Winterstop. Onmiskenbaar te herkennen aan de exponentiële toename van discussie op het forum. De saaiste periode van het jaar, waarin men hopeloos naar massa’s eenden of ganzen tuurt om die ene zeldzame zwemvlies er uit te pikken of, net zo hopeloos, elke dag Facebook door scrolt op zoek naar die foutief gedetermineerde mega. Geen mega deze periode, maar wel een mooi aantal zeldzame Anatidae! We blikken terug op weken 48 en 49:

Hoogtepunten

Roze Pelikaan

In periodes als deze is de discussie niet meer welke soort de titel ‘hoogtepunt’ krijgt, maar eerder óf er wel een soort in aanmerking komt voor deze aandachtspositie. Na lang wikken en wegen werd toch duidelijk dat de Roze Pelikaan dusdanig veel bezocht was dat het voor velen zeker het hoogtepunt was van de afgelopen periode. Op 1 december werd deze vogel, die Nederland al meerdere malen aandeed het afgelopen najaar, weer gezien, bij het Reestdal in Overijssel. Echter, de rivier die door dit dal stroomt bakent de grens met Drenthe af en de groep Ooievaars waar onze pelikaan zich dit keer bij aangesloten heeft, rust af en toe aan de overkant, in Drenthe dus. Voor provincielijsters was het dus een interessant geval en sommigen hadden geluk dat als zij aankwamen het dier zich aan de ‘juiste’ kant van het dal bevond. Over de herkomst van deze Roze Pelikaan is nog niet alles duidelijk, behalve dat er een lang verblijf in Duitsland aan zijn Nederlandse uitstapjes vooraf ging. Mogelijk krijgen we een herhaling van het Callantsoog-geval, waarbij de vogel voor lange tijd steady op één plek te bezoeken was. Ondanks het bekende wantrouwen in soorten als deze, toont onze Duitse gast vooralsnog geen duidelijke aanwijzingen voor een herkomst uit gevangenschap. Voor éénieder die eerdere gevallen gemist heeft, vormt deze vogel daarom een mogelijke inhaler. Indien aanvaard betreft dit het alweer het elfde geval voor ons land.

Roze Pelikaan Pelecanus onocrotalus, Deventer, 16 november 2019 (Edwin Winkel)

Roze Pelikaan overzicht gevallen (Dutch Avifauna)

Overzicht

Eenden en ganzen

De groepen overwinterende eenden en ganzen werden deze periode fanatiek gescand op zeldzame soorten. Dat was onder andere te merken aan het aantal Roodhalsganzen dat gezien werd, met de grootste families nog steeds op Schiermonnikoog en bij Yerseke (ZL), met vijf individuen. Enkelingen werden gezien in Zuid-Holland, bij Schipluiden en het Oudeland van Strijen (dat van die Dwergganzen inderdaad), in Noord-Holland, bij Dijkgatsweide en de Broekerpolder, in Groningen, bij de Onnerpolder en de Dollard en in Friesland, bij Anjum, op Ameland en in polder De Weeren. Ook werden er enkele Zwarte Rotganzen gezien, met meerdere verspreid over Noord-Holland, enkelingen op Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog en één langdurig pleisterend exemplaar bij Haamstede (ZL) die van 29 november t/m 8 december aanwezig was. Witbuikrotganzen werden gezien op de Waddeneilanden, bij de Brouwersdam en in de Noord-Hollandse polders. Opvallend was een groepje van 6 dat twee dagen bij Breskens verbleef. De Dwergganzen in het Oudeland van Strijen waren nog aanwezig, maar er werd ook een individu bij het Greate Wergeastermar gevonden op 29 november. Helaas was deze vogel niet meer twitchbaar voor de Friese garde.

De kleinere zwemvliezen ontbraken ook zeker niet deze periode. De Buffelkopeend werd af en toe nog gezien van 29 november t/m 6 december rondom Den Oever. Het is zeker geen garantie om dit dier te zien te krijgen. Op 27 november werd er bij Biddinghuizen een Ringsnaveleend ontdekt en de vogel van de Krabbeplas was nog de gehele periode aanwezig. Bij Marken (NH) werd op 25 november een Kleine Topper gezien die op meerdere dagen daarna nog werd teruggevonden, maar erg lastig bleek. Op 26 november werd nog een Kleine Topper ontdekt, nu bij Zeewolde, die aanwezig was tot 30 november. Enkele dagen later werd er iets noordelijker ook nog één gevonden, bij Biddinghuizen, die daar van 29 november tot en met 4 december verbleef. De Kokardezaagbek was ook nog steeds aanwezig bij de Rottemeren de gehele periode.

Andere watervogels

Koereigers werden deze periode weer op de bekende plekken in Reeuwijk en Waterland gezien in Zuid-Holland, maar ook bij Polder Baambrugge (UT) waar twee exemplaren op 1 december gezien werden. Op 3 december vloog er bij Houtribdijk in Flevoland een individu over. Op 1 december werd ook een overvliegende Kwak gemeld bij Bakkeveen (FR) en op 5 december werd een exemplaar gefotografeerd bij Wernhout (NB). De Flamingo van Texel was in ieder geval nog aanwezig tot en met 7 december.

Rovers

Er werden deze periode ook weer enkele Steppekiekendieven gezien, één juveniel bij Hinnaard (FR) en het terugkerende mannetje bij de Onlanden (DR) werd ook weer gefotografeerd op 6 december.

Steltlopers

De enige steltlopers van deze periode waren drie Rosse Franjepoten waarvan er één op 25 november bij de Oosterschelde zat. Op 29 november vloog er één over de Waddenzee die gezien werd vanaf de boot naar Ameland en op 1 december zat er één bij Hoek van Holland (ZH).

Meeuwen, sterns en zeevogels

De hoeveelheid pleisterende zeldzame meeuwen valt deze periode ietwat tegen, met maar één Grote Burgemeester, het welbekende individu van Vlissingen dat daar in ieder geval nog tot aan 6 december gezien werd, en één Kleine Burgemeester, het welbekende individu van Amsterdam. Deze werd op 7 december bij Callantsoog op het strand gevonden en afgelezen en vervolgens op 8 december weer in Amsterdam gezien. Ook was de Witwangstern van Stellendam deze periode nog aanwezig.

Witwangstern Chlidonias hybrida, Stellendam, 7 december 2019 (Wilma van Holten)

Kleine Burgemeester Larus glaucoides, Westerpark Amsterdam, 10 december 2019 (Eric Menkveld)

De piek van Kleine Alken lijkt voorbij, met twee doodgevonden exemplaren, één op 25 november bij Bloemendaal aan Zee (NH) en de ander op 29 november bij Noordwijk, en maar twee levende. Eén vloog er langs Westkapelle op 29 november en één zat kort ter plaatse in de Vlielandse jachthaven op 7 december. Van 7 t/m 8 december dobberde er een Zwarte Zeekoet voor de kust van Noordwijk aan Zee. Papegaaiduikers werden gezien op 29 november (Ameland), 3 december (Nederlands Continentaal Plat) en 5 december (Nederlands Continentaal Plat). Op 9 december werd een verzwakt exemplaar van het strand geplukt bij Bergen aan Zee en naar een vogelopvangcentrum gebracht. Op 29 en 30 november werden IJsduikers gezien vanaf de kust van Ameland en op 25 november werd een exemplaar ontdekt bij Terneuzen en bij het Volkerakmeer (ZH). Op 3 december dreven er twee IJsduikers op het Haringvliet en de volgende dag werden, waarschijnlijk dezelfde twee, exemplaren bij Hellevoetsluis gemeld.

Zangvogels en de rest

De langblijvers waren nog steeds aanwezig deze periode; de Schildraaf is nog steeds aan het bijkomen van zijn wereldreis in Leeuwarden en de Kuifleeuwerik is de braakliggende terreintjes van Apeldoorn nog niet zat geworden. Op 2 december werd er in Renesse nog een late Hop gevonden. Een spannende waarneming van een zeer waarschijnlijke Oostelijke Vale Spotvogel die zich op 20 november ergens op een privé-terrein bevond, kreeg toch opvallend weinig (digitale) aandacht, ondanks dat er enkele geluidsopnames beschikbaar waren voor analyse. De waarneming werd ook pas een week later bekend gemaakt, wat niet zal hebben bijgedragen aan het enthousiasme. Een intrigerend geval desalniettemin en wellicht kunnen enkele geluidengoeroe’s, net als met de waarschijnlijke Groene Fitis van Vlaardingen of de Oriëntaalse Pieper van Engeland hier nog hun licht op laten schijnen.

Oostelijke Vale Spotvogel Iduna pallida, Eemshaven, 20 november 2019 (Lazar Brinkhuizen)

Meer aandacht was er voor de Struikrietzanger op Texel die in ieder geval nog tot en met 7 december aanwezig was. Ook de Roze Spreeuw van Groningen was nog voor langere tijd te vinden in zijn favoriete tuin, tot en met 4 december. Een/de Waterspreeuw werd weer gemeld bij Zutphen. Er werden deze periode meerdere Europese Kanaries gemeld, waarvan een exemplaar in het Westduinpark (ZH) zich mooi liet fotograferen. De groep Grauwe Gorzen in Limburg was nog steeds aanwezig.

Roze Spreeuw Pastor roseus, Groningen, 1 december 2019 (Thijs Glastra)

Hop Upupa epops, Renesse, 2 december 2019 (Rob Kreisel)

Nieuws uit de WP

Uit de rest van het West-Palearctisch gebied kwam ook weinig spannend nieuws, vanuit een Nederlands perspectief dan. Inwoners van IJsland zullen erg blij geweest zijn met hun derde Zwartkeellijster (Black-throated Thrush) die op 26 november ontdekt werd. Het was ook nog eens de tweede voor de desbetreffende tuin waarin de vogel werd gevonden. Na het geval van Scheemda, die lang bleef hangen in ons land, worden veel vogelaars hier er toch wat minder warm van.

Black-throated Thrush, Turdus atrogularis photographed at Stöðvarfjörður, photo by Björg Pétursdóttir - 3rd record for Iceland pic.twitter.com/87Q91gQpVb

— Tarsiger (@TarsigerTeam) November 26, 2019

Black-throated Accentor, Prunella atrogularis photographed at Oasi Entella, GE, photo by Tony Solinas - 2nd record for Italy pic.twitter.com/fWueSqYrLk

— Tarsiger (@TarsigerTeam) November 30, 2019

Op 30 november werd er een ‘zwartkeel’ ontdekt die zeker tot verhitte hoofden en vooral verhitte motoren gezorgd moet hebben. In Italië werd namelijk de tweede Zwartkeelheggenmus (Black-throated Accentor) ontdekt en deze was nog aanwezig tot en met 3 december, waardoor enkele WP-twitchers deze vogel konden bezoeken. Binnenkort ook bij ons in één van die mooie achtertuinen? Of toch langs de kust, op een industrieterreintje? Op dezelfde dag werd aan de overkant van de Middellandse Zee voor het eerst sinds ongeveer 30 jaar een Gestreepte Vechtkwartel (Common Buttonquail) waargenomen, helaas geschoten tijdens een jachtpartij in Algerije. Er is weinig bekend over de populatietrends van deze soort in de WP, maar men gaat er voorzichtig vanuit dat deze niet positief zijn. Dit nieuws is dus zeker welkom!

Common Buttonquail (Turnix sylvaticus) observed in Algeria for the first time in almost three decades. https://t.co/xc275y2tTL

— MaghrebOrnitho (@magornitho) December 4, 2019

Op 3 december kwam er nieuws uit Turkije dat er op 23 november nog meer Zwartkeellijsters (Black-throated Thrushes) gezien waren. Naast het vijfde geval dat bestond uit veel vogels, bestaat dit zesde geval uit meer dan 30 vogels in één grote flock. Op 29 november, 4 december en 6 december werden er weer Basalttapuiten (Basalt Wheatears) gemeld in Israël. Terwijl de Goedheiligman ons land onveilig maakte en alle kinderen weer in angst afwachtten of ze in de zak moesten, werd op 5 december in Oostenrijk de tweede Oosterse Tortel (Oriental Turtle Dove) voor het land gevonden. In Polen werd het terugkerende mannetje Aziatische Grote Zee-eend (Stejneger’s Scoter) weer gezien, voor de derde winter op rij.

Belated news; Flock of 30+ Black-throated Thrush photographed at Gevaş, Van 23rd November 2019, photo by Serhat Karaca pic.twitter.com/IKaBknFQOJ

— Tarsiger (@TarsigerTeam) December 3, 2019

Stejneger's Scoter, Melanitta stejnegeri, returning bird - 3rd winter in a row. Today at Gdańsk-Stogi. Photo from 2018 season.@TarsigerTeam pic.twitter.com/tkKwkeWcHj

— Birding Poland (@BirdingPoland) December 5, 2019

In Koeweit werd op 6 december een Purperhoningzuiger (Purple Sunbird) ontdekt, die in ieder geval nog tot aan 8 december aanwezig was. Op dezelfde dag werd bij onze zuiderburen bekend dat op 4 december een Roodkeelnachtegaal (Siberian Rubythroat) gepakt was door een kat en dit niet had overleefd. Zo zal de eerste Roodkeelnachtegaal (Siberian Rubythroat) voor België alleen in een museum te bezichtigen zijn. Op naar de volgende, zeggen we dan! Op 7 december scoorde datzelfde land Zeebrugge, uh, België, de veertiende Humes Bladkoning (Hume’s Leaf Warbler) voor de nationale lijst. We eindigen dit WP-verslag met de zesde Bruine Gent (Brown Booby) voor Italië, die op 7 december bij Genua gefotografeerd werd.

Yesterday´s Purple Sunbird in Kuwait, 4th for WP, photo by Mike Pope pic.twitter.com/O3MqVM4cCF

— Tarsiger (@TarsigerTeam) December 7, 2019

Siberian Rubythroat found dead, killed by a cat, in Haillot, Province of Namur 4th December 2019, photo by Jean-Sebastien Rousseaut-Piot - the 1st record for Belgium pic.twitter.com/93ORWQ3Ggt

— Tarsiger (@TarsigerTeam) December 6, 2019

Brown Booby, Sula leucogaster photographed at Voltri, Genova - 6th record for Italy pic.twitter.com/NJSohkgd2h

— Tarsiger (@TarsigerTeam) December 7, 2019

Humes Bladkoning Phylloscopus humei, Zeebrugge, 7 december 2019 (Johan Buckens)

De glazen bol

Het wordt nu zo langzamerhand toch wel tijd voor zo’n typische winterknaller, die ons allemaal weer even uit het slop trekt en een mooie afleiding vormt van al dat verplichte Kerstgedoe en 2020 mooi inluidt. Gedachten gaan naar de Grote Trap waar de oude garde maar al te graag over vertelt, ook al vroeg niemand daar om. De Facebookherinneringen kan zelfs ik al bijna dromen... Daarom wordt het hoog tijd voor een herkansing, zodat het vieren voortaan gezamenlijk gedaan kan worden.

Grote Trap Otis tarda, Reimerswaal, 25 december 2010 (Jaap Denee)

December is vaak ook een goede maand voor soorten als Witstuitbarmsijs of Witkopgors, maar met de influxachtige voorgaande jaren van die laatste, gooit ook die soort niet al te hoge ogen meer. Nee, daarvoor moeten we toch met zwaarder geschut komen. Om toch in het witte thema te blijven en de kans op een witte Kerst te vergroten, maakt de Witkopeend, los van het ogenschijnlijk onmogelijke, toch de beste kans om de soort van december 2019 te worden. Zeven van de zeventien gevallen werden ontdekt in november of december en met de hoeveelheid vogelaars die nu de plassen onder het vergrootglas legt, zou zo’n eend toch te doen moeten zijn! Een Geelsnavelduiker in één van de binnenhavens van onze kustgelegen steden zou ook zeker niet misstaan bij dit machtige jaar!

Witkopeend Oxyura leucocephal, Utrecht, 16 februari 1987 (Arnold Meijer)

Geelsnavelduiker Gavia adamsii, Bodegraven-Reeuwijk, 15 januari 1996 (Peter van Rij)

We willen alle waarnemers en fotografen hartelijk bedanken voor hun bijdrages aan dit verslag.
We would like to thank all observers and photographers for their contributions to this report.

Diedert Koppenol