op 1 juni begon het geweld van de Schreeuwarenden, maar voor de meesten kwam het pas in oktober goed. De eerste melding was van Johnny Vereijken in de Oirlosche Peel. De vogel werd die dag nog op meerdere punten gemeld, maar een slaapplek werd niet gevonden. Dit zorgde dan ook voor de achteraf veel te lauwe reactie, want de volgende ochtend was het welgeteld één alerte waarnemer die de vogel wist te zien. De hoop groeide met meldingen uit Utrecht, Overijssel, Groningen en wederom één in Limburg, maar er werden deze maand geen Schreeuwarenden aan de grond gezien. In het najaar begon het feest opnieuw. Eerst in Limburg met een melding op 17 september. Op 28 september volgde een gedocumenteerde waarneming in de Oostvaarderplassen, maar waar het verhaal van de Schreeuwarend van het jaar begon was tijdens de Euro Birdwatch op 2 oktober. De door Ies Meulmeester en Hendrik Jan van Dijk gevonden Schreeuwarend bleef tot en met 4 oktober hangen en werd dus de eerst goed twitchbare vogel sinds 2005.

Schreeuwarend Clanga pomarina, Waspik, 3 oktober 2021 (Arnoud van den Berg)

Eén van de meest opvallende waarnemingen van dit jaar was wel de Blauwe Rotslijster die op 2 juni over telpost de Vulkaan vloog en daar door Gerjon Gelling en Tim van der Torre scherp werd opgemerkt en gefotografeerd.

Blauwe Rotslijster Monticola solitarius, de Vulkaan, 2 juni 2021 (Tim van der Torre)

Op 10 juni bleek Zeeland wederom een goede plek om zeldzame zwaluwen te vinden. Arjan van Gilst hoorde een prrt-roep en zag een bruine zwaluw vliegen die hij kon determineren als Rotszwaluw. Na de laatste twitchbare vogel van Limburg hebben we nu alweer drie fly-by’s. Tijd voor weer eens een twitchbare vogel!

Rotszwaluw Ptyonoprogne rupestris, Dishoek, 10 juni 2021 (Arjen van Gilst)

18 juni werd de wens van velen werkelijkheid, want tussen de Vale Gieren die over het land vlogen bevond zich een Monniksgier. De vogel werd als eerste opgemerkt door Jan Lenders bij Lexmond. De vogel bleef tot 20 juni aanwezig en werd op verschillende plekken rondom Utrecht aan de grond gezien.

Monniksgier Aegypius monachus, Breukelen, 20 juni 2021 (Pieter Hilgeman)

Op 23 juni diende de volgende goede soort zich aan. Rob Streep meldt een Dwergaalscholver nabij Enschede. In eerste instantie kost het nog wat moeite om de vogel in beeld te krijgen, maar als je tegenwoordig naar Laagraven reist krijg je deze meestal mooi op een presenteerblaadje.

Dwergaalscholver Microcarbo pygmaeus, Laagraven, 16 augustus 2021 (Thijs Glastra)

Het steltloperseizoen begint vroeg met een Steltstrandloper op 27 juni bij Twisk, gevonden door Eldert Groenewoud. Als snel ontstaan er discussies over de identificatie van deze vogel, want er lijken toch wat kenmerken te zijn die wel erg de randjes opzoeken van wat nog kan voor een Steltstrandloper. Voor een hybride lijkt ie wellicht weer net wat te veel op een zuivere Steltstrandloper. Interessante materie alleszins.

Steltstrandloper Calidris himantopus, Twisk, 27 juni 2021 (Eldert Groenewoud)

Juli

In juli gebeurde vrij weinig. De jaarlijsters zullen alleen het heen en weer hebben gekregen van Witbandkruisbek. Bijna dagelijks waren er wel meldingen uit alle delen van het land, maar tot een twitchbare vogel kwam het niet.

Augustus

Op 4 augustus heeft Ben Gaxiola het goede idee om de lucht in de gaten te houden, terwijl hij met zijn gezin op vakantie is in het prachtige Drenthe. Het levert hem als enige een prachtige waarneming op van een Keizerarend. Helaas is de vogelaarsdichtheid in Drenthe dusdanig laag dat de grote rovers daar in een soort Bermudadriehoek verdwijnen en nooit meer terug worden gezien. Meer informatie over Keizerarenden is hier te lezen.

Keizerarend Aquila heliaca, Dwingelderveld, 4 augustus 2021 (Ben Gaxiola)

Op 10 augustus sloeg Jeroen de Bruijn toe met een Woestijnplevier op Texel. In eerste instantie leek het op een eenmanswaarneming uit te draaien, maar de vogel bleek toch geruime tijd aanwezig te blijven op het wad bij Texel, met als laatste waarneming die van Vincent Stork op 7 november op het NIOZ-buitenveldje.

Woestijnplevier Anarhynchus leschenaultii, Texel, 18 oktober 2021 (Bert-Jan Luijendijk)

In augustus kwam ook het nieuws naar buiten van een nieuwe broedvogelsoort voor Nederland. In de Tuintjes op Texel had een paartje Struikrietzangers elkaar gevonden en voor nageslacht gezorgd.

Struikrietzanger Acrocephalus dumetorum, Texel, 3 juni 2021 (Laurens Steijn)

Het eerste Stormvogeltje van het najaar werd op 17 augustus gefotografeerd bij Katwijk. Noemenswaardig is ook dat er op Schiermonnikoog in twee dagen tijd drie vogels werden gezien én gefotografeerd.

Stormvogeltje Hydrobates pelagicus, Schiermonnikoog, 22 oktober 2021 (Hein Prinsen)

Op 25 augustus vond Diederik Kok een mooie vroege Noordse Boszanger op Ameland. Het zou echter niet bij deze ene ontdekking van Diederik blijven, want hij weet het voor elkaar te boksen om in één jaar twee keer een Noordse Boszanger te ontdekken. De tweede ontdekking deed hij op 2 oktober op Texel. Andere meldingen van Noordse Boszangers dit jaar kwamen van René Oving uit Ter Wupping op 18 en 19 september, al werd deze melding vanwege een verblijf in een privétuin niet gedeeld, en van Tim Schipper, Pim Rijk, Koen Stork en Thijs Glastra op Schiermonnikoog op 17 oktober.

Noordse Boszanger Phylloscopus borealis, Ameland, 25 augustus 2021 (Diederik Kok)

September

Het onbereikbare Rottumerplaat blijft ook maar zeldzaamheden produceren. Ditmaal was het geluk (of gewoon loon naar werken) aan Bram Ubels met de vondst van een Grote Grijze Snip op 6 september. Op 10 september kon hij er op datzelfde eiland ook nog eens een Kleine Geelpootruiter aan toevoegen.

Grote Grijze Snip Limnodromus scolopaceus, Rottumerplaat, 6 september 2021 (Bram Ubels)

Op de 13e kwam voor Karel Hoogteyling een zeetrektellersdroom uit met de waarneming van een zeldzame pijlstormvogel vanaf Vlieland. Het aanvaard krijgen van de waarneming als een zekere Kuhls Pijlstormvogel in plaats van een Kuhls/Scopoli’s zal waarschijnlijk een brug te ver zijn, waardoor het op de ranking geen invloed zal hebben. Ik kan mij echter zo indenken dat de waarneming er niet minder om is. Eerder in het jaar, op 7 april, was er ook al een melding van een onzekere Kuhls Pijlstormvogel van Wouter Teunissen bij Katwijk. Uit de informatie op Waarneming.nl krijg ik echter het idee dat Karel een beter beeld van zijn vogel heeft gehad dan Wouter. Voor het idee hier nog de poging tot het maken van foto’s door Karel:

Kuhls/Scopoli’s Pijlstormvogel Calonectris spec., Vlieland, 13 september 2021 (Karel Hoogteyling)

Vanaf 22 september stond Texel weer in de spotlights met een Balkanbergfluiter die zich bevond in de tuin van, en tevens werd ontdekt door, Jeroen de Bruijn. De vogel werd voor het laatste in de middag van 25 september gezien. Na Balkanvliegenvanger, Balkankwikstaart en Balkanbaardgrasmus de vierde ‘Balkan’-soort van het jaar. Zouden we de sperwer over het hoofd hebben gezien?

Balkanbergfluiter Phylloscopus orientalis, Texel, 22 september 2021 (Jeroen de Bruijn)

Vaak genoeg hebben de afwachtende twitchers pech en is de vogel weg op de dag dat ze besluiten heen te gaan. De twitchers die in dit geval hebben gewacht tot de zaterdag om deze vogel te bezoeken vielen met hun neus in wel hele romige boter. Want terwijl zij in de tuin van Jeroen probeerden een glimp op te vangen van de Balkanbergfluiter, deden Jan Albers en Mariet Verbeek de ontdekking van hun leven. Nadat ze naar de Tuintjes waren gegaan in de hoop de eerder gemelde Citroenkwikstaart te kunnen zien, kwam er vanuit het niets een Goudlijster aanvliegen die pontificaal op een hooibaal ging zitten. Doordat de Goudlijster de gehele dag op dezelfde plek bleef zitten was de vogel ook voor twitchers van het vasteland te aanschouwen. Twee twitchbare Goudlijsters in twee jaar, dat verzin je toch niet. Tevens was het de eerste gevonden soort uit de lijst van de Dutch Birding Most Wanted-competitie.

Goudlijster Zoothera aurea, Texel, 25 september 2021 (Mariet Verbeek)

Goudlijster Zoothera aurea, Texel, 25 september 2021 (Hendrik Jan van Dijk)

De volgende dag was de Goudlijster helaas onvindbaar, maar was er wel verse aankomst van een Amerikaanse Goudplevier die zeer scherp werd opgemerkt door Diederik Kok en Thijs Fijen (die namen komen we toch wel erg vaak tegen!).

Amerikaanse Goudplevier Pluvialis dominica, Texel, 26 september 2021 (Diederik Kok)

Dat we ook dit jaar weer wat Blauwstaarten konden verwachten bleek al uit de berichten uit Scandinavië dat ook deze soort een goed broedseizoen had gehad (zie Bosgors). Iets minder goed dan in 2020, maar toch goed genoeg dat we er hier wel weer een aantal zouden zien. De eerste werd dit jaar gevonden door Willem Wind op 26 september op Rottumerplaat. Wat is dat toch met dat onbereikbare eiland. Zeker ook frustrerend voor de Groningers onder ons die al die goede provinciesoorten aan hun neus voorbij zien gaan. Eigenlijk is Blauwstaart qua zeldzaamheid geen mega meer. Het is zelfs maar de vraag hoe lang het nog een indiensoort blijft. Echter mag een dergelijke schoonheid toch niet ontbreken in het jaaroverzicht. Bijzonder was ook de op een wildcamera vastgelegde vogel in Amsterdam.

Blauwstaart Tarsiger cyanurus, Texel, 16 oktober 2021 (Jorrit Vlot)

Oktober

Wie op 6 oktober de weerkaarten voor de volgende dag had bestudeerd kon voorspellen dat het de 7e wel eens een leuke dag kon worden. En dat bleek. Zo werd op Vlieland door Prei, Ol, LaBu en opa (ik verzin het niet, zo staat het op Waarneming.nl) een overvliegende Siberische Boompieper opgemerkt. Tevens werd er een overvliegende Bosgors door Jonathan van Erkel opgenomen in de Kapittelduinen bij Hoek van Holland, vonden Nick Peeters, August van Rijn en Erik Verlind een zeer goed meewerkende Aziatische Roodborsttapuit op de Maasvlakte en kon Pieter van Koppel zich niet voorstellen dat hij in een parkje in Amersfoort een Bruine Boszanger op de foto had gezet. Dit was immers zo zeldzaam, dat kon niet. Zijn vermoeden bleek dan ook juist, want het was geen Bruine Boszanger, maar de, zeker in het binnenland, veel zeldzamere Raddes Boszanger. Een andere noemenswaardige Raddes Boszanger is de eerste ooit voor november, die door Rob van Bemmelen op de Hondsbossche Zeewering werd gevonden tijdens het twitchen van de daar al langer aanwezige Provençaalse Grasmus.

Bosgors Emberiza rustica, Kapittelduinen, 7 oktober 2021 (Jonathan van Erkel)

Aziatische Roodborsttapuit Saxicola maurus, Maasvlakte, 9 oktober 2021 (Folkert Jan Hoogstra)

Raddes Boszanger Phylloscopus schwarzi, Hondsbossche Zeewering, 12 November 2021 (Mattias Hofstede)

Wie niet direct nog dezelfde dag naar de Maasvlakte toog om de Aziatische Roodborsttapuit te gaan bekijken werd beloond, want Aat Schaftenaar en Bernd de Bruijn wisten een Swinhoes Boszanger uit de greppel te peuteren. Voor eenieder die gegaan is zal het zeer waarschijnlijk een flinke verbetering zijn geweest van de waarneming in Kamperhoek in 2013 - als ze die hadden gezien.

Swinhoes Boszanger Phylloscopus plumbeitarsus, Maasvlakte, 10 oktober 2021 (Peter Soer)

De hardste klapper van die dag viel echter in de andere uiterste uithoek van het land. Tijdens een fotografiecursus vond cursusleider Arno ten Hoeve het een goed idee om een groep Zwarte Zee-eenden eens nader te inspecteren. Geen slecht idee, want met de ontdekking van een Amerikaanse Zee-eend kun je wel thuiskomen. In dit verhaal zijn we niet alleen Arno dankbaar die de vogel wist te vinden. Ook Marcel van Kammen verdient een bedankje voor het direct melden van de vondst in de daarvoor bestemde appgroepen. Door het snelle handelen konden de op het eiland aanwezige vogelaars proberen de eend vanaf het strand in de kijker te krijgen. Het was Patrick Snoeken die dit als eerste lukte, waarna de vogel zowaar nog vanaf de wal en Texel (!) haalbaar bleek. De laatste waarnemers van die dag konden dankbaar gebruik maken van de oude Tox-Land Rover. Het heeft toch altijd wat om zo’n soort dan op de eerste dag gelijk al te kunnen zien. Scheelt toch vaak een slapeloze nacht. Het verhaal van deze ontdekking lees je hier.

Amerikaanse Zee-eend Melanitta americana, Schiermonnikoog, 9 oktober 2021 (Jaap Denee)

Door de goede soorten op Schiermonnikoog en de Maasvlakte was het op het Dutch Birding-weekend wellicht wat rustiger dan anders, maar toch deed Guus Jenniskens op de 10e een goede duit in het zakje met de vondst van een Daurische Klauwier in de Tuintjes. De vogel bleef lang aanwezig en werd voor het laatst gezien op 29 oktober.

Daurische Klauwier Lanius isabellinus, Texel, 18 oktober 2021 (Gertjan van der Kooij)

Op 18 oktober staat Schiermonnikoog weer eens in the picture. Een positieve ontwikkeling de laatste jaren, die zeker het gevolg is van de jonge honden die dag in dag uit het eiland afstruinen. Een altijd spannende plek op het eiland is de bak bij de jachthaven en dit is dan ook de plek die het JNM-kamp aan het einde van de middag besluit te checken. Na meestal met lege handen weer verder te vogelen is het nu wel raak met een Stejnegers Roodborsttapuit. Uiteraard is het wachten op de DNA-uitslag, maar de ervaring leert dat als ze er zo uitzien, het DNA de identiteit als Stejnegers bevestigt. Helaas bleek de vogel de volgende dag alweer weg.

Stejnegers Roodborsttapuit Saxicola stejnegeri, Schiermonnikoog, 18 oktober 2021 (Wouter van der Ham)

De volgende dag ziet Roel Olieman in de tuin van zijn vakantiehuisje een vogel rondscharrelen die er spannend uitziet en die hij niet direct op naam kan brengen. Het protocol in een dergelijke situatie is foto’s maken en alarm slaan en dat is precies wat Roel doet. Toch duurt het nog tot de dag erop voordat Maarten Wielstra ziet dat Roel de vogel als Kleine Spotvogel op Waarneming.nl heeft gezet, maar dat het zeer waarschijnlijk om een Oostelijke Vale Spotvogel gaat. De volgende ochtend hebben Diederik Kok en Enno Ebels de reis naar deze uithoek al volbracht en weten ze de vogel vrij snel terug te vinden en als zeker te determineren. Voor de twitchers is het nog even spannend, maar aan het einde van de middag komt het toch nog goed. We zijn benieuwd of de vogel het tot in 2022 haalt. Het verhaal van deze ontdekking lees je hier.

Oostelijke Vale Spotvogel Iduna pallida, Nieuwvliet-Bad, Zeeland, 21 oktober 2021 (Diederik Kok)

Op Vlieland werd dit jaar het dertigjarig bestaan van Deception Tours gevierd. Op DT3 konden de naar het eiland gekomen vogelaars direct aanschuiven bij een eerder die week door Andries Zijlstra gevonden Izabeltapuit op het Westerse Veld. Ook werden de aanwezige vogelaars getrakteerd op een door Thijs Fijen, Olmo van Herwaarden en Lars Buckx gevonden Geelsnavelduiker.

Izabeltapuit Oenanthe isabellina, Vlieland, 20 oktober 2021 (Andries Zijlstra)

Geelsnavelduiker Gavia adamsii, Vlieland, 24 oktober 2021 (Olmo van Herwaarden)

De vogelaars die niet naar DT3 waren gekomen kregen echter zowaar nog een grotere beloning (een beloning voor thuisblijven, het zou verboden moeten worden). Door wederom een samenloop van toevalligheden waren PWN boswachter Daan Bijman en een Renvogel in de middag van de 24e op dezelfde tijd en dezelfde plek. Met behulp van Dick Groenendijk konden excursies op touw gezet worden, waardoor velen de kans kregen de Renvogel dezelfde dag nog te zien. Voor de Vlielandgangers die op tijd van het eiland kwamen is het de volgende ochtend nog goed gekomen, maar anderen kwamen te laat omdat de Renvogel besloot het na een paar uur voor gezien te houden.

Renvogel Cursorius cursor, Noordhollands Duinreservaat, 24 oktober 2021 (Daan Bijman)

Op 25 oktober slaat Rottumerplaat nog maar een keer toe met een door Marnix Jonker gevonden Witkopgors. Helaas lukte het hem niet om de vogel gedocumenteerd te krijgen.

Op 28 oktober ziet Hans Westerlaken een wouw vliegen op de Korendijkse Slikken. Hij maakt een filmpje, maar daaruit wordt nog niet direct duidelijk dat het gaat om een hybride Oostelijke Zwarte Wouw x Zwarte Wouw. Pas nadat de volgende dag veel betere foto’s online verschijnen blijkt het om deze hybride te gaan. Hybrides doen niet mee in de ranking, maar een mooie vogel is het wel.

Oostelijke Zwarte Wouw x Zwarte Wouw Milvus migrans x Milvus lineatus, Korendijkse Slikken, 29 oktober 2021 (Ardi van der Wagt)

November

Dat het soms verstandig kan zijn om tijdens het zeetrektellen ook een oogje op het strand te houden bewees Guus van Duin op 2 november met de enige Woestijntapuit van dit jaar. Helaas bleek de vogel maar zeer kort aanwezig. Naast de Woestijntapuit is ook de Bonte Tapuit een typische soort die je in november nog kunt vinden. Dit gebeurde in 2021 tweemaal. De eerste vogel werd gevonden op de Waddendijk van Schiermonnikoog, waar in het verleden al veel vaker zeldzame tapuiten hebben gezeten en waar van 21 tot en met 24 oktober ook de door Peter en Bert Logtmeijer gevonden Izabeltapuit verbleef. De vondst van de Bonte Tapuit kon worden toegeschreven aan Rutger de Vries, Jos Hooijmeijer en Tom Jager. Helaas kon deze vogel diezelfde middag al niet meer teruggevonden worden. De andere Bonte Tapuit van dit jaar werd op 26 november door Sander Terlouw ontdekt op Texel. Deze bleef gelukkig wel wat langer hangen en werd gezien tot en met de 28e.

Woestijntapuit Oenanthe deserti, Camperduin, 2 november 2021 (Jan Keizer)

Bonte Tapuit Oenanthe pleschanka, Schiermonnikoog, 12 november 2021 (Tom Jager)

Izabeltapuit Oenanthe isabellina, Schiermonnikoog, 24 oktober 2021 (Johan de Jong)

Bonte Tapuit Oenanthe pleschanka, Texel, 27 november 2021 (Jos van den Berg)

Een bijkomstigheid van scherpe vogelaars die (vrijwilligers)werk in het veld doen is dat ze soms weleens wat leuks ontdekken. Zo gebeurde het Jacob Bosma tijdens het inventariseren van wintervoedselveldjes dat hij een Kaspische Plevier zag scharrelen op een akker in Uithuizen. Van tijd tot tijd een lastige vogel, maar soms ook prachtig van dichtbij te bewonderen.

Kaspische Plevier Anarhynchus asiaticus, Uithuizen, 11 december 2021 (Bram Roobol)

December

Halverwege december bleek dat het nog steeds niet over was met de rammers dit jaar. Tijdens een doodnormaal kajak-vistochtje ziet Jorne van den Dool een hem onbekende blauwe kip door het riet scharrelen. Facebook wordt ingeschakeld en binnen de kortste keren overstroomt zijn inbox. Gelukkig was Jorne welwillend in het delen van de locatie en zo stond twitchend Nederland de volgende dag de mooie molens van Kinderdijk te aanschouwen. En ondanks dat de komst van de Purperkoet als nieuwe soort voor Nederland al lang was aangekondigd wisten sommige zuurpruimen toch weer de escapekaart te trekken. Dit heeft sommige twitchers wellicht wat onzeker gemaakt, want voor de zekerheid werd ook maar een paar dagen later de door Jenny van Dorland bij Zevenhuizen gevonden, iets minder beschadigde Purperkoet bekeken. Het verhaal over deze Purperkoeteninvasie lees je hier.

Purperkoet Porphyrio porphyrio, Alblasserdam, 17 december 2021 (Toy Janssen)

Purperkoet Porphyrio porphyrio, Zevenhuizen, 22 december 2021 (Garry Bakker)

Elk jaar maar weer worden de mensen die op Eerste Kerstdag 2010 de rit naar Zeeland niet konden of durfden te maken (het was immers nogal glad op de weg) via Facebook pijnlijk herinnerd aan het ontbreken van deze soort op de lijst. Op 22 december staat er op Waarneming.nl dan ineens een door Grège Guillaume gevonden Grote Trap bij Workum. De vogel blijkt een zwarte ring te dragen met een letter K en draagt tevens een zender. Direct wordt uitgegaan van een Duitse vogel die waarschijnlijk niet telbaar is. Vervolgens gaat de focus ineens naar een mogelijke Engelse vogel. Die zou echter ook niet telbaar zijn. Dan een plot twist. Het zou mogelijk om een Oostenrijkse of Hongaarse vogel gaan die in het wild geringd en gezenderd is. Dit zou betekenen dat de vogel toch telbaar zou zijn. Helaas blijkt het later toch om een in Duitsland, in een broedmachine uitgebroede vogel te gaan en moeten we blijven wachten op de volgende telbare Grote Trap.

Grote Trap Otis Tarda, Workum, 25 december 2021 (Jos Welbedacht)

Eind december gloorde er nog wat hoop aan de horizon voor de mensen die dit jaar nog graag een Ringsnavelmeeuw wilden zien. Een in Polen gezenderde vogel werd uitgelezen in Zeeuws-Vlaanderen. Door het bewolkte weer duurde het even voordat er een nieuwe locatie werd doorgegeven. Helaas voor ons bleek toen dat de vogel zich inmiddels naar België had verplaatst.

Fenologische hoogtepunten

In sommige gevallen kunnen doodgewone vogels toch zeer zeldzaam zijn. Een voorbeeld daarvan zijn de maandsoorten. Sommige soorten zijn extreem zeldzaam in bepaalde maanden. Enkele hoogtepunten van dit jaar waren:

• Gele Kwikstaart in Zeeland in januari en februari
• Tapuit in januari in de Rhederlaag en in Zeeland
• Kleine Plevier in de Keent in januari en februari
• De eerste in maart gedocumenteerde Nachtegaal in de duinen bij Den Haag
• De tweede in maart gedocumenteerde Kleine Karekiet ooit bij Arnhem
• Op Wieringen verbleef de eerste twee dagen van juni de eerste voor die maand gedocumenteerde Zwarte Rotgans
• De eerste in juli gedocumenteerde Parelduiker op het Volkerakmeer
• Begin december zat er nog een zeer late Kleine Karekiet bij Papendrecht
• En in december was er ook nog een Grauwe Klauwier aanwezig in Flevoland

Grauwe Klauwier Lanius collurio, Natuurpark Lelystad, 6 december 2021 (Toy Janssen)

Jaarlijsten

Ook dit jaar werd er weer fanatiek ge-jaarlijst en deden meerdere mensen een poging het record van Pieter Doorn uit 2014 te verbeteren. Progressief heeft Alwin Borhem het record van Pieter nu weer overgenomen. Alwin staat op dit moment op 361 jaarsoorten. Er mag er echter maar één sneuvelen in de CDNA-ballotage of eventueel twee voor een gelijke stand. Ook Dave van der Spoel deed een moedige poging en staat progressief op gelijke hoogte met het record van Pieter. Dave mistte helaas net een paar zeesoortjes dit jaar. Meer jaarlijsten kun je vinden onder deze link. Hier kun je overigens ook je eigen jaarlijst, of andere lijsten invullen mocht je dat nog niet hebben gedaan. Nadat je bent ingelogd verschijnt op deze pagina rechtsboven de knop “toevoegen”.

Big Days

In de categorie Big Days lijkt het de laatste tijd wat rustiger. Waar in eerdere jaren in mei nog wel eens meerdere verslagen verschenen over lokale, provinciale en landelijke Big Days, bleef het dit jaar maar beperkt tot twee verhalen: het verslag over het nieuwe Friese Big Day-record en het verslag over het nieuwe Texelse Big Day-record. Mocht je nu zelf in de toekomst een gave Big Day achter de rug hebben schroom dan niet om een leuk verslag voor deze website aan te leveren.

Ontdekkingen

In het veld ontstaat weleens de discussie over hoeveel procent van de zeldzaamheden die ons land aandoen nu eigenlijk worden ontdekt. Op het moment dat bijvoorbeeld een Steltstrandloper op verschillende plekken in het land weer teruggevonden wordt hebben we het idee dat we het grootste gedeelte wel vinden. Aan de andere kant, als we zien hoeveel Goudlijsters er alleen al dood gevonden worden of als we kijken naar de verhouding tussen de aantallen gevangen vogels van een soort en de aantallen die in het veld worden gevonden, dan missen we nog een hele hoop. Als je dan in het bovenstaande verslag ook vaak dezelfde namen voorbij ziet komen dan weet je dat er nog veel voor het oprapen ligt, want deze mensen kunnen natuurlijk niet op twee plekken tegelijk zijn. Hieronder wat extra aandacht voor het zelf ontdekken. Een inmiddels vrij bekende groep zelfontdekkers zijn de Birding Basterds. Ik heb ze dan ook even gevraagd om een korte samenvatting van hun selffind-competitie van dit jaar te schrijven:

Birding Basterds jaaroverzicht

De Birding Basterds zijn een groep fanatieke vogelaars die niets liever doet dan het zelf ontdekken van zeldzame vogelsoorten. Als extra stimulans werd in 2011 een zelfontdekcompetitie in het leven geroepen. Kort samengevat is iedere zelfontdekte zeldzaamheid punten waard, van 100 punten voor een nieuwe soort voor Nederland tot 16 punten voor de meest algemene indiener en één puntje voor bijvoorbeeld een Draaihals of Europese Kanarie. Ieder jaar op 1 januari beginnen de deelnemers met nul punten. De basterd die op 31 december de meeste punten heeft verzameld wint de felbegeerde Birding Basterd van het jaar-wisselbokaal. Sinds de start van de competitie in 2011 zijn liefst 356 verschillende soorten gevonden, waaronder cosmic mindfuckers als Roodborstlijster, Bergkalanderleeuwerik, Bergheggenmus, Balkankwikstaart, Kleine Sprinkhaanzanger, Stejnegers Roodborsttapuit, Rosse Waaierstaart en Bruine Lijster en rammers als Dunbekmeeuw, Bairds Strandloper, Steppekievit, twee Westelijke Baardgrasmussen, Izabeltapuit, Bonte Tapuit, twee Witkeelkwikstaarten, Daurische Klauwier en een drietal Mongoolse Piepers.

Ondanks de aanhoudende noordenwind in het voorjaar en het nagenoeg ontbreken van oostenwind in het najaar, werden ook in 2021 een paar krakers gevonden. Hieronder het jaar van de Birding basterds in vogelvlucht.

Voorjaar

Laten we er geen doekjes om winden: dit voorjaar was om te janken, al leek het eind februari leuk te beginnen toen Arjan Dwarshuis een tweetal Taigarietganzen oppikte in Drenthe. De hele maand april schitterden dwaalgasten door hun afwezigheid. Maar op 1 mei haalden Thijs Fijen en Arjan uit het niets keihard uit met een Cassiarjunco - een nieuw taxon voor de WP - langs de Oude Stuifdijk op de Maasvlakte. Buiten een door Tim de Boer tijdens een rondje racefietsen gevonden Krekelzanger doofde de maand mei verder uit als een nachtkaars. Het duurde tot 5 juni voordat – wederom - Thijs van zich liet horen met een op roep gevonden Bergfluiter op Vlieland.

Najaar

Na een opvallend rustige en vooral steltloperloze zomer waren de messen geslepen om er een onvergetelijk najaar van te maken, or at least, so we thought... Eind augustus werden twee Grauwe Fitissen gevonden op Vlieland (één door Lars Buckx en Jesse Zwart en een paar dagen later nog één solo door Lars) en op 1 september nog een op Texel, door Tim van Oerle. Begin september manifesteerde de eerste echt harde soort van het najaar zich in de vorm van een Citroenkwikstaart, ditmaal niet gevonden vanaf de racefiets maar voor de afwisseling vanuit een kano, door Bram Ubels. De beste man pakte nog even lekker door op zijn eigen eiland, Rottumerplaat, met een Grote Grijze Snip én een Kleine Geelpootruiter in een tijdbestek van slechts 4 dagen (en dan kwam de rest nog goed weg, want een Struikrietzanger wist hij nét niet te clinchen). Het kan slechter. Op 18 september vond Arjan tijdens het geven van een excursie een overvliegende Slangenarend in de duinen van Meijendel. Eind september was het opnieuw Thijs die, samen met selffind-guru De Died (Diederik Kok, met wie hij overigens ook al die Bergfluiter vond), er op roep een overvliegende Amerikaanse Goudplevier uit viste op de Noordpunt van Texel. Later werd deze vogel aan de grond teruggevonden.

De maand september leek een mooie warming-up te zijn voor oktober, maar helaas zakte ook deze topmaand als een warme pudding in elkaar. We kwamen begin oktober niet veel verder dan twee Bosgorzen, waarvan één zich vanuit alle hoeken liet afplaten op Vlieland (Thijs, Arjan, Lars en Olmo van Herwaarden). De andere vogel werd door Jorrit Vlot gevonden op telpost Hazewater en bleek pas de tweede waarneming voor de provincie Utrecht. De absolute kraker was een Geelsnavelduiker die op 24 oktober TP werd gevonden door Thijs, Lars en Olmo bij een strandopgang op Vlieland. Gelukkig kon heel DT meegenieten van deze tot de verbeelding sprekende soort. Op de laatste dag van de maand pakten Lonnie Bregman en Peter Links nog een Bruine Boszanger mee op Schiermonnikoog. In november werden er nog twee gevonden, deze keer door Arjan tijdens het opnemen van een podcast en nog eentje door Lonnie. Deze aflevering van de Vogelspotcast is overigens zeer de moeite waard om te luisteren. In december sloot Thijs zijn topjaar af met een Zwarte Zeekoet op Texel, wederom samen met – hoe kan het ook anders - De Died.

And the winner is…

Nog niet bekend. Pas om 00.00 uur van het nieuwe jaar weten we wie dit jaar de competitie gewonnen heeft. Zelfs tijdens de donkere dagen tussen Kerst en Oud en Nieuw kan er nog van alles gebeuren en op het moment van schrijven zijn er nog steeds 5 dagen over om de competitie op te schudden. Maar zelfs met een nieuwe voor Nederland is het gat met Thijs (235 punten), de nummer 1 dit jaar, en Arjan, de nummer 2 (196 punten), voor de overige basterds te groot om te dichten. De complete scorelijst van dit jaar en de lijsten van voorgaande jaren kun je bekijken op onze website. Wij verheugen ons alvast op volgend jaar!

Cassiarjunco Junco hyemalis cismontanus, Maasvlakte, 1 mei 2021 (Arjan Dwarshuis)

Tips

Wil je nu ook zelf nog tips hebben over hoe je (meer) zeldzame vogels kunt vinden dan zijn de interviews door de Belgische vogelaar Niels Goulem met Kenny Hessel en Johan Buckens op YouTube wellicht een aanrader.

Kenny Hessel

Johan Buckens

Toevoeging van de redactie:

We willen iedereen bedanken voor het bezoeken van onze website in 2021 en het lezen van de content die we publiceren. Uiteraard gaan we hier mee verder in 2022. We wensen iedere Dutch Birder een vogelrijk en gezond 2022 toe en hopen elkaar weer regelmatig tegen te komen in veld bij alle gave soorten die 2022 ons gaat brengen.

Ten slotte: Folkert Jan heeft zijn eigen vogeljaar vastgelegd in een filmpje. Er ontbreken uiteraard een aantal soorten, je kunt immers niet alles zien, maar het is zeer de moeite waard om te kijken. Veel kijkplezier!

Folkert Jan Hoogstra