Dutch Birding

Op zoek naar Grijze Gorzen bij onze oosterburen

11 februari 2011  ·  30078 × bekeken

De meeste mensen kennen de Grijze Gors als een vogel van zonnige berghellingen in zuidelijker oorden. Weinigen weten echter dat je ook dichter bij huis kan genieten van deze schitterende soort.

Al enkele jaren werd er tijdens de rustigere uurtjes van het trektellen op de Loozerheide geopperd om een keer richting de Eifel te gaan om te zoeken naar Grijze Gorzen. Frank Neijts was bekend met het gegeven dat er "ergens" in het dal van de Ahr, hemelsbreed nog geen 100 kilometer van de Nederlandse grens, een bescheiden populatie (ca. 30 paar) van deze soort zou moeten zitten. Op de zonnige hellingen hier bevinden zich kleine wijngaarden die de noordelijkste rode wijn van Europa opleveren. Met behulp van leistenen muurtjes en stukken leisteen als bodembedekking wordt de zonnewarmte langer vastgehouden. Het zijn o.a. deze gunstige (micro-)klimatologische omstandigheden die maken dat er hier (nog) Grijze Gorzen voorkomen. Dit is immers een warmteminnende soort, die zijn grootste verspreiding in Zuid-Europa heeft. Ondanks dat we de exacte locatie niet kenden, vertrokken wij (Frank Neijts, Swen Rijnbeek en ik) op zaterdag 10 april 2010 in alle vroegte richting Duitsland. Nu houden we wel van een beetje donquichotten, maar we wisten natuurlijk wel ongeveer waar we moesten gaan zoeken: onze eerste bestemming waren de wijnhellingen in de buurt van Altenahr en Mayschoss.

Eenmaal de snelweg af waan je je in een schitterend bergachting landschap, met mooie rotspartijen en snel kabbelende beekjes. 's Morgens was het redelijk mistig en vrij koud. Toch werd het een mooie dag. Toen we het dorp Altenahr uit reden was het zoeken naar geschikt biotoop. Na enkele kilometers zagen we een paar wijnhellingen die er goed uitzagen, vooral omdat er hier en daar ook ruige, niet gecultiveerde stukjes tussen de wijngaardjes lagen. Net buiten het dorp Mayschoss parkeerden we onze auto en liepen de helling op. Na nog geen vijf minuten zagen we een gorsachtige vogel overvliegen met een vrij lange staart, waarvan we al snel het idee hadden dat het om een Grijze Gors kon gaan. De vogel vloog richting een hoger punt op de helling en ging zitten in een struik. Met onze kijkers zagen we nog net de roestbruine buik en het opvallende koppatroon en was in feite (maar alles behalve bevredigend) de doelsoort binnen. We konden weer naar huis?...Nee dat niet!

Mayschoß
Mayschoß en omgeving, Duitsland: leefgebied van Grijze Gors (Niels van Houtum)

De vogel was inmiddels al weer snel uit beeld en we kregen het een beetje benauwd: "zul je zien dat dit de enige waarneming is die we gaan doen van deze soort...". We gingen ervan uit dat de vogel zich daar nog zou ophouden en we liepen al zigzaggend over de paden de berghelling op. Aangezien je natuurlijk niet dwars door de druivenstruiken kunt lopen (het is geen Maasvlakte) duurde het nog ruim een half uur voordat we op de bewuste plek aankwamen. Onderweg werden we nog aangenaam verrast door een vroege Draaihals die zich ophield in een bramenstruik.

Enkele meters verder kwamen we op de plek aan waar we de eerste vogel vluchtig hadden gezien. De plek was eenvoudig te vinden, aangezien er een Mariabeeld vlakbij stond. Mogelijk dat we daardoor hulp van bovenaf kregen want binnen enkele minuten kregen we een vogel in beeld. In dit geval een vrouwtje, aangezien het koppatroon iets minder uitgesproken was. Gelukkig werden we kort hierna getrakteerd op een schitterend mannetje dat op maximaal tien meter voor ons op een paaltje zat. Het markante koppatroon, de grijze keel en borst, contrasterend met de roestbruine buik, de opvallend gestreepte rug en natuurlijk de melodieuze zang (beetje op een Heggemus lijkend), maakten het verhaal compleet.

Grijze Gors
Grijze Gors Emberiza cia Rock Bunting, Ahrdal, Duitsland, 10 april 2010 (Frank Neijts)

Na een tijdje genoten te hebben van deze schitterende soort gingen we ons geluk elders beproeven. We reden het dorpje uit richting zuid, waar we al snel weer een perfect lijkende berghelling vonden. Echter, hier ging het niet zo gemakkelijk. Zelfs met het gebruik van auditieve hulpmiddelen lukte het ons hier niet om vogels te lokaliseren. Dan maar even wat andere specialiteiten van de regio uitproberen (en in dit geval niet de Riesling und Kartoffelsalat mit Bratwurst.
Langs de Ahr vonden we, bij de fraaie oude spoorbrug iets ten zuiden van Maischoss, al gauw een paar Roodbuikwaterspreeuwen die hier ergens een nest hadden. Terug richting het noorden, net buiten Altenahr, bevindt zich een fraai loofbos. Hier hadden we al snel de verwachte soorten als Middelste Bonte Specht, Kortsnavelboomkruiper en Glanskop. Hier trok ook nog een Ooievaar over. Nadat we het bos verlaten hadden zagen we een schitterende Rode Wouw jagen over de vallei.

Inmiddels was de zon goed doorgekomen en was de temperatuur al richting een aangename 20 graden geklommen. Frank en Swen wilden eigenlijk nog wel een poging wagen bij de Grijze Gorzen om wat betere foto's te maken, dus we reden weer terug naar de eerste plek bij Mayschoss. Toen we de auto parkeerden, werden we begroet door een zingend mannetje Europese Kanarie dat zich mooi liet bekijken.

Terug op de 'oude' plek was het een heel ander verhaal dan 's morgens: de zon verwarmde de helling en de vogels waren veel actiever: in vrij korte tijd zagen en hoorden we minstens vier mannetjes. Tezamen met het vrouwtje in de morgen, kwamen we in totaal op minstens vijf Grijze Gorzen op slechts één enkele berghelling, of beter nog: op/in maar een paar wijngaardjes: geweldig dus!

Grijze Gors
Grijze Gors Emberiza cia Rock Bunting, Ahrdal, Duitsland, 10 april 2010 (Frank Neijts)

Grijze Gors
Grijze Gors Emberiza cia Rock Bunting, Ahrdal, Duitsland, 10 april 2010 (Frank Neijts)

Grijze Gors
Grijze Gors Emberiza cia Rock Bunting, Ahrdal, Duitsland, 10 april 2010 (Frank Neijts)

Voldaan reden we terug naar huis en evalueerden de geslaagde dag. Op nog geen anderhalf uur rijden van Eindhoven (dit natuurlijk afhankelijk van wat je auto presteert op de AutoBahn) en in een karakteristiek landschap, vind je één van Europa's mooiste gorzen. Daarnaast zitten er genoeg leuke andere soorten om een rustige, vroege voorjaarsdag mee te vullen.

Gezien het feit dat Grijze Gorzen uit die regio 's winters wat rondzwerven en zich aansluiten bij andere gorzen en vinkachtigen en de relatief korte afstand tot de Limburgse grens (ca. 90km), zou het zo maar kunnen dat de soort, ook gezien het landschap, nog eens opduikt in Zuid-Limburg. Ik houd me aanbevolen als dat gebeurt...

Niels van Houtum


Grijze Gors
Grijze Gors Emberiza cia Rock Bunting, Ahrdal, Duitsland, 10 april 2010 (Frank Neijts)

Discussie

Jos van den Berg (birdingtexel.com)

Jos van den Berg (birdingtexel.com)
 ·  12 februari 2011  08:49

Leuk artikeltje, Niels. Grijze Gors is inderdaad een soort die je een keer mag verwachten. Net als een twitchbare Cirlgors.............
Jankees Schwiebbe

Jankees Schwiebbe
 ·  12 februari 2011  10:25

Leuk artikel. Vorige jaar ook wezen zoeken maar ondanks het prachtige weer geen grijze gors gezien helaas. Wellicht op de verkeerd plekken gekeken. Dit jaar weer een poging wagen!
Jaap Denee

Jaap Denee
 ·  12 februari 2011  10:27, gewijzigd 12 februari 2011  10:27

Inderdaad een leuk verslag, Niels. Vorig jaar hebben Rob Halff en ik ons laten verleiden door jullie fraaie foto's en zijn we, nieuwsgierig geworden, ook een kijkje gaan nemen. We waren er twee weken later dan jullie, het was een prachtige dag, maar we hebben ons helemaal suf moeten zoeken naar de gorzen. Uiteindelijk heb ik een mannetje op redelijke afstand gezien. Rob liep toen 100 meter lager op de helling en miste de vogel. Hij moest het zonder goede zichtwaarneming doen die dag. Het bleek niet zo makkelijk als jullie foto's deed vermoeden (geen hulp gehad van boven?). Toch was het een heerlijke dag met Rode wouwen, Europese kanaries en Waterspreeuwen. Ook de Riesling van de wijnboer net ten noorden van Mayschoß is aanbevelenswaardig. Toen we in de auto terug naar huis zaten, hadden we ondanks de halve dip een voldaan gevoel... alsof we een dagje vakantie gehad hadden.
Gijsbert van der Bent

Gijsbert van der Bent
 ·  13 februari 2011  10:21

Wat een plaatjes zeg! En maar 100 kilometer van de grens? Dat is Katwijk-Den Helder! Niks dus.
Michael van Houwelingen

Michael van Houwelingen
 ·  30 maart 2011  22:39

echt een leuk verslag met onwijs mooie fotos!
Paul Cools

Paul Cools
 ·  10 april 2011  19:15

Net terug van een weekendje Eifel, grijze gorzen mooi kunnen zien bij Mayschoß of Rech het is maar net hoe je het bekijkt. We zochten vorig jaar verkeerd maar nu dus op de goede locatie nadat ik me in Zwitserland goed had gefocused op het habitat was het nu een stuk makkelijker en vonden we ze binnen een half uur. De exacte plekken staan op observado. Goed letten op het roepje want ze zitten veelal op de grond, vogels zijn erg goed te benaderen en geweldig te fotograferen. Met veel geluk tref je hier ook gladde slang, is me daar nu al 2 keer gelukt. Bij Klotten het Dortebachtal (Zeer uniek natuurgebied!!!) een uur daar vandaan zitten nog meer grijze gorzen waarschijnlijk langs heel de moezel, habitat is gewoon 100 keer beter daar. De zwarte wouw vliegt hier haast de hele tijd rond en broed aan de overkant, hier ook mibo en draaihals. Verders komt daar ook de zeer mooie smaragdhagedis voor, vooral goed te vinden in de ochtend. Voor vlinder liefhebbers kaasjeskruiddikkopje en Grote vos. Het was een mooi weekendje!

Gebruikers van het forum gaan akkoord met de forumregels.

Feedback?