Dutch Birding jaargang 38 nummer 4, 2016

Nearctische zangvogels in Rusland

Dit artikel bespreekt het voorkomen van 27 soorten Nearctische zangvogels in Rusland (appendix 1). Twee soorten (Grijswangdwerglijster Catharus minimus en Grijskruinbergvink Leucosticte tephrocotis) broeden regelmatig in het Verre Oosten van Rusland, de andere zijn dwaalgasten. De meest regelmatig vastgestelde soorten zijn: Savannahgors Passerculus sandwichensis, Grijze Junco Junco hyemalis, Boomzwaluw Tachycineta bicolor, Grauwe Roodstaartgors Passerella unalaschcensis, Roodborstlijster Turdus migratorius, Goudkruingors Zonotrichia atricapilla, Witkruingors Z leucophrys en Toendragors Spizelloides arborea. 10 soorten met gevallen in Rusland zijn (nog) niet vastgesteld in de WP. Bijna alle gevallen komen uit het Verre Oosten van Rusland, vooral uit Chukotka en het eiland Wrangel. Meer dan de helft van de gevallen is in de periode mei-juli, met een piek in mei, en de meeste najaarsgevallen zijn in september-oktober. Omdat het om een enorm groot gebied gaat en het aantal waarnemers in het Russische Verre Oosten klein is, kunnen de werkelijke frequentie, verspreiding en fenologie van het voorkomen van Nearctische zangvogels afwijken van de hier gepresenteerde gegevens.

Vladimir Yu Arkhipov, Institute of Theoretical & Experimental Biophysics, Pushchino, Moscow Oblast, 142290 Russia; State Nature Reserve Rdeysky, Kholm, Novgorod Oblast, 175270 Russia (arkhivov@gmail.com)

Łukasz Ławicki, West-Pomeranian Nature Society, Pionierów 1/1, 74-100 Gryfino, Poland (izuza@interia.pl)

Little Swifts on Terschelling in May 2001 and at IJmuiden in November 2006 and occurrence in Europe

On 17 May 2001, a Little Swift Apus affinis was photographed on Terschelling, Friesland. Another bird was observed on 20 November 2006 at IJmuiden, Noord-Holland. These were the first and second record for the Netherlands. Both birds were identified by the small size, white rump and square-ended tail. In Europe (excluding Portugal and Spain), there are more than 80 records (table 1). The vast majority has been recorded from April to June (figure 2). Most, if not all, probably belong to the subspecies A a galilejensis.

Jan van der Laan, Brouwerstraat 19, 1814 HX Alkmaar, Nederland (j.vdlaan@xs4all.nl)

Bram Couperus, Valckenhoeflaan 63, 2071 RS Santpoort-Noord, Nederland (bramcaro@me.com)

Joep J de Leeuw, Tunnlandsvägen 85, 16836 Bromma, Zweden (joepjdeleeuw@gmail.com)

Enno B Ebels, Joseph Haydnlaan 4, 3533 AE Utrecht, Nederland (ebels@wxs.nl)

Zwarte Waaierstaart in de WP en broedgeval in Israël in 2015

Op twee gevallen in Algerije in 1968 na, is Zwarte Waaierstaart Cercotrichas podobe in het West-Palearctische gebied (WP) een zeldzame maar steeds vaker voorkomende verschijning in het Midden-Oosten. Met name in Israël maar ook in de overige landen van het Midden-Oosten begint het voorkomen – met name sinds de laatste eeuwwisseling – steeds regelmatiger te worden. In Israël wordt de soort sinds halverwege de jaren 1980 vrijwel jaarlijks waargenomen, in duidelijk toenemende aantallen. In de meeste gevallen gaat het in het Midden-Oosten om waarnemingen in maart-april en een bescheiden voorkomen in de wintermaanden. De recente toename is waarschijnlijk vooral te danken aan een noord- en westwaartse uitbreiding van het broedgebied in Saoedi-Arabië, waar in de woestijn grootschalige landbouwgebieden worden aangelegd die blijkbaar geschikt zijn voor Zwarte Waaierstaarten. In Egypte zou de toename ook verklaard kunnen worden door een toenemend aantal vogelaars dat het land bezoekt.

Het toenemende aantal waarnemingen in Israël leidde in 2015 tot het eerste gedocumenteerde broedgeval van de soort in de WP, bij Yotvata in zuidelijk Israël. Eerdere (claims van) broedgevallen bleven namelijk ongedocumenteerd. In Hai Bar Nationaal Park werd in mei 2015 een territoriaal paar aangetroffen in geschikte broedbiotoop en bij een later bezoek werden twee pas uitgevlogen jongen gefotografeerd. Tot ver in het voorjaar van 2016 werden in hetzelfde gebied meerdere Zwarte Waaierstaarten gezien, en vermoedelijk is ook dit jaar weer gebroed.

Van Zwarte Waaierstaart zijn twee ondersoorten beschreven, de nominaat C p podobe die voorkomt in de Sahelzone van Afrika en C p melanoptera van het Arabisch Schierland. Deze onderscheiden zich vooral in de grootte van het roodoranje ‘vlak’ op de hand- en armpennen. Bij podobe is dit een bijzonder opvallend kenmerk, terwijl het bij melanoptera afwezig is, of in ieder geval duidelijk minder opvalt. Interessant is daarom dat veel van de vogels die in het Midden-Oosten (buiten Egypte) worden gezien, en op grond hiervan tot melanoptera zouden ‘moeten’ behoren, kenmerken vertonen van de nominaatvorm. Een museumstudie wees echter uit dat 25% van de Arabische (en alle Afrikaanse) vogels genoemde roodoranje veerpartijen hebben. Dus, of beide ondersoorten zijn niet valide, of er is uitwisseling tussen beide populaties. Meer onderzoek is nodig om de validiteit van deze ondersoorten te bepalen.

Gert Ottens, Ganzebloem 14, 3983 CG Odijk, Netherlands (glanskraai@hotmail.com)

Yoav Perlman, Israeli Ornithological Center, Society for the Protection of Nature in Israel, 2 Hanegev St, Tel Aviv 66186, Israel (yoav.perlman@gmail.com)

Itai Shanni, 22 Eshel, Beer-Ora 888100, Israel (sviva@eilot.org.il)

Black-headed Wagtail on Texel in April-May 2016

From 30 April to 4 May 2016, a male Black-headed Wagtail Motacilla feldegg stayed with 10s of Blue-headed M flava, small numbers of Yellow M flavissima and one or two Grey-headed Wagtails M thunbergi on Texel, Noord-Holland, the Netherlands. The bird was well photographed and the rasping flight call was recorded. It was elusive, only present at the site for at most a few hours in the afternoon, but eventually it was seen by more than 200 birders. This was the first record, if accepted. The species has been on the Dutch list for many years but all previous reports have been rejected, mostly because the diagnostic call was not documented (making it difficult to exclude an extremely dark-headed Grey-headed Wagtail).

Ruwan Aluvihare, Hoogte Kadijk 191, 1018 BK Amsterdam, Nederland (ruwan07@gmail.com)

Enno B Ebels, Joseph Haydnlaan 4, 3533 AE Utrecht, Nederland (ebels@wxs.nl)

White Common Sandpiper near Bemmel in August 2015

On 16 August 2015, a completely white-plumaged Common Sandpiper Actitis hypoleucos with dark eyes and orange bill and legs was photographed at Bemmel, Gelderland, the Netherlands; Spotted Sand­piper A macularius was ruled out based on, eg, tail length and call. The white plumage was presumably caused by extreme leucism (ie, bird was pale plumaged from hatching). ‘Progressive greying’ (ie, bird was hatch­ed with normal plumage and becomes paler with age) could also be an explanation but is unlikely, because such birds normally retain some smudgy feather parts and have darker colours on the bare parts. This is probably the first published record of a completely white Common Sandpiper. A list is given of other wader species for which abnormally pale plumage variants have been published or shown in online photographs. This list is probably incomplete but shows that pale plumages occur rather regularly in waders.

Enno B Ebels, Joseph Haydnlaan 4, 3533 AE Utrecht, Nederland (ebels@wxs.nl)

Presumed hybrid Eastern Black-eared x Pied Wheatear on Texel in May 2012

On 21 May 2012, a ‘black-and-white’ wheatear Oenanthe was photographed on Texel, Noord-Holland, the Netherlands. It showed characters of both Eastern Black-eared Wheatear O melanoleuca and Pied Wheatear O pleschanka and was presumably a hybrid of both species (of the black-throated ‘stapazina’ morph), which are known to hybridize in parts of eastern Europe and Central Asia. The bird was not admitted to the Dutch list as the first record of this hybrid type because the Dutch rarities committee (CDNA) considered the possibility of an aberrant Eastern Black-eared not fully excluded.

Gerald J Oreel, Deurganck 15, 1902 AN Castricum, Nederland (gerald.oreel@planet.nl)