Global birders die bekend zijn met de avifauna van Peru zullen vast wel eens gehoord hebben van de Long-whiskered Owlet Xenoglaux loweryi: het kleinste en meest enigmatische uiltje van Zuid-Amerika. De soort werd voor het eerst ontdekt en verzameld in 1976 toen een exemplaar verstrikt raakte in een misnet tijdens een LSU-expeditie. Vele zoekacties in het gebied rondom "Abra Patricia" in de jaren erna waren negatief en de soort leek spoorloos van de aardbol verdwenen te zijn. Groot nieuws en hoop (zes-en-twintig jaar later!) was er in 2002 toen er weer een vogel werd gevangen in een misnet. Vijf jaar later werd de soort opnieuw en voor het eerst "in het wild" waargenomen. Meer "hot" nieuws was er in mei 2008 toen een owlet kortstondig was gezien en het geluid ervan opgenomen werd in het regenwoud vlak achter de nieuwe ECOAN lodge. Tot vreugde van velen werd de eerste geluidsopname van de soort op internet vrijgegeven. Echter, vervolgwaarnemingen achter de lodge in de periode erna waren minimaal en alleen in de vorm van "heard-only". In oktober 2008 bezocht ik de lodge en ging in volle verwachting dat ik de soort met een geluidsopname zou kunnen lokken, op zoek. Ik heb toen vijf nachten rond de lodge gestruind en getaped, maar zonder enig resultaat.

Cloud forest bij de pas Abra Patricia, Noord-oost Peru, 21 september 2010. Leefgebied van de Long-whiskered Owlet (Dušan Brinkhuizen)

In januari dit jaar werd bekend gemaakt dat er een "nieuwe" populatie owlets was ontdekt bij het dorpje "La Esperanza" dat in de buurt van de ECOAN lodge is gelegen. De soort was gezien en op video gezet door een groep biologen die onderzoek deed naar Yellow-tailed Woolley-monkeys. Het nieuws was veelbelovend met de melding van meerdere roepende vogels.

Afgelopen september zou ik samen met David Shackleford gids zijn van een vogeltour in Noord-Peru: een uitgelezen kans om weer een poging te wagen. We zouden vijf nachten met de groep in de ECOAN lodge verblijven. Gelijk de eerste dag dat we er aankwamen, zijn we naar het dorpje La Esperanza gegaan voor meer informatie. We kregen te horen dat het minstens een vijf uur lange hike zou zijn over een "muddy mule trail" naar de beste plek om vervolgens te kamperen op een houten vloertje. Verre van optimale condities om je klanten daar naar toe te brengen. Echter, we probeerden zoveel mogelijk informatie uit de dorpelingen te krijgen en een voorlopige datum werd geprikt voor een "mogelijke" expeditie (afhankelijk of we onze klanten zo ver konden krijgen).

Diezelfde namiddag vroeg ik aan de werkers van de ECOAN lodge of er nog bijzonderheden waren gezien de laatste week. "Solo el Yellow-scarfed Tanager" por las cabañas, nada mas especial", was het antwoord. "Que paso con la lechusita, algo nuevo?", vroeg ik. "Solo escuchamos, no mas, el mes pasado". Dat was zeer interessant nieuws: ze hadden de owlet een maand geleden nog gehoord langs een nieuwe trail! In de ochtend hadden we een gigantische hike gemaakt naar de Pale-billed Antpitta Grallaria carrikeri, mijn benen waren uitgeput, maar desalniettemin besloten David en ik die avond zonder toeristen de trail te gaan inspecteren op owlets, je weet het maar nooit!

Cinnamon Screech-owl Megascops petersoni. Abra Patricia, Noord-oost Peru, 21 september 2010. Een zeldzame soort (Dušan Brinkhuizen)

De trail was redelijk stijl naar beneden en binnen een half uur hadden we al 2,5 km afgelegd. We zaten nu op een hoogte van ongeveer 1900m, dezelfde hoogte als de recente waarneming van La Esperanza. Een Cinnamon Screech-owl Megascops petersoni hield ons even bezig en liet zich uiteindelijk prima bekijken. Echter, geen sein van de owlet. We besloten 500m verder te gaan en opnieuw te proberen. Na playback van de tape was het enkele minuten stil. Toen ineens: "Yes, I heard it!". Niet te geloven, op ongeveer 50m van ons vandaan begon een owlet te roepen! David begon te fluisteren met een brok in de keel en ikzelf voelde dat ik begon te "twitchen": we hadden een Long-whiskered Owlet aan de haak! Geduld is een schone zaak, zeker in het geval van intapen van uilen. Eerst zochten we naar een tactische spot, een plek met wat open vegetatie en gunstige takjes. Ik speelde de tape heel zachtjes af, zo eenmaal per minuut. Ik liet de owlet iedere keer winnen, en de vogel kwam al roepend steeds dichterbij. Het was net of ik een gigantische snoek aan de haak had, we hadden echter geen idee hoe we hem binnen moesten halen. Het draad kan knappen!

Na een uur leek de vogel echt voor ons te zitten. Spotlights aan en "shit, het beest zit in de bamboo". De vogel stopte met roepen. "We zijn hem kwijt" dacht ik. Na veel dubben besloten we een nieuwe plek, 30m verderop, te proberen. Het was ondertussen 1:30 uur s'nachts en ondanks de vermoeidheid stonden we nog steeds strak van de adrenaline. De vogel begon na enkele minuten weer te roepen, dus er was hoop! Ik liet de band weer zachtjes afspelen. "The bird is very close now". Ik deed de spotlight weer aan en daar zat hij, 4m voor ons, op ooghoogte!!! Ik had mijn kijker net enkele tellen op de vogel scherpgesteld, toen deze opvloog. Gelukkig landde het beestje (ter grootte van een mus!) een paar meter verderop en liet zich zo ongeveer vijf minuten goed bekijken. Een onvergetelijk moment.

Long-whiskered Owlet Xenoglaux loweryi. Abra Patricia, Noord-oost Peru, 21 september 2010. Eén van de allereerste foto's van de soort ooit! (Dušan Brinkhuizen). klik hier voor een geluidsopname.

Alsof het nog niet genoeg was begonnen we de volgende ochtend met een fantastisch paartje Ochre-fronted Antpittas Grallaricula ochraceifrons! Gelukkig heb ik foto's en geluidsopnamen van beide soorten, anders zou niemand ons geloofd hebben! Twee dagen later hebben we succesvol de owlet aan al onze klanten laten zien. De eerste tour groep ooit die de soort te zien kreeg! En gelukkig hoefden we niet aan de Esperanza expeditie te beginnen!

Dušan Brinkhuizen

Abra Patricia, Noord-oost Peru, 21 september 2010. Blijdschap de volgende ochtend at the lodge. David (links) en ikzelf (Dušan Brinkhuizen).