Koen Stork en Tim Schipper (red.) 2022. Vogels op Texel 2021 – 25e editie.128 pagina’s. Vogelwerkgroep Texel. Bestellen kan door €16,60 (incl. verzendkosten) over te maken naar IBAN NL46INGB0008417822 t.n.v. Vogelwerkgroep Texel o.v.v. ‘Bestelling Jaaroverzicht 2021’ en je naam en adres.

Ik durf te beweren dat iedere bezoeker van deze website wel iets heeft met Texel. Of je er alleen komt tijdens de Dutch Birding Vogelweekends (voorheen Vogelweken), af en toe voor een twitch of regelmatig de oversteek maakt: Texel is hèt vogeleiland van Nederland (met alle respect voor Vlieland natuurlijk). Het is al weer 26 jaar geleden dat het laatste avifaunistische overzicht van Texel verscheen (Vogels op het Gouwe Boltje, Dijksen et al. 1996). Maar gelukkig worden we sinds 1997 jaarlijks op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen van de vogels van het eiland. Eerst in de vorm van Ornithologische Jaarverslagen (over de jaren 1997 t/m 2014), de laatste jaren als Vogels op Texel. En nu is dus de 25e editie verschenen van deze jaaroverzichten.

Dat is op zich al een felicitatie waard. Maar ook de standaard was vanaf het eerste nummer al meteen heel hoog. En lukte het in de beginjaren nog om er zo’n 40 pagina’s per jaargang aan te wijden: door groeiende aantallen lokale vogelaars, toenemende belangstelling vanaf de ‘overkant’ en daarmee een immer uitdijende database met waarnemingen en tellingen is het nieuwste nummer uitgegroeid tot een boekje dat 128 pagina’s telt.

In wezen is de opzet door de jaren heen weinig veranderd. De boekjes geven een overzicht van alle vogelsoorten dat jaar op Texel vastgesteld. Soms beknopt (zoals bij de meeste dwaalgasten), vaak uitvoerig bij meer regelmatige broedvogels en doortrekkers of wintergasten. Systematische tellingen (en broedcodes) van Sovon, inventarisaties en ingevoerde waarnemingen op waarneming.nl en trektellen.nl bepalen hierbij het beeld, zodat deze in een lokale of landelijke context worden geplaatst.

Wat wel is veranderd is de toegenomen esthetische kwaliteit. Het oog wil tenslotte ook wat. Want waren de eerste beide Jaarverslagen nog zwart-wit, sindsdien is het volledig in kleur uitgevoerd en het lijkt alsof de aantallen kleurenfoto’s waarmee de boekjes worden verlevendigd zijn toegenomen en daarmee ook kwaliteit. Stuk voor stuk staan er de meest prachtige en bijzondere plaatjes in. Misschien dat iedere van de 398 (!) op Texel vastgestelde vogelsoorten inmiddels wel is afgebeeld in 25 jaargangen? Want niet alleen de zeldzaamheden, maar juist ook de meer kenmerkende vogels van het eiland en het Waddengebied worden geportretteerd.

Deze laatste editie biedt bovendien voor het eerst een overzicht van positieve en negatieve ontwikkelingen in het afgelopen kwarteeuw op Texel. Vooral de realisatie dat het doek zo-goed-als is gevallen voor de Zomertortel komt wel aan, van 84 broedparen in 1990 naar 3 territoria vorig jaar… Daar staan dan wel nieuwe/positieve ontwikkelingen tegenover. Meerdere soorten vestigden zich bijvoorbeeld (definitief) op het eiland en doen het goed. En daar komt nog weer bij dat sinds 1990 maar liefst 68 nieuwe soorten voor het eiland zijn vastgesteld. Zo is te zien in een tabel waarin zelfs nieuwe soorten voor Nederland (zoals Zwartkopzanger, Kaspische Plevier en Balkankwikstaart) worden afgewisseld met soorten van de ‘overkant’ als Kleine Bonte Specht en Boomklever. Twee van de meest tot de verbeelding sprekende ontdekkingen van 2021 (Balkanbergfluiter en de Goudlijster van de Tuintjes) worden bovendien door de ontdekkers besproken. En zo biedt deze 25e jaargang van Vogels op Texel voor elk wat wils.

Want zoals gezegd: ieder van jullie heeft vast wel iets met Texel. Dus daarmee mag dit jaaroverzicht niet ontbreken in de boekenkast van iedere – zichzelf serieus nemende – Dutch Birder.

Overigens zou het na ruim 25 jaar wel weer eens moeten lukken om een nieuwe avifauna van Texel samen te stellen in één boek? De vele jaaroverzichten bieden daartoe in ieder geval een uitstekende basis. En ik weet zeker dat dit gretig aftrek zal vinden bij de (ook internationale) schare vogelaars die Texel als hèt vogeleiland zien. Wie pakt de handschoen op?

Gert Ottens