De winter kabbelt rustig voort en het valt nog wel mee met de zeldzaamheid van de soorten die zich deze periode in Nederland bevinden. Het was echter verre van rustig met de grote stroom van ontwikkelingen binnen Dutch Birding. De jaarlijkse Dutch Birding-dag was natuurlijk een hoogtepunt, maar ook de nieuwe ‘appgroep’ voor de communicatie rondom zeldzaamheden. Terug naar de vogels! Daar was toch ook het één en ander te beleven. We blikken terug op weken 4 en 5:

Hoogtepunten

Oosterse Tortel

Tegenwoordig worden vogels bijna vaker buiten het veld, thuis achter de computer, dan in het veld ontdekt of bekend gemaakt. Roodkeelnachtegaal, Zwartkeellijster en Amerikaanse Oeverloper zijn hier voorbeelden van die velen zich toch wel zullen herinneren. Een nieuw geval van een soort die toch ook wel vaak via waarneming.nl of Facebook bekend geraakt, maakte zijn intrede op 30 januari. Een foto met daarop een spannende tortelduif werd via de TOH-whatsappgroep gedeeld en met wat digitaal speurwerk werd een locatie vlot achterhaald. De duif zou ergens in een woonwijk van Sneek gefotografeerd zijn; lokale vogelaars gingen snel op zoek en ja, de vogel bleek nog steeds aanwezig en het betrof zeker een Oosterse Tortel. Het is alweer de 10de voor Nederland en het vijfde geval voor Friesland. Voor de fanatieke jaarlijsters onder ons toch weer een mooi punt om de eerste soort van waarde toe te voegen aan dit lijstje.

Oosterse Tortel Streptopelia orientalis, Sneek, 30 januari 2020 (Dick Pruiksma)

De bewoners die de foto’s hadden gemaakt vertelden dat het dier al sinds 28 december 2019 aanwezig was. Het wordt daarmee het 3de geval van 2019; de vorige twee gevallen waren van afgelopen voorjaar en dan te bedenken dat het eerste geval nog maar uit 2010 stamt. Een combinatie van toegenomen kennis en een vergrote waarnemersdruk in de winter zullen toch bijdragen aan de exponentiële groei van waarnemingen van deze soort.

Oosterse Tortel Streptopelia orientalis, Sneek, 31 januari 2020 (Rommert Cazemier)

Overzicht

Eenden en ganzen

De meeste zeldzame zwemvliezen hebben ons ‘helaas’ verlaten en we moeten het nu doen met een paar overblijvers. Zo was de Ross’ Gans van Schiedam nog de gehele periode aanwezig. De familie Zwarte Rotgans met hybride jongen in Zeeland bij Burghsluis was ook nog present.

Zwarte Rotgans Branta nigricans, Burghsluis, 2 februari 2020 (Eric Menkveld)

De Amerikaanse Smient nabij Zwolle was nog aanwezig tot en met 26 januari, maar lijkt sindsdien gevlogen. De Blauwvleugeltaling van Maastricht was nog de gehele periode aanwezig. Er kwam echter een verhaal naar boven dat deze vogel recent uit een collectie gegooid was, omdat de verantwoordelijke persoon hier niet meer voor kon zorgen. Wordt vervolgd. Een andere ‘plastic’ favoriet is de Kokardezaagbek van Zuid-Holland die ook nog de gehele periode aanwezig was.

Amerikaanse Smient Mareca americana, Zwarte Water, 25 januari 2020 (Jacob Molenaar)

Andere watervogels

Ook in deze categorie moeten we het alleen hebben van de overblijfselen van vorige periodes. De Flamingo is nog steeds van de partij. Over Texel zou ik zeggen ‘daar wil je toch niet dood gevonden worden’, maar het lijkt alsof onze roze vriend daar anders over denkt. Over roze gesproken, de Roze Pelikaan van het Reestdal heeft het daar nog steeds naar zijn zin. Mocht je nog een pelikaan missen voor je regiolijst aldaar of voor de jaarlijst en Aquazoo is je te ver, dan is dit dier zeker een aanrader. Over dierentuindiscussies gesproken, ook de Grote Trap bij Brielle was daar nog steeds de hele periode te vinden. Het dier blijkt erg fotogeniek en gewild onder de echte wildlifefotografen, zoals die uit Duitsland.

Rovers

Het enige noemenswaardige in deze categorie is het recente nieuws van het DNA-onderzoek van Peter de Knijff naar de gepaarde Steppekiekendieven en hun jongen die meermaals in Groningen hebben gebroed. Nee, Nederland is niet overspoeld door een horde aan hybrides, alle vogels blijken zuivere, pure, 100%, Steppekiekendief te zijn. Sta maar even stil bij deze afgewende ramp en bedank onze redder.

Steltlopers

De enige waarneming die hier de revue passeert, is een overvliegende Rosse Franjepoot bij Camperduin op 27 januari.

Meeuwen, sterns en zeevogels

De Zwarte Zeekoet van de Brouwersdam werd op 23 januari weer gezien en was nog aanwezig tot aan de 31ste, maar hangt mogelijk nog rond in dezelfde buurt. Een Kleine Alk was aanwezig in de haven van Vlieland van 27 t/m 31 januari. Op Texel was de 2de KJ Grote Burgemeester nog aanwezig tot en met 22 januari. Op 25 januari werd nabij dezelfde locatie een adulte vogel ontdekt! De vogel van Vlissingen is nog steeds aanwezig in de binnenhaven. Op 2 februari werd ook nog een 2de KJ boven Ameland gezien. De Kleine Burgemeester van Amsterdam was de gehele periode aanwezig. Ook de terugkerende mogelijke Kumliens bij Julianadorp werd weer gevonden op 25 januari en was daar tot aan het einde van deze periode te zien. Volgend jaar, als hij zijn laatste onvolwassen veren kwijt is, moet uitsluitsel gaan geven over de definitieve determinatie.

Kleine Burgemeester Larus glaucoides, Julianadorp, 29 januari 2020 (Jeroen de Bruijn)

Zangvogels en de rest

Beginnend bij de Schildraaf, die nog steeds in Leeuwarden te vinden is, waar zijn trouwe schare volgers ons blijft updaten over zijn situatie. Ook de Kuifleeuwerik was nog steeds tot het einde aan te vinden in Apeldoorn. Een Waterspreeuw werd op 24 januari gemeld bij Landgraaf in Limburg. De Grote Piepers van Ossenisse waren nog aanwezig tot en met 26 januari.

Nieuws uit de WP

In tegenstelling tot bij ons, is het in de rest van de WP nog aardig toeven. Meerdere soorten die wij graag ook wel in ons lage landje zouden verwelkomen. Zo ook de Witstaartkievit (White-tailed Lapwing) die op 21 januari in Italië werd ontdekt en het 6de geval voor het land betreft.

Op 23 werd er op het vasteland van Spanje een Afrikaans Waterhoen ontdekt, nabij Catalonië. Ook op 23 januari werd de Evermanns Roodstaart (Evermann’s Redstart) in Koeweit teruggevonden, met de aanname dat het dezelfde vogel als begin januari betreft. Ook de Purperhoningzuiger (Purple Sunbird) was nog aanwezig.

Lesser Moorhen, Gallinula angulata photographed at Marcador Cerca de Olot, Girona, Catalonia - 4th record for Spain and 8th for Western Palearctic @rarebirdspain pic.twitter.com/GHAsGkXuOS

— Tarsiger (@TarsigerTeam) January 23, 2020

Purperhoningzuiger Cinnyris asiaticus, Fnaitess, Koeweit, 22 januari 2020 (Peter Stronach)

Evermanns Roodstaart Phoenicurus erythronotus, Al Abraq, Koeweit, 23 januari 2020 (Peter Stronach)

Op 24 januari en ook de 25ste werd er een zwik Geelsnavelduikers (Yellow-billed Divers) ontdekt door de gehele Westelijke Palearctis. De 16de Geelsnavelduiker van Frankrijk werd nabij Gâvres gevonden, de 3de voor IJsland nabij Njardvik en de 1ste voor Servië werd bij Novi Sad gefotografeerd.

Yellow-billed Diver, Gavia adamsii photographed at Njardvik, Sudurnes by Guðmundur Hj Falk - 3rd record for Iceland pic.twitter.com/MIzN3llfA9

— Tarsiger (@TarsigerTeam) January 24, 2020

Op 26 januari werd er bij Nouadhibou, op de grens van de WP, een 1ste-winter Afrikaanse Woudaap (Dwarf Bittern) gefotografeerd, in Mauritanië. Dit is de eerste Afrikaanse Woudaap voor Mauritanië binnen de WP-grenzen en de 11de voor de gehele WP. Op deze dag werd er ook een nieuwe soort aan de Faroër-lijst toegevoegd, echter niet levend. Een Kuifpapegaaiduiker (Tufted Puffin) werd geschoten ergens op de eilandengroep en helaas dus voor geen enkele vogelaar te zien.

1st-winter Dwarf Bittern photographed at Nouadhibou - the 1st record for Mauritania and 11th for Western Palearctic pic.twitter.com/X7Wan6icSq

— Tarsiger (@TarsigerTeam) January 26, 2020

Tufted Puffin, Fratercula cirrhata shot on the Faroe Islands - the 1st record for Faroes and 4th for Western Palearctic pic.twitter.com/RT4zlUGcIG

— Tarsiger (@TarsigerTeam) January 26, 2020

Op 30 januari werd er wéér een Zwartkeellijster (Black-throated Thrush) in Engeland gezien, wel het 105ste geval voor de UK. De volgende dag werd er bij Sancular de Barrmeda in Spanje een Afrikaans Purperhoen (Allen’s Gallinule) ontdekt. Het is alweer de 35ste voor de Spaanse nationale lijst.

De klapper werd voor het laatst bewaard, want op 2 februari werd er bij Newnham een mogelijke Japanse Meeuw (Black-tailed Gull) gefilmd. Zoals wel vaker bij een nieuwe voor de WP gebeurd, werd meteen de hybridekaart getrokken waarop te lezen valt dat het een Kleine Mantelmeeuw x Ringsnavelmeeuw (Lesser Black-backed Gull x Ring-billed Gull) zou zijn, maar deze kaarten vertellen vaak niet de waarheid. Gezien het ogenschijnlijke vertrek van deze zeldzaamheid uit Engeland, zou hij zomaar ineens in Nederland op kunnen duiken. Zou een mooie eerste klapper voor 2020 zijn!

Black-tailed Gull Larus crassirostris, Newnham, 1 februari 2020 (Rare Bird Alert)

De glazen bol

Geïnspireerd door de vele gesprekken op de DB-dag en ook de prachtig ingerichte vitrine door Naturalis met enkele enorme zeldzaamheden van de Nederlandse lijst, gaf de Glazen Bol enkele mooie voorspellingen. Een soort mentaliteit van “Go Big or Go Home” leek de bol bezeten te hebben.

Het lijkt namelijk toch een erg goede tijd voor een Amerikaanse Zee-eend met meerdere gevallen in de WP in februari. Zeker nu, net voordat de grote groepen zee-eenden voor de kusten van de Waddeneilanden en Noord-Holland nog net niet uit elkaar gevallen zijn, lijkt een juist moment om deze rafts nog even te scannen. Misschien pak je als bijvangst nog wel een mooie Brilzee-eend!

Brilzee-eend Melanitta perspicillata, Texel, 10 mei 2009 (René Pop)

En in de navolging van onze Kleine Regenwulp zou het toch geweldig zijn als in Nederland de prachtige Dunbekwulp weer herontdekt wordt. In vroegere tijden was deze vogel natuurlijk veel algemener dan de officiële data doet voorkomen, ook in de winter, maar het 4de geval voor Nederland werd hier in 1893 op 28 februari verzameld. Nagaande dat de laatste bevestigde waarneming van Nederland uit 1947 dateert, is het toch waarschijnlijk iets te veel gevraagd om deze ooit nog te zien, laat staan in Nederland. Daarom hier een melancholische quote van een van de sprekers van de DB-dag, Julian Hume, uit zijn boek Extinct Birds: ‘Many of those that have vanished in what might loosely be termed 'recent historical times' have left behind traces and records of their interaction with humanity. They seem almost close enough to touch, yet will now remain forever just out of reach.’

Dunbekwulp Numenius tenuirostris, Waadhoeke, 16 januari 1925 (Edward van IJzendoorn)

Een iets realistischere voorspelling is die van de Ivoormeeuw. Twee van de drie voorgaande gevallen (en de enige twitchbare) waren hier in Nederland in februari, uit ‘recent historical times’, toen de poolkappen nog niet zo ver teruggedrongen waren. Maar wie weet waagt er toch één de oversteek naar de Waddenzee en krijgen we een mooie herkansing van deze illustere soort.

Ivoormeeuw Pagophila eburnea, Stellendam, 12 februari 1990 (René van Rossum)

We willen alle waarnemers en fotografen hartelijk bedanken voor hun bijdrages aan dit verslag.
We would like to thank all observers and photographers for their contributions to this report.

Diedert Koppenol