Wouter van der Ham en Jesse Sinnema doen hieronder verslag van het vogeljaar 2021 zoals dat op Schiermonnikoog beleefd werd. Er werden enkele gave waarnemingen gedaan en natuurlijk zal iedereen de Amerikaanse Zee-eend zich nog goed kunnen herinneren. Als Dutch Birders willen we natuurlijk graag zeldzame vogels zien en daarvoor moeten ze eerst ontdekt worden. Daarom willen wij graag dit jaarverslag delen, waar voornamelijk de jonge garde op de voorgrond treedt met hun ontdekkingen.

Het jaar begon goed met een Bruine Boszanger op de ochtend van 1 januari. Dezelfde vogel was waarschijnlijk al sinds 12 december aanwezig maar is in de tussentijd niet gezien. De vogel is tot 17 januari aanwezig geweest in de pluktuin van kampeerboerderij De Branding. In februari kwamen er behoorlijk wat Witbuikrotganzen binnen, waaronder een groep van achttien en een groep van elf. Ook was er een Grote Pieper op de waddijk aanwezig die hier de eerste twee maanden van het jaar heeft rondgehangen.

Eind april begint in principe weer de leuke tijd op de Waddeneilanden. Helaas bleef het dit voorjaar erg stil en zaten er sommige weken gewoon geen leuke soorten of aantallen op het eiland. Toch is er het een en ander uitgehaald: een Roodkeelpieper gaf in zijn zomerkleed nog wat kleur aan de koude aprildagen. Deze vogel zat eerst in de binnenkwelder en verbleef later op de waddijk. Op 28 april zaten er minimaal negen Draaihalzen verdeeld over het eiland en verbleef een Hop drie dagen op de veldjes rond de ringbaan. Er werden meerdere Europese Kanaries gezien dit voorjaar waarvan één paartje lange tijd in het dorp verbleef. Het mannetje kwam regelmatig zingen als er vogelaars met een biertje op het terras van ‘Van Der Werff’ zaten. Zuid-Europese taferelen! Het leek er een tijd op dat deze vogels hier zouden gaan broeden (zoals op Texel wel was gebeurd) maar na half mei zijn deze vogels niet meer gezien.

Op 9 mei zat er toch ineens weer een kort een Zomertortel op het eiland! De vogel verbleef zoals eerdere jaren tussen de Turkse Tortels bij een van de boerderijen in de Banckspolder. Voor ondergetekende nog steeds een nieuwe Schiersoort, maar tijdens een twitch vanaf het vasteland bleek de vogel de volgende dag niet meer aanwezig. Dit was dan ook de enige Zomertortel van het jaar. Vanaf 2018 is er elk jaar maar één waarneming geweest van deze ‘dwaalgast’, en ook allemaal maar één dag.

Nadat er vorig jaar voor een langere periode zingende Nachtzwaluwen aanwezig waren, bleef het dit jaar maar bij een handvol waarnemingen. De kans is aanwezig dat er nog steeds een broedgeval is geweest. Dit voorjaar verbleef er wel weer een Porseleinhoen voor een langere tijd in de binnenkwelder. Pas op 31 mei werd de eerste Roodhalsgans gezien, wat voor Schier vrij laat is. Ook werden er enkele Roodmussen, een Dwerggors en een Ortolaan gevonden. Het voorjaar werd pas laat opgefleurd, namelijk op 29 mei. In het dorp werd een zingend mannetje Kleine Vliegenvanger gevonden! De vogel verbleef er maar één dag maar was voor de aanwezige vogelaars toch een klein lichtpuntje in het verder erg saaie voorjaar.

Kleine Vliegenvanger Ficedula parva, Dorp, Schiermonnikoog, 29 mei 2021 (Wouter van der Ham)

Er waren dit jaar helaas weinig dagen waarop de condities goed waren om te trektellen op Paal 10, aangezien men op Schiermonnikoog heel erg afhankelijk is van wind uit het zuidoosten. Toch zaten er een paar leuke dagen tussen zoals 28 april met 5910 Dwergmeeuwen en 64 Zwartkoppen (twee nieuwe dagrecords!). Ook zaten er die dag drie Draaihalzen ter plaatse rondom de telpost. Op 19 mei zong er een Kwartel naast de post en vloog er een groepje van vier Kraanvogels over. 1 juni was het weer zover met op deze dag twee Kraanvogels en een Zwarte Ooievaar. De dag daarop bleek ook een goede dag te zijn met een adulte Roze Spreeuw en een Roodstuitzwaluw! Nu is het vooral hopen op meer wind uit het zuidoosten voor 2022.

Zowel in juli als in augustus werd er tussen de duizenden stelten een Breedbekstrandloper gezien. Ook liep er kortstondig een Zwarte Ibis op het wad. Er werd vanaf de Kustweg bij het Lauwersmeer een Raaf gezien die het eiland opvloog. Enkele dagen later werd deze ook daadwerkelijk op het eiland waargenomen. De Bonte Kraai die vanaf het voorjaar op het eiland zat heeft ook de zomer op Schier overleefd en bleef zelfs het gehele najaar hangen.

Eind augustus begon gelukkig het najaar weer. Er werden al snel meerdere Draaihalzen, Grauwe Klauwieren en Sperwergrasmussen gezien. Ook zat er bijna twee weken een Hop in het dorp, de tweede van het jaar. Er was al een aantal dagen een landelijke invasie bezig van Rouwmantels toen ze ook op Schier werden gezien. De eerste twitchbare werd gevonden door de dochter van een boswachter tijdens haar zwemles. De vlinder was het zwembad ingevlogen, maar gelukkig kon ze de vlinder redden. ‘Papa, wat is dit voor vlinder?’ klonk het ineens, terwijl ze normaal alle vlinders wel goed kan determineren. De boswachter herkende deze gelukkig wél en heeft deze buiten het zwembad op een struik gezet waarna deze kort twitchbaar was. Hopelijk gaat ze over een paar jaar ook wat leuke vogelsoorten in het veld herkennen. ;-) Later vlogen er meerdere Rouwmantels langs, ook vanuit zee. In de Hertenbosvallei zaten uiteindelijk meerdere exemplaren bij elkaar. In september werden er nog een Kwartel en een Kwartelkoning opgetrapt en vloog er een paar dagen een Steppekiekendief rond bij de Kobbeduinen. Op de zesde vloog er een Struikrietzanger in de netten van de ringbaan en op de elfde was een geringde Baltische Mantelmeeuw aanwezig op het Westerstrand.

Je kan alles hierboven wel vergeten, want het vogeljaar op Schier begon eigenlijk pas op 26 september. Op deze ochtend gebeurde iets wat we stiekem al hadden gehoopt (na de eerdere meldingen in Denemarken, Duitsland en de Waddenzee ten oosten van Schier), maar nooit hadden verwacht. De Walrus lag ineens in de Veerhaven! Terwijl de meeste mensen die op het eiland aanwezig waren inmiddels van dit beest stonden te genieten, vond een groep vogelaars die vanaf de Oosterkwelder kwam (en dus een stuk verder moesten fietsen) een Grijze Wouw! De eerste nieuwe soort van het jaar voor Schiermonnikoog. Dit veroorzaakte nogal wat chaos, waarbij een deel van de mensen in de haven na een kwartier alweer weg moest bij de Walrus, terwijl een ander deel hier nog niet eens aanwezig was.. In de Whatsappgroep was de chaos duidelijk merkbaar! Nadat de rust weer was wedergekeerd (en zowel de Walrus als de Grijze Wouw uit beeld waren) kwam er een bui over het eiland waar nogal wat vogels door naar beneden kwamen geregend. Hierna werden nog een Kleine Vliegenvanger en een Morinelplevier gevonden. Ook de Grijze Wouw werd weer teruggevonden op de Oosterkwelder. Dit soort zondagen mogen vaker!

Walrus Odobenus rosmarus, Veerhaven, Schiermonnikoog, 26 september 2021 (Wouter van der Ham)

Grijze Wouw Elanus caeruleus, Prins Bernhardweg, Schiermonnikoog, 26 september 2021 (Joey Braat)

Na een paar Grote Piepers ging het spektakel op 8 oktober weer verder door een foto die in de appgroep verscheen: Amerikaanse Zee-eend vanaf een boot voor de kust van Schiermonnikoog. Binnen anderhalf uur (!) werd de vogel teruggevonden door Patrick Snoeken vanaf het strand en was de tweede nieuwe soort voor Schiermonnikoog binnen! Voor deze mega moest heel twitchend Nederland na erg lange tijd weer naar het eiland en gelukkig heeft iedereen er ook van kunnen genieten!

Amerikaanse Zee-eend Melanitta americana, Noorderstrand, Schiermonnikoog, 9 oktober 2021 (Jaap Denee)

Op de dag van de ontdekking zelf hebben de, op het eiland aanwezige, vogelaars de vogel gezien en daar leek het bij te blijven. Toch was er een klein groepje dat op de watertaxi is gestapt om nog voor het laatste licht de vogel te kunnen zien. De enige manier waarop dit zou lukken was om over het strand te rijden met een auto. Gelukkig heeft de hoofdsponsor van het ‘Toxic Trash’-weekend (Tox Bar Schiermonnikoog) een oude Land Rover, die op die avond geleend kon worden door Jesse Sinnema om deze kleine groep vogelaars net voor zonsondergang op locatie te brengen. Samen met de ondergaande zon en een meewerkende Amerikaanse Zee-eend een zeer geslaagde onderneming!

Twitchers bij de Amerikaanse Zee-eend, Noorderstrand, Schiermonnikoog, 8 oktober 2021 (Peter Links)

Oktober leverde verder de ‘gebruikelijke’ dwaalgasten op: Dwerggorzen, Grote, Roodkeel- en Siberische Boompiepers, Siberische Tjiftjaffen en ‘oostelijke’ braamsluipers. Ook waren er leuke dagen om over zee te kijken. Er vlogen meerdere Kleine Alken, Vorkstaartmeeuwen en Papegaaiduikers langs. Op 3 oktober werd er weer een Kwartelkoning opgestoten aan de westkant van het eiland en op 4 oktober zwom een Zwarte Zeekoet langs de boot.

Siberische Boompieper Anthus hodgsoni, Hertenbosvallei, Schiermonnikoog, 12 oktober 2021 (Wouter van der Ham)

Tijdens het ‘Toxic Trash’-weekend van 15 tot 17 oktober liep het eiland weer vol met vogelaars. De NJN had tijdens dit weekend een goed herfstkamp met een Blauwstaart in het berkenbos ten noordwesten van het Dennenbos! Dit leek zaterdagavond de beste soort van het weekend te worden, maar op zondag 17 oktober gooiden ze daar nog even een Noordse Boszanger bovenop! Deze zat in vrijwel hetzelfde berkenstuk als de Blauwstaart. Allebei de vogels waren erg kort en lastig twitchbaar dus bleef het voor veel aanwezige vogelaars verder een ‘leeg’ weekend.

Noordse Boszanger Phylloscopus borealis, Oosterduinen, Schiermonnikoog, 17 oktober 2021 (Thijs Glastra)

Net na het weekend liep de JNM tegen een rare Roodborsttapuit aan. De vogel was aanwezig in de ‘bak’ bij de jachthaven. Bij deze vogel wordt sterk gedacht aan een Stejnegers Roodborsttapuit! De vogel was maar één dag aanwezig. De volgende dag heeft de JNM een poepverzamelexcursie gehouden rond deze plek, dus laten we hopen dat hier wat uitkomt! Hopelijk horen we dit op de DB-dag? Dit zou de derde nieuwe soort voor het eiland zijn dit jaar.

Stejnegers Roodborsttapuit Saxicola stejnegeri, Jachthaven, Schiermonnikoog, 18 oktober 2021 (Wouter van der Ham)

Drie dagen later, op 21 oktober, was het alweer raak bij de jachthaven, maar dan net naast de bak. Na een heerlijke zeedag werd er in de schemering een Izabeltapuit gevonden! Dit was pas de tweede voor het eiland en voor veel Schierlijsters een fijne inhaler. De volgende dagen vloog het goed over zee met als hoogtepunt twee Stormvogeltjes waarvan eentje echt prachtig te zien was (en zelfs te filmen)! Een donkere (!) adult Middelste Jager met lepel was ook een bijzondere verschijning. Voor zover ons bekend, worden deze maar enkele keren per jaar vastgesteld in Nederland..

Stormvogeltje Hydrobates pelagicus, Noorderstrand, Schiermonnikoog, 21 oktober 2021 (André-Willem Faber)

Het najaar was nog niet helemaal klaar. Op 31 oktober werd er nog een Bruine Boszanger gevonden ten noorden van het bos, ongeveer op dezelfde plek als waar de Noordse Boszanger zat. Een paar dagen later vloog er ook één in de netten van de ringbaan. Op twaalf november werd het najaar dan echt afgesloten met een Bonte Tapuit die maar kort ter plaatse was op de waddijk. Op 31 december werd 2021 helemaal afgesloten door een Grote Burgermeester op het rif.

Achteraf was het een heerlijk vogeljaar! Voor Schiermonnikoog waarschijnlijk drie nieuwe soorten: Grijze Wouw, Amerikaanse Zee-eend en Stejnegers Roodborsttapuit. Het mag voortaan wel iets eerder beginnen dan 26 september! ;-)

Met dank aan: Diedert Koppenol, Joey Braat, André-Willem Faber, Jaap Denee, Peter Links & Thijs Glastra

Wouter van der Ham & Jesse Sinnema