De leukste dag van het jaar

Sinds de jaren 90 vindt er in Flevoland een Big Day competitie met een heuse wisselbeker plaats. Jarenlang strijden twee teams om deze beker en jarenlang wordt deze gewonnen door het team van René Alma (samen met Andre van den Berg, Peter Scholten en Kees de Pater). Met een reeks van 16 overwinningen en een gevestigd record van 150 soorten in 2004 (met een evenaring in 2008) zijn zij nog steeds het team dat het hoogst haalbare heeft gehaald. Sinds 2015 doen wij (Greet Boomhouwer, Hugo Wieleman, Rik van der Starre en Victor Eggenhuizen) als team een gooi naar de winst. Een aantal jaar is Ton Eggenhuizen nog van de partij, maar inmiddels doen we al een paar jaar met zijn vieren de Big Day. En sinds 2015 pakken we ook steeds de winst. Met een record van 148 soorten in 2016. Daarnaast gaan we sinds 2017 door het leven als team “de Krekelzangers” door een goede ontdekking van Greet Boomhouwer van een Krekelzanger een nacht voor de Big Day. In 2023 treedt een nieuw team toe aan de Flevolandse arena met Frank Haven en Martijn van der Meij die we meteen als geduchte tegenstanders inschatten nog voordat ze daadwerkelijk de Flevo Big day hebben gedaan.

Voorbereiding

Het voordeel van ieder jaar de Big Day doen is dat we steeds beter op elkaar zijn ingespeeld. Dat begint al bij de voorbereiding. Ieder jaar komen we eind maart, begin april samen om de plannen door te nemen en te filosoferen over de aankomende Big Day. Ook verdelen we een aantal gebieden die voorbereiding vergen onder elkaar en bespreken we doelsoorten die we willen vinden. Dit jaar vinden we álle spechtensoorten exclusief Draaihals, maar houden Zwarte- en Groene Specht wederom een of twee weken voor de Big day hun mond en kunnen we geen goede vaste plek vinden. Voor Middelste Bonte Specht lukt dat dit jaar wel aardig. We hebben enorme mazzel met Greet Boomhouwer in ons team die inmiddels met pensioen is en ondertussen een legendarische status heeft verdiend door het vinden van goede Big Day soorten vlak langs de weg. Twee dagen voor de Big Day vindt ze dit jaar weer een Fluiter op slechts een handjevol minuten lopen vanaf een parkeerplaats. De spanning is om te snijden, nog nooit hebben we zoveel soorten in de voorbereiding gezien. Het record verbreken zit er écht in dit jaar.

Steltkluut Himantopus himantopus, Flevopolder, 14 mei 2023 (Hugo Wieleman)

Ransuil nest, 14 mei 2023 (Hugo Wieleman)

De dag zelf

De voorspellingen qua weer zagen er goed uit, in ieder geval de hele dag droog. Vanwege een Porseleinhoen starten we langs de Oostvaardersdijk. Als we daar uitstappen, blijkt de wind toch wel aardig hard te waaien. De Porseleinhoen wil niet roepen, maar gelukkig hebben we wel al snel een roepende Waterral op de lijst. Dat is ook weleens anders geweest.

1. Rietzanger
2. Snor
3. Sprinkhaanzanger
4. Waterral
5. Nachtegaal
6. Kleine Karekiet
7. Bosrietzanger
8. Ooievaar

De dinsdag voor de Big Day is een Noordse Nachtegaal ontdekt in het Harderbroek die we graag in de eerste nacht aan onze lijst willen toevoegen, vooral omdat het prima op de route past en we de route voor de middag nog open hebben gelaten. Victor is de dag ervoor in de ochtend langs geweest, toen zong de vogel niet. Nu stappen we de auto uit en is het gelukkig meteen raak.

9. Koekoek
10. Noordse Nachtegaal

Wulp is een soort die rond de Big Day extreem lastig kan zijn. We weten eigenlijk maar één plek en omdat ze ook ‘s nachts wel eens willen roepen is dit de volgende stop. Hier treffen we ook het andere team, maar helaas geeft de Wulp geen krimp. Als we doorrijden merken we dat het met de scherpheid wel goed zit. Een Ree besluit op het laatste moment over te steken en in een split-second draait Greet de autolichten uit om het dier niet te verblinden. We missen hem op een haar na en kunnen gelukkig door.

11. Grauwe Gans
12. Kievit
13. Tafeleend
14. Kuifeend
15. Meerkoet
16. Krakeend
17. Grote Karekiet
18. Bosuil
19. Blauwborst
20. Wilde Eend

In 2015 blunderen we tegen een Bosuil in de Noordoostpolder aan. Inmiddels zijn er meerdere broedparen bekend in Flevoland en is het geen reden meer om in de nacht naar de Noordoostpolder te rijden. Maar de polder blijft ons boeien en er zijn her en der goede windstille plekken te vinden voor onder andere Roerdomp. Dus ook dit jaar maken we weer een rondje langs diverse plekken in het noorden van de provincie en het levert weer een aantal goede nacht soorten op, al wil Kwartel helaas niet lukken.

Kalanderleeuwerik Melanocorypha calandra, 14 mei 2023 (Hugo Wieleman)

Kalanderleeuwerik Melanocorypha calandra, 14 mei 2023 (Hugo Wieleman)

21. Cetti's Zanger
22. Kerkuil
23. Roerdomp
24. Dodaars
25. Blauwe Reiger
26. Waterhoen
27. Boerenzwaluw
28. Houtsnip
29. Gekraagde Roodstaart
30. Zanglijster
31. Roodborst
32. Merel
33. Kauw
34. Roek
35. Winterkoning
36. Zwartkop
37. Zwarte Kraai
38. Witte Kwikstaart
39. Stormmeeuw
40. Aalscholver
41. Tjiftjaf
42. Koolmees

Sinds 2021 hebben we de Houtribdijk opgenomen in de route en tot nu toe blijkt dat altijd heel goede Big Day soorten op te leveren. Het is alleen altijd de vraag wanneer we de dijk meenemen in de route. Afhankelijk van het weer beslissen we vaak wanneer we de dijk afrijden. De dag voor de Big Day was het erg mistig in de ochtend en zag je bijna niets. Nu is het gelukkig helderder waardoor Trintelzand goed zichtbaar is. Vlak ervoor pakken we nog even de 4 grote meeuwen mee, voegen we Grote Zaagbek aan de lijst toe, maar dippen we de Beflijster en Witoogeend die Rik de dag ervoor ontdekte. Op de dijk vinden we wel een Middelste Zaagbek, zijn de Dwergsterns weer aanwezig en kunnen we Strandplevier toevoegen. De Reuzensterns van de dag ervoor zijn helaas niet meer aanwezig.

43. Grote Mantelmeeuw
44. Kokmeeuw
45. Oeverloper
46. Zwartkopmeeuw
47. Fuut
48. Slechtvalk
49. Pontische Meeuw
50. Visdief
51. Putter
52. Grote Zaagbek
53. Bergeend
54. Scholekster
55. Geelpootmeeuw
56. Kleine Mantelmeeuw
57. Buizerd
58. Grote Zilverreiger
59. Tapuit
60. Zilvermeeuw
61. Roodborsttapuit
62. Kneu
63. Fitis
64. Grasmus
65. Boompieper
66. Holenduif
67. Spreeuw
68. Ekster
69. Groenling
70. Houtduif
71. Tuinfluiter
72. Staartmees
73. Knobbelzwaan
74. Kleine Plevier
75. Heggenmus
76. Torenvalk
77. Brandgans
78. Ransuil
79. Middelste Zaagbek
80. Gele Kwikstaart
81. Oeverzwaluw
82. Bruine Kiekendief
83. Dwergstern
84. Kluut
85. Smient
86. Strandplevier
87. Bontbekplevier
88. Kolgans
89. Huiszwaluw
90. Braamsluiper
91. Huismus
92. Lepelaar
93. Kleine Zilverreiger
94. Gierzwaluw
95. Turkse Tortel
96. Dwergmeeuw

In de week voor de Big Day besluiten we een groot deel van de route om te gooien in verband met het weer, het belooft een warme dag te worden. Dat maakt ver met de telescoop kijken een uitdaging door warmte trillingen. We nemen de gok om na de Houtribdijk eerst naar de Oostvaardersplassen te gaan voor steltlopers en eenden.

97. Rietgors
98. Grauwe Klauwier
99. Vink
100. Slobeend
101. Zeearend
102. Wielewaal
103. Pijlstaart
104. Wintertaling
105. Pimpelmees
106. Groenpootruiter
107. Tureluur

“Jongens, volgens mij heb ik een Kalanderleeuwerik in beeld”. Paniek breekt uit, want Hugo spreekt de woorden uit, maar ziet niets in beeld waarmee valt uit te leggen waar de vogel precies zit. Op basis van twee Tapuiten die in de buurt zitten hebben we gelukkig wel snel de vogel allemaal gezien. Om met zekerheid Bergkalanderleeuwerik uit te sluiten willen we de vogel het liefst nog even vliegend zien. Dit gebeurt na ongeveer 25 minuten door een onbekende oorzaak. De Kalander vliegt recht op ons af maar wijkt ongeveer 40 meter voor de Grote Praambult richting het zuidoosten af. Helaas was de vogel veel te snel uit beeld voor waarschijnlijk een hoop vogelaars die nog onderweg waren. Deze Kalanderleeuwerik betreft, indien aanvaard, het achtste geval voor Nederland en een nieuwe soort voor Flevoland. Niet lang nadat de vogel wegvloog besluiten wij dat we door moeten, er zitten immers nog een hoop soorten op ons te wachten. We hebben notabene nog geen Veld- en Boomleeuwerik op de lijst staan.

Kalanderleeuwerik Melanocorypha calandra, 14 mei 2023 (Hugo Wieleman)

Kalanderleeuwerik Melanocorypha calandra, 14 mei 2023 (Hugo Wieleman)

108. Raaf
109. Kalanderleeuwerik

We hopen dat ons plan om eerst naar de Oostvaardersplassen nu geen problemen oplevert voor bossoorten die niet meer willen zingen. Helaas blijkt dat bij de Boomleeuwerik wel het geval, die wil echt niet meer en we kunnen hem ook niet zoals vorig jaar op zicht binnen slepen. Verder missen we alleen de Fluiter die in de week voor de Big Day door Greet was ontdekt en willen de Goudvinken nog niet meewerken, maar daarvoor hebben we nog andere plekken op de route staan.

110. Grote Lijster
111. Graspieper
112. Spotvogel
113. Grote Bonte Specht
114. Boomkruiper
115. Appelvink
116. Grauwe Vliegenvanger
117. Sperwer
118. Goudhaan
119. Veldleeuwerik
120. Bonte Vliegenvanger
121. Matkop
122. Boomklever
123. Gaai
124. Zwarte Mees
125. Ringmus

Omdat we weten dat “wintereendjes” vaak blijven hangen in de polder en we Grote en Middelste Zaagbek ook al hebben doen we nog een poging voor Brilduiker en Nonnetje. De eerste lukt makkelijk met drie vogels, de andere missen we. Een enkele Zwarte Stern is een hele welkome toevoeging, die zien we de rest van de dag namelijk niet meer.

126. Krooneend
127. Brilduiker
128. Zomertaling
129. Zwarte Stern
130. Grutto
131. Steltkluut
132. Kemphaan
133. Baardman
134. Boomvalk

Een zorgvuldig voorbereide Middelste Bonte Specht die alleen wij denken te kennen geeft helaas niet thuis. Spechten lijken sowieso lastig tijdens de Big Day en als je geen nesten kent blijkt steeds maar weer dat alleen Grote Bonte Specht goed te doen is in Flevoland. Gelukkig vinden we kort daarna wel weer een andere bonussoort. Terwijl Rik over het Veluwemeer staat te scannen voor Visarend, ziet hij hoog in de lucht en heel erg ver een Zwarte Ooievaar cirkelen. Het duurt even voordat we hem allemaal hebben gezien, maar gelukkig lukt dat en kunnen we zelfs (met een beetje fantasie) een bewijspixel maken.

135. Geoorde Fuut
136. Zwarte Ooievaar
137. Steenloper
138. Wespendief

Het wordt nu echt sprokkelen, maar gelukkig hebben we nog wat zekere targets voorbereid. Zo zijn Blauwe Kiekendief (een lastige soort in mei in Flevoland), Grauwe Kiekendief en Havik tot in de puntjes voorbereid en kunnen we ze zonder veel moeite en tijd aan de lijst toevoegen. Ook een manke Toendrarietgans blijkt nog in leven en één van de Vuurgoudhanen die nu het beste op de route ligt werkt ook snel mee.

139. Blauwe Kiekendief
140. Grauwe Kiekendief
141. Havik
142. Toendrarietgans
143. Vuurgoudhaan
144. Zwarte Roodstaart
145. IJsvogel

Steltlopers blijven toch lastig in deze tijd van het jaar in Flevoland. Met de drooglegging van de Oostvaardersplassen hoopten we dat er een goede nieuwe plek bij zou komen, maar al snel nam de Moerasandijvie alweer de overhand. Steltlopers die dan daartussen zouden lopen zijn niet meer terug te vinden. Gelukkig blijken de Lepelaarplassen altijd een aantal goede plekken te hebben voor steltlopers en ook nu kunnen we hier nog drie soorten bijschrijven. Als we een Temmincks Strandloper vinden komt de adrenaline terug en willen we echt tot het gaatje gaan voor een nieuw record. We checken snel waarneming.nl en zien dat de Wilde Zwaan, een Witoogeend en een Beflijster nog mogelijk zijn bij de hut de Zeearend. Helaas is het al te donker als we daar aankomen. Een record zit er echt niet meer in dus we besluiten het hierbij te laten.

146. Zwarte Ruiter
147. Bosruiter
148. Temmincks Strandloper

Daags na de Big Day beginnen de discussies alweer hoe we volgend jaar toch echt het record kunnen pakken. Een aantal van rond de 160 had er dit jaar echt wel in gezeten en dat zou een verplettering van het oude record zijn. Veranderingen die we dit jaar in de route hebben uitgepakt hebben voor- en nadelen en er zijn meteen al ideeën over wat we volgend jaar anders willen doen. Toch was het echt een topdag met Kalanderleeuwerik uiteraard als hoogtepunt. Deze soort heeft ons wellicht wel het record gekost. In totaal hebben we bijna een uur vertraging opgelopen op de Grote Praambult. Als de Kalanderleeuwerik een Big Day-bonus van een ander kaliber was geweest (zoals een Koperwiek), dan was de uiteindelijke soortenlijst waarschijnlijk iets hoger geëindigd. Eens te meer wordt duidelijk hoe kostbaar die vroege ochtenduren tijdens een Big Day zijn! Op naar volgend jaar voor een nieuwe kans om het record te pakken.

Victor Eggenhuizen