Uku Paal & Margus Ots. 2018. Eesti Loodusfoto, Tartu. ISBN 978-99-49460-28-1. Paperback, 176 pp. Prijs: € 28,99

Voor de gemiddelde Nederlander is Estland één van die kleine (ex) Russische deelrepublieken ergens ver weg, waar het altijd koud en donker is, mensen rondrijden met paard en wagen of hooguit in een Lada etc. Een soort terra incognita voor velen.

De gemiddelde natuurliefhebber is waarschijnlijk beter op de hoogte van de actuele toestand van het land. Al voor het uiteenvallen van de Sovjet-Unie had Estland zich al afgesplitst en met veel steun uit het westen heeft het land zich snel kunnen ontwikkelen tot een republiek die vooral prat gaat op haar digitale kennis. Men noemt zich daarom graag e-Stonia. Op dit moment is Estland een welvarend land, lid van EU en NAVO, iets groter dan Nederland maar met een bevolking die net de 1.3 miljoen haalt. De toetreding tot de EU heeft gezorgd voor een omvangrijk netwerk aan Natura 2000-gebieden, variërend van grote hoogveencomplexen tot oude bosgebieden, en alles wat daar tussen zit.

Birding Estonia is geschreven door twee ook ver buiten Estland bekende waarnemers, Uku Paal en Margus Ots. Het is een handzaam boek van nog geen 200 pagina’s ter grootte van een flinke ansichtkaart, dus heel makkelijk mee te nemen op reis. Na een korte inleiding over de highlights van het land (vooral uilen, spechten, hoenders en natuurlijk de Stellers Eider), de verschillende leefgebieden en wat praktische informatie, wordt het grootste deel van het boek ingenomen door gedetailleerde beschrijvingen van de beste vogelgebieden in het land. Deze gebieden zijn ingedeeld in een zestal regio’s, waarbij de twee grote eilanden voor de westkust beide apart behandeld worden. Per gebied wordt een algemene beschrijving gegeven inclusief de locatie (met GPS-codes), welke soorten in welk seizoen gezien kunnen worden, en welke zeldzaamheden bekend zijn van de locatie. Waar van toepassing, wordt de website gegeven van het gebied, zoals van een aantal nationale parken. Het boek eindigt met een lijst van de waargenomen vogelsoorten in Estland, inclusief status, verspreiding, trekgegevens en aantalsindicatie van bijvoorbeeld de broedvogelstand of het aantal waarnemingen.

Wie door het boekje heen leest, zal al snel de conclusie trekken dat Estland meer dan het bezoeken waard is. Behalve vogels herbergt het land ook een aantal soorten zoogdieren die het vermelden waard is, zoals wolf, jakhals, bruine beer, euraziatische lynx en vliegende eekhoorn. Qua insectenrijkdom zit het ook nog wel goed, met nog steeds goede populaties van bijvoorbeeld grote ijsvogelvlinder en boszandoog. Maar helaas, de toetreding tot de EU heeft ook zijn keerzijde. Zoals in de inleiding al beschreven staat, staat er ook een enorme druk op de kwaliteit van de natuur buiten (en ook deels binnen) de Natura 2000-gebieden. Op sommige plekken zitten nog steeds goede aantallen kwartelkoningen en paapjes, maar het wordt heel snel minder, zoals de laatste broedvogelatlas van Estland ook al aangaf. En dat is erg jammer.

Cees Witkamp