Ondanks dat 2020 toch veelal als een verloren jaar voelt, pakt het op avifaunistisch vlak niet per se slecht uit. De eerste maand van het najaar bracht ons land toch alweer enkele zeer zeldzame rammers en ook vindt er bij enkele coole soorten een leuke influx plaats. Zeker nu de dagen toch echt korter en kouder worden is het tijd voor wat leesvoer voor bij de houtkachel. We blikken terug op september:

Hoogtepunten

Rosse Waaierstaart

Op 13 september werd Nederland opgeschrikt door het bericht van een Rosse Waaierstaart die in de netten hing nabij Almere. Er was een vrijlating bewerkstelligd ten noorden van het Wilgenbos, wat het voor vogelaars mogelijk maakte om een zoekpoging te doen zonder het ringwerk te verstoren. Deze zoekactie slaagde, want aan het einde van de avond kwam het bericht dat de vogel was teruggevonden in het veld. Nu was er echter sprake van een niet-telbaar exemplaar, want er moest eerst een blad van de kalender gescheurd worden. Het was dan ook een opluchting voor diegenen die de vorige twee gevallen hadden gemist dat de Rosse Waaierstaart nog aanwezig was bij het ochtendgloren. Ook hier betreft het weer de ondersoort galactotes. Er is echter maar 20 keer geplust in de ranking, dus waarschijnlijk was het voor velen een fijn ‘hapaxje wegwerken’. Uiteindelijk werd de Westelijke Rosse Waaierstaart op 16 september voor het laatst gezien, liggend onder een kluit modder. De volgende ochtend was er geen spoor meer te bekennen en lag er alleen een vossenkeutel bovenop diezelfde slaapkluit. De rest laat zich alleen maar gissen…

Rosse Waaierstaart Cercotrichas galactotes, Almere, Flevoland, 14 september 2020 (Michel Veldt)

Rosse Waaierstaart Cercotrichas galactotes, Almere, Flevoland, 14 september 2020 (Thijs Glastra)

Bruine Gent

Op de valreep van de periode werd nog een enorme zeldzaamheid waargenomen, in Nederlands grensgebied. Op 29 september voer een schip vanuit Belgische wateren het Nederlands Continentaal Plat op met aan boord een Bruine Gent die even aan het uitpuffen was. Na een kleine drie kwartier verliet de vogel het schip en hervatte op eigen kracht koers richting het noorden, op zo’n zes mijl ten zuidwesten van Westkapelle. Een soort die nu voor de tweede keer op de Nederlandse lijst wordt bijgeschreven, maar nog steeds maar voor één handvol mensen was weggelegd! Dit keer was er gelukkig iemand aanwezig om de nodige documentatie te leveren, maar hoeveel Bruine Genten zullen al aan ons voorbij gevlogen zijn? De afgelopen jaren wordt de soort steeds vaker waargenomen in Noordwest-Europa en het lijkt een kwestie van wachten tot wij een pleisterend beest op de Zuidpier van IJmuiden vinden!

Bruine Gent Sula leucogaster, Noordelijk Continentaal Plat, 29 september 2020 (Frans de Pree)

Overzicht

Eenden en ganzen

Gelukkig is in tijden van overvloed ook deze categorie nog van de partij! Wat zou men ook zonder deze soortgroep moeten…? De ongeringde Ross’ Gans van het Jaap Deensgat was nog tot en met 16 september aanwezig. Een schijnbaar ongeringd exemplaar hield zich van 3 tot en met 27 september op in de Rammelwaard in Gelderland. Op 26 september werd er één gefotografeerd in De Onlanden (DR), maar de poten zijn niet zichtbaar. De Koningseider van Texel werd op 13 september voor het laatst gemeld, maar niemand zou verbaasd opkijken als er binnenkort weer een melding vanaf de Waddenzee komt. Het bekende mannetje Buffelkopeend van de Biesbosch werd nog de gehele maand gezien en verder werden er nog twee Kokardezaagbekken gemeld die helaas niet meteen in de escapeprullenbak konden. Eén bevond zich net als voorgaande winter bij de Zevenhuizerplas (ZH) en de ander zwom rond het Naardermeer (NH).

Andere watervogels

Deze categorie heeft helaas afscheid moeten nemen van haar vaste gast, de Ooievaar-liefhebbende Roze Pelikaan. Op 16 september werd zij voor het laatst gezien nabij Vianen (UT) en sindsdien worden wij keihard ‘geghost’. Er zit niets anders op dan dit verlies snel op te vullen met een zwik Zwarte Ibissen. Die van de Brabantse Biesbosch (NB) was nog aanwezig tot en met 12 september en die van Kampen (OV) tot en met 14 september. Deze laatste droeg echter een kwekersring bleek en liep het imago van deze soort weer wat schade op. Op 11 september werd boven de Nieuwe Merwede ter hoogte van Steurgat een overvliegende Zwarte Ibis gefotografeerd die nog net in de provincie Zuid-Holland vloog. Op 20 september werden twee overvliegende exemplaren gemeld bij Mijdrecht en op 24 september werd er hier één aan de grond gevonden. Op 22 september werden twee individuen op Vogelplas Starrevaart (ZH) gezien.

Roze Pelikaan Pelecanus onocrotalus, Vianen, 16 september 2020 (Kees de Leeuw)

Rovers

Het Hamsterreservaat bij Sibbe (LI) wordt nog steeds vereerd met het bezoek van de Grijze Wouw die daar al enige tijd verblijft. De eerste dag van deze maand werd een adulte man Grijze Wouw ontdekt in Zeeland, nabij Westkapelle. Ook op 2 september was hij nog aanwezig. Op 13 en 14 september was er een exemplaar, ontdekt in België, dat af en toe de Nederlandse grens overvloog ter hoogte van Emmadorp.Net als de Grijze Wouw van Sibbe was ook de Slangenarend van het Dwingelderveld daar deze gehele maand nog aanwezig. Op 6 september werd een Slangenarend opgepikt in de Voorveldse Polder (UT) en dit pleisterende beest bleef tot aan 9 september rondhangen in de Westbroekse Zodden (UT). Op diezelfde dag vloog een individu boven Castelre (NB) en op 27 september vloog nog een exemplaar over Werkendam (NB).

Grijze Wouw Elanus caeruleus, Westkapelle, 1 september 2020 (Thomas Luiten)

Steltlopers

Net als de vorige periode was dit weer een goede periode voor stelten, met alweer twee Poelsnippen! Op 17 september werd er één gefotografeerd in de duinen bij de Zuidpier van IJmuiden, maar de melding hiervan kwam helaas te laat door voor anderen om nog te kunnen genieten van deze lastige soort. Hoe anders was dat op 26 september, toen er vanuit het achterraam een Poelsnip middenin een woonwijk in Den Burg, Texel, werd gezien. Deze liet zich uitermate goed zien, op een bizar atypische plek voor deze soort. Bijna opgenomen als hoogtepunt, want de snip bleef de hele dag rustig foerageren bij een slootje. Het was geen nieuwe soort voor Texel, maar voor velen toch een unieke kans om deze soort zo open en bloot te bewonderen. Helaas bevond de vogel zich in een uitermate gevaarlijke omgeving, met katten waar tijgers u tegen zeggen, dus werd de vogel noodgedwongen verzocht op te schuiven. De volgende dag was hij niet meer aanwezig. Evenals met de Rosse Waaierstaart blijft het gissen naar de afloop.

Poelsnip Gallinago media, Den Burg, Texel, 26 september 2020 (Koen Stork)

Poelsnip Gallinago media, Den Burg, Texel, 26 september 2020 (Hans Verdaat)

Voor wat betreft de Aziatische Goudplevieren werd niks nieuws gevonden. De pleisterende individuen in Zeeland van Kerkwerve en Serooskerke waren nog de gehele maand aanwezig. Op 10 september werd in een grote groep Goudplevieren in de Emmapolder (GR) een Amerikaanse Goudplevier ontdekt. Helaas vloog de groep al snel op en kon het dier niet teruggevonden worden. Een soortgelijke situatie deed zich voor bij de eerste-kalenderjaar Steppekievit van Arnhem, die daar op 27 september werd ontdekt. Dit exemplaar in een groep Kieviten was de gehele dag relatief goed twitchbaar. De volgende twee dagen werd nog een melding gedaan door een enkele waarnemer, maar kon de vogel niet meer steady ter plaatse gevonden worden. Dit 55ste geval voor Nederland was voor velen een hoogtepuntje van deze maand. Ander steppenieuws; de Steppevorkstaartplevier van Camperduin was nog de hele maand aanwezig.

Steppekievit Vanellus gregarius, Lingewaard, 27 september 2020 (Martijn Verdoes)

Steppevorkstaartplevier Glareola nordmanni, Schoorl, 5 september 2020 (Dirk van Doorn)

Steppevorkstaartplevier Glareola nordmanni, Harger-en Pettemerpolder, 9 september 2020 (Hans Groot)

Het strandlopergeweld barstte deze maand helemaal los, met meerdere groepen Gestreepte Strandlopers en meerdere Blonde Ruiters. Breedbekstrandlopers hebben een iets minder jaar, zo lijkt het, met alleen op Texel waarnemingen van deze soort; op 2 september bij Dijkmanshuizen, op 4 september vanaf de kant van Nieuw Buitenheim en Ottersaat, op 5 september eerst bij Nieuw Buitenheim, vervolgens bij de Mokbaai en op 12 en 13 september bij De Schorren. Aangenomen wordt dat het om één exemplaar gaat, want er zijn nooit tegelijkertijd individuen waargenomen. De Bonapartes Strandloper die bij de Workumerwaard aanwezig was werd op 2 september weer gevonden en ook op 7 september werd daar nog een melding gedaan. Op 16 september werd een Bonapartes Strandloper bij Twisk (NH) ontdekt. Op 19 september, na een verblijf van drie dagen, vertrok dit exemplaar onder het oog van meerdere vogelaars rond kwart over elf naar de eeuwige migratievelden.

Breedbekstrandloper Calidris falcinellus, Ottersaat, Texel, 4 september 2020 (Laurens Steijn)

Bonapartes Strandloper Calidris fuscicollis, Twisk, 16 september 2020 (Robert van der Meer)

Zoals gezegd werden meerdere Blonde Ruiters ontdekt deze periode. De eerste werd op 4 september ontdekt bij Vockestaert, Schiedam, en deze was daar nog tot en met 11 september aanwezig. Op 5 september werd er één waargenomen bij Padang, Eierland op Texel. Van 15 tot en met 22 september was een individu aanwezig in de Ezumakeeg Noord en op 18 september werd een exemplaar gefotografeerd op de Marker Wadden (FL). Voor Gestreepte Strandlopers was het een bizar goeie maand in Nederland, waarbij in Zeeland, Noord-Holland, Zuid-Holland, Friesland en Groningen exemplaren gezien werden. Het hoogtepunt van deze periode was de groep bij het Dannemeer die op het hoogstepunt bestond uit twee adulte vogels en maar liefst drie juvenielen. Ook in Zuid- en Noord-Holland werden groepjes van twee vogels gezien. Als hekkensluiter de Poelruiter, die op 5 september aanwezig was bij de Balgzandpolder.

Blonde Ruiter Calidris subruficollis, Marker Wadden, 18 september 2020 (Maarten Hotting)

Gestreepte Strandloper Calidris melanotos, Dannemeer, 17 september 2020 (Theo Bakker sr)

Zeevogels, meeuwen en sterns

Het was een matige maand voor Kleinste Jagers met nog een staartje van waarnemingen door de periode heen. Op 1 september werd een juveniel gefotografeerd bij de Herdijkte Zwarte Polder (ZL). De volgende dag werd er één gefotografeerd bij Westkapelle. Op 5 september vloog een exemplaar langs de telpost van Camperduin richting het noorden. Bij Paal 15 op Texel werd op 9 september en op 12 september een individu gemeld en op diezelfde 12 september werd er ook één langs Vlieland gemeld. Op 26 september werd nog een Kleinste Jager bij Breskens en bij Westkapelle gemeld. Ook voor Stormvogeltjes viel het nog wat tegen, maar mogelijk moet het daar nog wat loskomen. Op 26 september vloog bij Westkapelle een Stormvogeltje langs dat ook gefotografeerd kon worden, wat dan wel weer vrij uniek is. Vale Pijlstormvogels zetten nog wel even door met hun trek en dat resulteerde in meerdere meldingen. Op 4 september werden er twee gemeld vanaf Texel, op 6 september vloog er één langs Camperduin er werd er één gemeld vanaf Ameland. Op 13 september vloog er een exemplaar langs Texel ter hoogte van Paal 15 (Westerslag). Het staartje van september pakte de volgende rits aan waarnemingen, met de eerste melding vanaf Terschelling op 24 september. Diezelfde dag vloog een exemplaar langs Bloemendaal aan Zee (NH). De volgende dag kwam er een melding vanaf de Maasvlakte en op 26 september werd een melding gedaan bij Westkapelle. Op 29 september vloog een Vale Pijlstormvogel langs Texel ter hoogte van Paal 9.

Kleinste Jager Stercorarius longicaudus, Parkeerterrein Radartoren, Zwarte Polder, 1 september 2020 (Johnny du Burck)

Van de andere zeldzame zeevogels werden niet veel waarnemingen gedaan. Op 6 september werd bij Ameland een Papegaaiduiker gemeld en op 27 september vlogen twee exemplaren langs Camperduin. Op 24 september vloog een winterkleed Zwarte Zeekoet langs Egmond aan Zee (NH). Met Vorkstaartmeeuwen was het ook niet rijk bezaaid, maar toch werden enkele leuke waarnemingen gedaan. Op 5 september vloog een Vorkstaartmeeuw langs Camperduin en Katwijk. Op Texel werd ook een langsvliegende vogel gemeld ter hoogte van Paal 21. Op 9 september vloog er nog één langs Katwijk en op 25 september langs Westkapelle. Op 26 september werden er maar liefst vijf Vorkstaartmeeuwen gezien bij Westkapelle. De Grote Burgemeester van Vlissingen was hier ook nog de hele maand aanwezig. Blijkbaar bevalt het deze oude havenrot hier erg goed, met al dat gratis eten om hem heen. Op 27 september vloog een adulte Kleine Burgemeester langs Vlieland. De bulk van deze twee soorten zit er natuurlijk weer aan te komen, zodra ze weer vertrekken uit het noorden. Ook de Lachsterns zijn inmiddels weer vertrokken uit Groningen, maar er werden nog steeds enkele individuen in Noord-Holland gezien.

Grote Burgemeester Larus hyperboreus, Vlissingen, 5 september 2020 (Karel Tjoelker)

Lachstern Gelochelidon nilotica, Schagerburg, Noord-Holland, 7 september 2020 (Fred Visscher)

Vorkstaartmeeuw Xema sabini, Westkapelle, 25 september 2020 (Maarten Sluijter)

Zangvogels en de rest

Het gros van alle waarnemingen komt deze maand gelukkig uit onze favoriete categorie, waar zich toch vaak de echte mega’s ook in bevinden. Om rustig aan te beginnen, pakken we eerst de Hoppen erbij. Er werden nog enkele Hoppen gezien in Utrecht, Overijssel en Zuid-Holland. Op 2 september vloog een Hop langs Telpost Heidestein bij Zeist, op 7 september werd er één gezien in de Keizers- en Stobbenwaarden bij Deventer en op 29 september werd nog een exemplaar gefotografeerd op de Kwade Hoek. Bijeneters lieten ook nog even hun gezellige roepje horen door het zuiden van ons land. Op 17 september vloog er één langs De Puinhoop (ZH), op 18 september één over Voornes Duin (ZH) en op 20 september werd er één gemeld bij Westenschouwen (ZL). De laatste kwam een dag daarna, op 21 september, over Vlaardingen (ZH) heen.

Hop Upupa epops, Keizers-en Stobbenwaarden, 7 september 2020 (Tjeerd Burger)

De eerste goede soort in deze categorie is de Kleine Klapekster die op 25 september in de Rijnstrangen werd ontdekt. Over het algemeen zijn klauwierachtigen lastige dieren die vaak niet langer dan een halve dag aanwezig zijn en daarop vormen Kleine Klapeksters geen uitzondering. Echter, niets was minder waar bij dit exemplaar, want gedurende de rest van september kon de vogel nog veelvuldig bezocht worden. Rustig bovenin de aanwezige bosschage kon dit 61ste geval voor Nederland mooi bekeken worden. Een betere afgevaardigde van de klauwieren was een juveniele Roodkopklauwier op Texel, die daar op 21 september werd ontdekt. Een erg ril beest dat niet twitchbaar was voor andere aanwezigen op het eiland. Een andere vluchtige waarneming was die van een waarschijnlijke Diksnavelnotenkraker die slechts voor tien seconden kwam drinken bij een plasje voor een vogelfotografiehut. Vanwege de locatie kon de waarneming niet eerder vrij gegeven worden, maar de foto’s liegen er niet om.

Kleine Klapekster Lanius minor, Rijnstrangen, 27 september 2020 (Mars Gremmen)

Notenkraker Nucifraga caryocatactes, Veluwezoom, 20 september 2020 (Sjors Loomans)

September is ook vaak de gastheer van het eerste DT-weekend op Vlieland, zo ook dit jaar. Het eerste wapenfeit van dit jaar was een Kortteenleeuwerik die op 20 september op de Vliehors aanwezig was. Een dag daarvoor werd er ook één gevonden op de Boschplaat, Terschelling. Voor Grauwe Fitissen was dit een goede maand met meerdere exemplaren. Op 1 september was nog een Grauwe Fitis van de vorige periode aanwezig op Schiermonnikoog, maar werd enkele kilometers verder langs de Stuifdijk ook nog een exemplaar gevonden. Op 4 september werd bij de Robbenjager op Texel een individu gevonden en op 5 september werden er meldingen gedaan bij Stroeërkoog (NH) en op de Maasvlakte. Van 11 op 12 september was er één aanwezig bij de Hondsbossche Zeewering, in het bekende strookje. Op 18 september werd een Grauwe Fitis gevonden op Texel bij De Geul en op 27 september werd er nog één gemeld op Vlieland in Bomenland. Op 28 september werd op De Puinhoop in Katwijk aan Zee (ZH) een Noordse Boszanger ontdekt. Ondanks het hondenweer werd de vogel tot aan 30 september veelal goed gezien en ook veel bezocht, want deze soort is hoofdzakelijk voor de Waddeneilanden weggelegd. Het betreft alweer het 30ste geval voor Nederland en het 20ste geval sinds de eeuwwisseling.

Kortteenleeuwerik met Andries Zijlstra Calandrella brachydactyla, Vlieland, 26 september 2020 (Marten Miske)

Grauwe Fitis Phylloscopus trochiloides, Hondsbossche Zeewering, 11 september 2020 (Ruud Brouwer)

Grauwe Fitis Phylloscopus trochiloides, De Geul, Texel, 18 september 2020 (Jacob Lotz)

Noordse Boszanger Phylloscopus borealis, Katwijk, 29 september 2020 (Martijn Verdoes)

Aan het eind van de periode werden al enkele Bruine Boszangers gezien, waar dit toch vrij vroeg is voor deze soort. Op 27 september bevond er zich één op de Vliehors en op 28 september werd een exemplaar gemeld op De Puinhoop in Katwijk aan Zee. Nadat het de vorige periode ook al lekker ging op Ameland, werd daar nu een Bergfluiter gevonden op 10 september. Ook de volgende dag was deze nog aanwezig. September is een karakteristieke maand voor Kleine Spotvogels en dat bleek ook dit jaar weer, al waren ze wat laat. Op 28 september werd een exemplaar gevangen in de Ooijpolder en op 29 september werd er één gevonden bij op de Westplaat bij Oostvoorne. Helaas kon deze niet worden teruggevonden en was dus alleen weggelegd voor de ontdekker.

Bergfluiter Phylloscopus bonelli, Kooiduinen, Ameland, 10 september 2020 (Tim Langerak)

Bruine Boszanger Phylloscopus fuscatus, Vliehors, Vlieland, 27 september 2020 (Marijn van Oss)

Kleine Spotvogel Iduna caligata, Oostvoorne, 29 september 2020 (Chris de Nooijer)

De aantallen rietzangers zijn nu uiteindelijk toch opgedroogd. Op een late Waterrietzanger bij de waterzuivering van Ritthem (11 sept, ZL) na, werd nog een Struikrietzanger gezien op de Vliehors op 27 september en op 30 september werd er nog één gemeld op de Maasvlakte. Blauwstaarten daarentegen zijn het najaar goed begonnen, met een prachtige adulte man op 27 september in de Tuintjes op Texel. Een erg leuke bijvangst voor de Poelsnip-dippers! Op 29 september werd bij Westkapelle een melding gedaan en op 30 september werd een eerste-kalenderjaar man gevangen bij VRS Castricum. Kleine Vliegenvangers waren ook van de partij, met zeven individuen. Juvenielen werden gevonden op de Maasvlakte (26 t/m 28 sept), bij de Westerplas op Schiermonnikoog (29 sept), bij Ouddorp (29 sept), de begraafplaats van Westkapelle (29 sept t/m 1 okt) en in de Amsterdamse Waterleidingduinen (30 sept). Er werden ook nog twee adulte individuen gevonden deze periode, beide op 28 september. Eén bevond zich langs het Waterstaatpad op Schiermonnikoog en het andere exemplaar begaf zich in Ouddorp. Op 20 september werd een Woestijntapuit gefotografeerd op de Veluwezoom. Ondanks dat de foto al gedeeld was op het forum van waarneming.nl, werd de volledige waarneming pas op de 28ste bekend. Het betreft het 45ste geval voor Nederland en één van de vroegste in Noordwest-Europa.

Struikrietzanger Acrocephalus dumetorum, Kazerne, Vlieland, 27 september 2020 (Marijn van Oss)

Blauwstaart Tarsiger cyanurus, De Tuintjes, Texel, 27 september 2020 (Diederik Kok)

Kleine Vliegenvanger Ficedula parva, Waterstaatpad, Schiermonnikoog, 28 september 2020 (Joey Braat)

Woestijntapuit Oenanthe deserti, Veluwezoom, Gelderland, 20 september 2020 (Steven Dechêne)

Na de grote invasie van afgelopen zomer werden ook deze maand nog steeds veel Roze Spreeuwen gemeld. Op Texel was een adulte Roze Spreeuw aanwezig van 1 t/m 7 september en van 4 t/m 27 september was minimaal één juveniel aanwezig op het eiland. Van 1 t/m 19 september was een juveniel aanwezig in IJmuiden die kort vergezeld werd door een tweede exemplaar. Van 2 tot en met 5 september bevond zich een juveniele Roze Spreeuw in de Banckspolder op Schiermonnikoog; een andere zat op Ameland van 12 t/m 18 september. Op 17 september werd een juveniele vogel in Zuid-Kennemerland (NH) gezien en op 26 september werden exemplaren gevonden op Vlieland en in de Hornhuisterpolder (GR). De vermeende Amoerkwikstaart bij Rockanje werd nog tot en met 8 september gemeld bij de Strypsche Wetering en lijkt daarmee toch eindelijk een eind gemaakt te hebben aan zijn lange verblijf in Nederland. De vraag of deze vogel ooit ingediend gaat worden staat nu uit, maar veel kans op aanvaarding lijkt er niet te zijn; onze telcommissie zou in dezen in ieder geval van een negatief besluit uitgaan. Op 28 september werd een Siberische Boompieper gevonden in Westkapelle, mogelijk het begin van de tientallen die ons land aan gaan doen. Dwerggorzen deden ons land al in relatief grote getale aan, waarbij wel gesproken mag worden van een influx. Voornamelijk de Waddeneilanden herbergden meerdere exemplaren: op 18 september werd een exemplaar gevonden in het Krimbos op Texel, op 21 september werd er één op Vlieland gevangen, op Schiermonnikoog en Vlieland werden op 26 september twee individuen gevonden en op Ameland vloog er één over De Hon. Op 29 september werd een exemplaar op Rottumerplaat gevonden. Op het vasteland werd op 23 september een Dwerggors gevonden in de Amsterdamse Waterleidingduinen. Op 26 september bevond er zich één op de Begraafplaats van Westkapelle en op 30 september werd nog een exemplaar gevonden in Zeeland, bij Westenschouwen. Op 28 september werd een individu bij de Hondsbossche Zeewering gezien en op 30 september vlogen in totaal drie Dwerggorzen langs de telpost van het Noordhollands Duinreservaat. Van het zeldzamere broertje Bosgors werd er op 20 september één gevonden bij het Westelijke Horsmeertje op Texel, tijdens een NJN-kamp.

Roze Spreeuw Pastor roseus, IJmuiden, 5 september 2020 (Dirk van Doorn)

Roze Spreeuw Pastor roseus, Noordpunt, Texel, 6 september 2020 (Wietze Janse)

Dwerggors Emberiza pusilla, Noorderstrand, Schiermonnikoog, 27 september 2020 (Julian Bosch)

Bosgors Emberiza rustica, Westelijk Horsmeertje, Texel, 20 september 2020 (Pim Rijk)

Nieuws uit de WP

Tegenwoordig zitten er zelfs in september al vogelaars op bolwerk Corvo, maar dat pakte dit jaar toch wat anders uit dan gehoopt, zoals we zullen zien. De eerste gave waarneming van dit overzicht komt gelukkig nog wel van het prachtige vulkaantje in de Atlantische Oceaan. Op 4 september werd er een Lachmeeuw (Laughing Gull) gevonden die er tot aan oktober nog aanwezig was. Daarna steken we gelijk door naar de andere kant van WP, want op 7 september vloog aan de kust van de Rode Zee in Egypte de zevende Aziatische Wespendief (Crested Honey Buzzard) langs en bij de overburen in Eilat werd het vijfde Wilsons Stormvogeltje (Wilson’s Storm Petrel) voor Israël ontdekt. Dichter bij huis, op North Ronaldsay, werd een Amerikaanse Bontbekplevier (Semipalmated Plover) gefotografeerd, nog maar het vijfde geval voor de UK. Nabij Lira in Spanje werd een Kleinste Strandloper (Least Sandpiper) gefotografeerd. Toch wel stelt nummer 1 die heden ten dage nog op onze Nederlandse lijst ontbreekt, een smet op ons blazoen als steltenland.

Lachmeeuw Larus atricilla, Corvo, Azoren, 28 september 2020 (Vincent Legrand)

Three images from the Lira Least Sandpiper (Calidris minutilla) from 6.9.6.9.2020 (Ramsés Pérez) pic.twitter.com/Ovi3Vcko27

— Rare Birds in Spain (@rarebirdspain) September 7, 2020

well after a few emails to confirm my suspicions here is the 2cy Semipalmated Plover I found on North Ronaldsay this afternoon 😅 pic.twitter.com/YDIOk2DOAg

— Dante Shepherd (@dantshep) September 7, 2020

De volgende dag, op 8 september, werd bij Heidesee de zesde Balkanbergfluiter (Eastern Bonelli’s Warbler) voor Duitsland waargenomen, die aan de hand van audio pas later gedetermineerd werd. Op 9 september vloog een/de Wenkbrauwalbatros (Black-browed Albatros) langs Bloody Foreland, Ierland. Waarom wij nog geen bloody Wenkbrauwalbatros op de Nederlandse lijst hebben staan is ook een groot vraagteken. Meerdere gevallen hebben helaas nog niet de tand des CDNA doorstaan. Toen bestond de Terugblik echter ook nog niet…Op 10 september werd in Koeweit een Bruinrugklauwier (Bay-backed Shrike) gevonden, de 1ste voor Koeweit en voor de ‘kleine’ WP. Op 12 september werd de eerste Bruine Gent (Brown Booby) voor Denemarken rustend aangetroffen bij Dueodde. Toch weer de loef afgestoken door het land waarvan Amsterdam niet de hoofdstad is… Verder werd diezelfde dag een verzwakte eerste-winter (en waarschijnlijk ook laatste) Soraral (Sora) gevangen en vrijgelaten op Lundy, Engeland. Op 13 september werd een juveniele Preuss’ Klifzwaluw (Preuss’s Swallow) gevonden op Ilha do Sal in Kaapverdië. Deze soort komt voor in West-Afrika en stond niet per se direct op de radar van iedereen als nieuwe voor de WP. Kaapverdië is natuurlijk wel een voordehandliggende plek voor Afrikaanse dwaalgasten, zoals deze soort.

Bruinrugklauwier Lanius vittatus, Jahra East Outfall, Koeweit, 10 september 2020 (Rashed Al-Hajji)

Preuss' Klifzwaluw Petrochelidon preussi, Ilha do Sal, Kaapverdië, 14 september 2020 (Uwe Thom)

Nog nauwelijks drong het nieuws door van de klifzwaluw of er diende zich alweer een nieuwe mega aan. De Engelse geruchtenmachine draaide op volle toeren, want er zou een enorm zeldzame Nearctische zanger op één van de Schotse eilanden zitten. Uiteindelijk begon dan toch het echte lekken en bleek het om een Berkenfeetiran (Yellow-bellied Flycatcher) te gaan, die zich in een tuintje op Tiree bevond! Een nieuwe soort voor de WP, en wel degelijk één in de lijn der verwachting. Nu was door de ‘still ongoing situation’ m.b.t. corona een bezoek aan dit eiland alleen weggelegd voor inwoners van de UK en voor zover ik weet, eigenlijk alleen voor Schotten. Zodoende werd eerst getracht het geval geheim te houden om de toeloop te dempen. Enkelen maakten toch de oversteek, maar de twitch werd in goeie banen geleid, iedereen gedroeg zich en zo konden vele blije vogelaars de lokale economie toch spekken zonder het eiland vleugellam te maken.

Berkenfeetiran Empidonax flaviventris, Tiree, Schotland, 20 september 2020 (Peter Stronach)

Berkenfeetiran Empidonax flaviventris, Tiree, Schotland, 17 september 2020 (Jim Dickson)

Terug naar bekender vaarwater, want op 17 september werd bij onze buren op Helgoland een Veldrietzanger (Paddyfield Warbler) gevonden. Deze maand lijkt overspoeld te zijn met soorten die wij al tergend lang toch eens goed willen bekijken op Nederlands grondgebied. Waarnemingen uit het buitenland bieden echter geen garantie voor de toekomst. Op dezelfde dag werd op Orkney een Dwerglijster (Swainson’s Thrush) gevangen en geringd. Op naar de volgende dag, 18 september, want Corvo sloeg eindelijk toe met een dikke vette Yank! Een eerste-winter man Kastanjezanger (Bay-breasted Warbler) werd door de twee aanwezige vogelaars gezien en gefotografeerd na zo’n twee uurtjes vogelen. Ging dat hier maar zo gemakkelijk. Verder werd ook de eerste Roodoogvireo (Red-eyed Vireo) van het seizoen gevonden op Corvo, de 170ste voor de Azoren. Dichter bij huis werd in Norfolk een Bruine Klauwier (Brown Shrike) gevonden, alweer de 31ste voor de UK. Ik bleef mij al een beetje afvragen waar deze ‘trashbird’ in het overzicht bleef. Ook op de Faeröer deden ze goede zaken, met de 7de Noordse Boszanger (Arctic Warbler) voor deze eilandengroep, die samen met een Bladkoning (Yellow-browed Warbler) lekker over de grond kroop.

Veldrietzanger Acrocephalus agricola, Helgoland, Duitsland, 17 september 2020 (Klaus Drissner)

Bruine Klauwier Lanius cristatus, Warham Greens, Norfolk, 20 september 2020 (Matthew Mellor)

Kastanjezanger Setophaga castanea, Corvo, Azoren, 18 september 2020 (Pierre-André Crochet)

Op 20 september werd alwéér een Witkinstormvogel (White-chinned Petrel) in de WP gezien, ditmaal langs de kust van Norfolk bij Cley Marshes. Indien aanvaard betreft dit het 2de geval voor de WP. Onze oosterburen deden nog een duit in het zakje op deze dag met een Goudlijster, die in de netten van het Greifswalder Oie Bird Observatory hing. Ierland mag ook eindelijk meedoen in dit overzicht, want daar werd een Bobolink (Bobolink) gevonden bij Fanad Head. Het betreft nog maar de vierde voor Ierland, tegenover een ruime 30 in de UK. Ook dateerde de laatste alweer uit 2003 en die bleef maar één dag. Menig Ier zal dus blij geweest zijn met deze herkansing, indien ze de vogel konden bezoeken. Op 21 september doet ook IJsland haar intrede, met een Elzenfeetiran (Alder Flycatcher) bij Hvalsnes. Aanvankelijk werd de vogel gemeld als mogelijke Elzen, met ook nog stemmen die opgingen voor Kleine Feetiran (Least Flycatcher). Een lastige soortgroep, zeker wanneer er geen roep gehoord wordt, maar aan de hand van DNA is dit geval nu ook bevestigd; alweer de tweede voor IJsland en de vijfde voor de WP. We blijven nog even in IJsland, want de volgende dag werd bij Hrísey een Tennesseezanger (Tennessee Warbler) gevonden, wat het derde geval voor IJsland was en de dertiende voor de WP. Nee, we zijn nog steeds niet klaar met IJsland, want op 23 september werd er ook nog eens een Dwerglijster (Swainson's Thrush) gevonden. Oostelijker in Scandinavië, in Noorwegen, ging het ook los met de Amerikaanse zangers en wel met twee nieuwe soorten voor de nationale lijst! Eerst kwam het nieuws door dat op Utsira een eerste-winter vrouwtje Tijgerzanger (Cape May Warbler) was gevangen, de vierde voor de WP. Na de vangstactie werd zij op 26 september weer gezien in het veld en konden enkele vogelaars genieten van deze Nearctische parel. Later op de 23ste kwamen er ineens foto’s van een heuse Bonte Zanger (Black-and-white Warbler) online die net gemaakt waren bij Grødalandskogen. Helaas waren 'decent views' van dit individu alleen weggelegd voor de ontdekker, maar kon de vogel gelukkig wel getwitcht worden! Echter, denk het je maar eens in, dat er op Vlieland ineens eentje wordt ontdekt in Bomenland, maar voordat het whatsappbericht door de dikke dennenbomen heen het eerste vinkje toont is de vogel alweer kwijtgeraakt en staat alleen die ene gelukkige met volle handen; nachtmerries…!

Bobolink Dolichonyx oryzivorus, Fanad Head, Ierland, 20 september 2020 (Daniel Newton)

Elzenfeetiran Empidonax alnorum, Hvalsnes, IJsland, 21 september 2020 (Yann Kolbeinsson)

Bonte Zanger Mniotilta varia, Grødalandskogen, Noorwegen, 23 september 2020 (Sigmar Lode)

Tijgerzanger Setophaga tigrina, Utsira, Noorwegen, 23 september 2020 (Bjørn Mo)

Een paar dagen later keren we weer terug naar Noorwegen, waar op Husøy op 26 september een Naumanns Lijster (Naumann’s Thrush) gevonden wordt. Indien aanvaard betreft dit het zesde geval voor Noorwegen. Verder werd er ook nog een 1ste-winter Bruine Klauwier (Brown Shrike) gevonden op Røst, ook het zesde geval voor Noorwegen. Op de Shetlands werd een Goudlijster gevonden, op Fair Isle om precies te zijn. Voor de Engelse vogelaars is deze soort inmiddels een lachertje, met meerdere langverblijvende exemplaren, en dit is alweer het 98ste geval voor de UK. Om nog even op Fair Isle te blijven, op 27 september werd daar een Siberische Sprinkhaanzanger (Pallas’s Grasshopper Warbler) toegevoegd aan de lijst, het 64ste geval voor de UK. Hier laten ze zich ook altijd uitstekend zien, maar er is dan ook nauwelijks ondergroei om je in te verstoppen. Waar Utsira dus ook al meedeed in de yanks, deden ze nu ook gezellig mee door ook een Siberische Sprinkhaanzanger te vangen, alweer het 27ste geval voor Noorwegen. Op 28 september kwam uiteindelijk ook België om de hoek kijken, met óók een Siberische Sprinkhaanzanger. Het betreft de tweede veldwaarneming ooit voor België, maar de vorige was nog maar minder dan een jaar geleden! Helaas bevond de staartloze vogel zich op afgesloten terrein en was dus niet weggelegd voor vogelaars die het vorige geval gemist hadden. Voel echter maar niet te veel medelijden… Ook buurland Luxemburg deed eindelijk mee, waar op 28 september de tiende Bladkoning voor het land werd gevangen bij VRS Schlammwiss. De 20ste Goudlijster voor Noorwegen werd waargenomen bij Vaerøy.

Goudlijster Zoothera aurea, Fair Isle, Shetland, 26 september 2020 (Alex Penn)

Siberische Sprinkhaanzanger Locustella certhiola, Voorhaven, Zeebrugge, België, 28 september 2020 (Hans Matheve)

De laatste twee dagen van september legden de lat voor oktober goed hoog. Op 29 september speelde de UK de hoofdrol waarbij Shetland scoorde met een Tennesseezanger bij Yell, de vijfde voor de UK en viertiende voor de WP. Ondanks de coronasituatie kon dit exemplaar wel door velen bezocht worden, maar het was een lastige rakker. Sommigen betaalden daardoor meer dan 1000 euro voor een dip! Toch een bijkomend voordeel van het wonen in Nederland, waar je hooguit een watertaxi moet boeken of een boete krijgt voor te hard rijden. Bij Budle Bay in Northumberland werd op dezelfde dag een Swinhoes Boszanger (Two-barred Greenish Warbler) gevonden, wat het tiende geval voor de UK betreft. Op 30 september haalden de Schotten ook nog even uit met de ontdekking van een eerste-winter vrouwtje Siberische Lijster (Siberian Thrush), een soort waarvoor we in Nederland al 164 jaar op een herkansing wachten. Ook dit beest was lastig twitchbaar en velen moesten meerdere keren afreizen om een glimp van deze mega op te vangen. Vele vogelaars bleven namelijk niet rustig in de auto wachten, maar renden als dolle honden het favoriete bosje steeds in. Het tactisch positie kiezen, rustig afwachten en de vogel ruimte geven is dus een strategie die ook in andere landen lastig uitvoerbaar blijkt voor vogelaars. Bij hun Ierse buren werd nog zo’n Nederlandse blokker gevonden, bij Inishbofin, waar de veertiende Bartrams Ruiter (Upland Sandpiper) zich af en toe goed liet zien, maar meestal alleen van een grote afstand. We sluiten dit WP-overzicht af daar waar we ook begonnen waren, want ten zuiden van Pico werd tijdens een pelagic een Zwartkapstormvogel (Black-capped Petrel) gefotografeerd, alweer de veertiende voor de WP en de vierde voor de Azoren.

Tennesseezanger Leiothlypis peregrina, Yell, Shetland, 29 september 2020 (Hugh Harrop)

Swinhoes Boszanger Phylloscopus plumbeitarsus, Budle Bay, Northumberland, UK, 1 oktober 2020 (Thomas Tams)

3/10/2020 Upland Sandpiper again around the airstrip on Inishbofin but very skittish apart from the time it perched up on telephone wires! pic.twitter.com/hmh73bboAU

— GalwayBirdNews (@GalwayBirdNews) October 3, 2020

Bartrams Ruiter Bartramia longicauda, Inishbofin, Ierland, 30 september 2020 (Anthony McGeehan)

Siberische Lijster Geokichla sibirica, Kilminning, Fife, Schotland, 5 oktober 2020 (Lee Fuller)

Black-capped Petrel, Pterodroma hasitata photographed from a pelagic south of Pico yesterday by Susana Simião - 4th record for Azores and 14th for Western Palearctic pic.twitter.com/qAd5kImDC1

— Tarsiger (@TarsigerTeam) September 30, 2020

De glazen bol

Door de najaarsdrukte loopt ook de Terugblik enigszins vertraging op. Hierdoor raakt de Glazen Bol wat van slag, want die wil natuurlijk op tijd produceren. Ondanks dat er vorige periode niet hard gescoord werd (ook al deed een melding van Noordse Waterlijster toch een goede poging. Was het er dan toch één…?), met alleen die zeldzame stelten. Echter, voor oktober waren Goudlijster en Izabeltapuit wel voorspeld. Ik heb de Glazen Bol weer even opgepoetst om zich te richten op eind oktober en daar is het nog een vrij groot zwart gat. Het eind van de najaarsperiode is toch echt ‘alles of niets’-vogelen, met lege eilanden in het verschiet die dan toch ineens een Maskerklauwier herbergen. Hoe de zaken er nu voorstaan, met een influx van vele phyllo’s, lijkt het toch goed om onze boeken weer even af te stoffen en Martin Garner’s autumn er weer bij te pakken. Die Pater Davids Boszanger (Yellow-streaked Warbler) zal er toch eens uit moeten komen! Als de waarnemingen van de WP verder iets zijn om je bijl mee te slijpen, dan zou ik ook zeker op zoek blijven naar die Roodkeelnachtegalen en Tennesseezangers!

Maskerklauwier Lanius nubicus, Hartlepool, Cleveland, UK, 5 oktober 2020 (Matthew Mellor)

Roodkeelnachtegaal Calliope calliope, Hoogwoud, 25 januari 2016 (Jaap Denee)

We willen alle waarnemers en fotografen hartelijk bedanken voor hun bijdrages aan dit verslag.
We would like to thank all observers and photographers for their contributions to this report.

Diedert Koppenol