Enquête Dutch Birding 2009: verwerking resultaten

<English summary at the bottom>

In 2009 heeft het bestuur van de Dutch Birding Association in overleg met de redactie van Dutch Birding een enquête toegezonden aan alle abonnees in binnen- en buitenland. De enquête was bedoeld om beter zicht te krijgen op de waardering van het tijdschrift en op basis daarvan beleid voor de toekomst te kunnen voeren om bestaande abonnees te behouden en nieuwe abonnees aan te trekken. De enquête is door 219 mensen ingevuld en teruggestuurd. Hoewel deze respons aan de lage kant is bieden de uitkomsten genoeg houvast om het beleid van redactie en bestuur op te baseren en daarin gewenste veranderingen aan te brengen. De resultaten van de enquête zijn door de (kern)redactie vertaald in een reeks doelstellingen en aandachtspunten; deze zijn vastgesteld in een gezamenlijke vergadering van redactie en bestuur op 6 maart 2010.

Kwaliteitsniveau
De enquête bevestigt de unieke positie van Dutch Birding als het gaat om kwaliteit van productie en benadrukt het belang hiervan (foto's, papier, lay-out, druk). Deze kwaliteit willen we daarom behouden (en waar mogelijk verbeteren), vanzelfsprekend in balans met de financiële mogelijkheden. De overstap naar mat papier met ingang van Dutch Birding 32-2 (2010) waardoor de leesbaarheid verbetert en de foto's nog scherper uitkomen is daarvan een voorbeeld. De prijs-kwaliteitverhouding wordt over het algemeen goed bevonden. Ook de inhoudelijke kwaliteit van teksten en redigeren wordt door veel lezers onderkend en gewaardeerd. Dit hoge niveau geeft Dutch Birding een solide reputatie (met name ook in het buitenland) en een positie in meer wetenschappelijk georiënteerde kringen en maakt het aantrekkelijk voor een breed spectrum van auteurs, waaronder toonaangevende buitenlandse specialisten. Ook dit inhoudelijke kwaliteitsniveau willen we waarborgen (en waar mogelijk verbeteren), waarbij de leesbaarheid en toegankelijkheid voor een brede groep lezers bewaard moet blijven.

Inhoud
Uit de enquête blijkt dat de interesses van de lezers stevig uiteenlopen; voor elke groep die iets waardeert is wel een groep te vinden die daar minder mee heeft. Op enkele uitzonderingen na zijn er geen thema's waar (bijna) geen draagvlak voor is. Diversiteit (per nummer en per jaargang) is daarom van groot belang om zoveel mogelijk (doel)groepen te bedienen. Daarom proberen we in de toekomst zowel per nummer als per jaargang een afwisselend en breed aanbod aan kopij aan de lezers aan te bieden. Dit heeft een directe relatie met het aantal pagina's: hoe dikker de nummers, hoe meer kansen om 'voor elk wat wils' te bieden. Het is om die reden wenselijk om het aantal pagina's per jaargang te maximaliseren - binnen de grenzen die de financiën, het aanbod van (publiceerklare) kopij en de werklast voor de (kern)redactie stellen. Per jaargang is daarom een basisomvang vastgelegd van vier nummers van 80 pagina's en twee van 64 (inclusief advertentiepagina's; vanwege het drukproces is een veelvoud van 16 pagina's het meest kostenefficiënt).
Uit de enquête blijkt duidelijk dat artikelen over herkenning en taxonomie (vaak in combinatie) de inhoudelijke ankers vormen van het tijdschrift. De redactie blijft zich daarom inspannen het huidige niveau (in aantal en kwaliteit) van artikelen op dit vlak te behouden en zet extra in op het werven van nieuwe artikelen. Onder¬werpen en thema's die thans minder vaak aan bod komen en die op basis van de enquête verdere verkenning en energie verdienen zijn: 1 'human interest' (vogelaars, lijstjes en getallen; vaak werd verwezen naar de serie '30 jaar Dutch Birding'); 2 artikelen over schaarse soorten in Nederland; 3 minder diepgravende herkenningsartikelen ('updates' van bekende 'pitfalls', of gericht op minder extreme zeldzaamheden); 4 artikelen over bekende trektelposten; en 5 reisbestemmingen in combinatie met informatie over zeldzame of moeilijk te observeren taxa in Europa en de WP. De redactie zal haar wervingsactiviteiten richten op dit soort onderwerpen en banden met partijen of organisaties die daarbij behulpzaam kunnen zijn versterken, zoals SOVON en reisorganisaties.
Uit de enquête blijkt dat actualiteit erg wordt gewaardeerd - ondanks het feit dat de 'echte actualiteit' meer en meer is overgenomen door de website van de DBA en andere websites. Er is waardering voor de toegevoegde waarde die de rubrieken WP reports en Recente meldingen bieden vanwege de daarin naar voren komende compleetheid, analyses, trends en context in vergelijking met het 'ongefilterde' aanbod op internet. Via DB Actueel, de waarnemingenrubrieken en het met enige regelmaat 'versneld' publiceren van artikelen kan de actualiteit zoveel mogelijk worden bediend (het opvoeren van de publicatiefrequentie naar acht of 12 nummers per jaar is binnen het huidige financiële kader en met 100% vrijwilligers niet realistisch). Dit beleid houdt ook in dat artikelen soms worden 'voorgetrokken' en dat andere stukken langer op hun beurt moeten wachten. De redactie past dit al enkele jaren toe; voorbeelden van 'snelle artikelen' waren de Dwerguil Glaucidium passerinum, broedende Ruigpootuilen Aegolius funereus en Roodpootvalken Falco vespertinus in 2008, en in deze jaargang (2010) de onbeschreven kleine karekiet Acrocephalus in Marokko en het laatste nieuws over Kaalkopibissen Geronticus eremita in Syrië in Dutch Birding 32-1 en de Oosterse Tortel Streptopelia orientalis in Dutch Birding 32-2. Overigens kunnen ook andere factoren (beschikbare ruimte, lay-out, inhoudelijke balans, balans Nederlands-Engels) van invloed zijn op versnelde (of vertraagde) publicatie.
De inhoud van Dutch Birding, met name op het vlak van determinatie en taxonomie, wordt voor een belangrijk deel gevoed door wetenschappelijk onderzoek dat 'doorwerkt' in populaire publicaties. Dat betekent dat soortgroepen die sterk in de belangstelling staan van onderzoekers en wetenschappelijke auteurs ook relatief veel aanbod genereren en het meest aansluiten bij actuele kwesties. De aanhoudende stroom wetenschappelijke publicaties over 'grote meeuwen' is daar een voorbeeld van. Uit de enquête komt naar voren dat een overdosis 'grote meeuwen' voor veel lezers een struikelblok vormt. Daarom wil de redactie gedoseerd met artikelen over 'grote meeuwen' omgaan door onder meer geen of beperkte actieve werving, spreiding over meerdere nummers/jaargangen, ruimtebeperking en eventueel 'doorschuiven' naar de website of naar andere tijdschriften. De redactie hecht er wel aan gedane toezeggingen na te komen en de actualiteit te blijven volgen; dit betekent dat ook in 2010-11 een beperkt aantal artikelen over 'grote meeuwen' zal verschijnen.
Uit de enquête komt geen duidelijk beeld naar voren of Dutch Birding de focus dicht(er) bij huis moet leggen (Nederland, Europa, WP) of door moet gaan met de blikverruiming en aandacht besteden aan verre reisbestemmingen en bijzondere vogelsoorten buiten de WP; beide lijnen kennen zowel voor- als tegenstanders, waarbij de buitenlandse lezers logischerwijs wat meer neigen naar de brede blik. We willen hierin een goed evenwicht bewaren en onderwerpen buiten de WP in beperkte mate blijven accepteren en stimuleren, met name als er sprake is van een vorm van Nederlandse betrokkenheid. Het laatste aspect (Dutch Birding biedt een platform voor publicaties van Nederlandstalige auteurs en fotografen, los van de geografie) wordt blijkbaar weinig onderkend door veel lezers.

Buitenlandse lezers en verhouding Nederlands-Engels
Bij buitenlandse lezers ligt het aandeel Nederlands kritischer dan andersom (Engels voor Nederlandse lezers) - het afbreukrisico bij buitenlandse lezers is daardoor groot, zeker omdat Dutch Birding voor buitenlanders in prioriteit vaak het derde, vierde of vijfde vogeltijdschrift is. Het aandeel buitenlandse abonnees is aanzienlijk en van groot belang voor het draagvlak van het tijdschrift, niet alleen vanuit financieel oogpunt maar vooral ook vanwege de noodzakelijke internationale 'voeding' en verankering. Daarom willen we het informatieniveau voor Engelstalige lezers minimaal behouden en waar mogelijk verder uitbouwen. Mogelijkheden daartoe zijn (voor een deel al toegepast in recente nummers): 1 uitgebreidere en beter leesbare Engelse samenvattingen; 2 consequent tweetalige bijschriften voor foto's, tabellen en figuren; 3 onderwerpen die met name voor buitenlanders interessant of relevant zijn zoveel mogelijk in het Engels publiceren; en 4 onderzoeken of het mogelijk is om van Nederlandstalige artikelen via de website een integrale Engelse vertaling aan te bieden.

Koppeling met de website
De DBA-website biedt nieuwe mogelijkheden om lezers te bedienen; een suggestie is om Nederlandse vertalingen van Engelstalige artikelen op de site te plaatsen (of andersom) om het probleem van de tweetaligheid zoveel mogelijk te neutraliseren. Dit werkt optimaal als abonnees exclusief toegang hebben tot een afgeschermd deel van de website en daarmee 'extra waar voor hun geld' krijgen. Voor de huidige redactie is het maken van dergelijke vertalingen vanwege tijdgebrek niet te doen en ook geen kerntaak. Hetzelfde geldt op dit moment voor de webredactie; dit punt vraagt dus meer onderzoek voordat er afspraken over gemaakt kunnen worden. Het samenspel en de afstemming met de webredactie worden verder uitgebouwd. Daardoor kunnen artikelen die op de website beter tot hun recht komen dan in het tijdschrift - en andersom - uitgewisseld worden. De website kan ook (nog) meer als 'kraamkamer' voor artikelen in Dutch Birding worden gebruikt. Daarom wordt de samenwerking en uitwisseling tussen redactie en webredactie geïntensiveerd en - waar nodig - samen met het bestuur verder geformaliseerd.

Algemene conclusie
De uitkomsten van de enquête onderschrijven op veel punten de wenselijkheid van verschillende onderwerpen die de redactie al lange tijd tracht te stimuleren. Het punt bij veel van deze onderwerpen is niet zozeer het 'willen' maar het 'kunnen': het vinden van auteurs en ondersteuning. De redactie gaat extra energie steken in de werving van artikelen over bepaalde onderwerpen en daartoe samen met het bestuur nieuwe kansen en strategieën (samenwerking met andere tijdschriften of organisaties, benutten Dutch Birding-fonds etc) verkennen. De redactie staat daarbij altijd open voor suggesties, kritische reflectie, ondersteuning en/of 'instroom' van nieuwe redactieleden of -medewerkers.

Beschikbare rapportage
De resultaten van de enquête zijn (met dank aan Bas van der Burg) verwerkt in een uitgebreide rapportage, met een toelichting op de representativiteit, een analyse van alle vragen en antwoorden en een overzicht van opmerkingen die zijn gemaakt door de respondenten bij de open vragen.

REDACTIE DUTCH BIRDING & BESTUUR DBA

Questionnaire Dutch Birding 2009: results
In 2009, the board of the Dutch Birding Association and the editors of Dutch Birding have sent a questionnaire to all readers to investigate the opinion and wishes of the subscribers. The results have been analysed and, based on these results, the editors have (re)defined actions to serve current subscribers and attract new subscribers in the best way possible. The main results can be summarized as follows: 1 almost all readers acknowledge and appreciate the high standard of production (printing quality, lay-out, photographs) and editing; 2 papers dealing with identification and/or taxonomy are most appreciated, especially by foreign subscribers; 3 there is a broad range of interest among readers; to serve them, diversity of subjects (within one issue as well as one volume) is essential; maximizing the number of pages (within practical and financial limits) can help to improve this; 4 especially Dutch subscribers would like to see some more 'human interest' ('birds & birders'); 5 other subjects that would be appreciated if given more space are scarce birds in the Netherlands (and Europe); migration hotspots; WP destinations and little-known WP taxa; and identification updates; 6 controversial subjects are mainly identification papers about large gulls and papers about birding destinations (far) outside the WP (appreciated by many, including most foreign readers, but also considered superfluous by many other readers); the editors will not ban these type op papers but will shift the balance between various topics; 7 for foreign read¬ers, the percentage of English-language papers is crucial; the editors are investigating possibilities to increase the accessibility of Dutch-language papers for foreign read¬ers, eg, by presenting longer summaries or offering translations on the website; 8 recent information is very much appreciated, even with today's instant availability of news and photographs on the internet, as there is often the chance to add more context and analysis; 9 the cooperation between journal and website should be further elaborated and offers new interactive possibilities.

EDITORS DUTCH BIRDING & BOARD DBA