Blog Maart 2024

Voor de paar zonderlingen onder jullie die nu pas voor het eerst over deze challenge lezen verwijzen wij graag voor een uitgebreide en enthousiaste introductie van het fenomeen naar de opname van het eerste Dutch Patchwork Challenge café.

Het duurde even, maar uiteindelijk kwam het voorjaar in maart toch goed op gang en wisten veel local patchers uitstekende zaken te doen met de eerste terugkerende zomergasten, terwijl ook menig patch nog werd opgeleukt door een kort bezoek van een onverwachte wintergast, zoals binnenlandse Middelste Zaagbekken, Toppers of zelfs een Dwerggans. Al meer dan 60 deelnemers zijn in maart over de grens van 100 soorten in hun patch gegaan! Her en der zijn ook fenologische records in de patch aangescherpt, want sommige soorten, zoals zwaluwen en Zwarte Wouw, waren er vroeg bij dit jaar. Maart zal voor veel patchers ook de boeken ingaan vanwege de korte maar krachtige doortrekgolf van Kraanvogels die zelfs een aantal patches aan de Noordzeekust bereikte. Hieronder wordt weer menig patchgeluk (en ‘verdriet’) met jullie gedeeld. Maar we beginnen met een de aankondiging van een landelijke primeur!

DPWC Big Day (weekend) 2024

Hoe groot kan een Big Day worden? Nou, als alle 350+ deelnemers aan de #DPWC2024 tegelijkertijd een patch-Big Day doen, komen we een heel eind. Dus hierbij roepen wij jullie op om massaal mee te doen aan de eerste DPWC Big Day in Nederland!

Aangezien begin mei al meerdere Big Days staan gepland èn voor veel patches eind april meer variatie aan soorten biedt, vindt deze eerste DPWC Big Day plaats in het weekend van vrijdag 26 t/m zondag 28 april. Je kunt op één van deze drie dagen een Big Day houden op je patch (of je houdt gewoon elke dag een Big Day en geeft voor dat weekend het hoogste dagtotaal door). Als je meerdere patches hebt kun je daarmee binnen dit weekend op verschillende dagen meedoen of je besteed per patch op dezelfde dag minder uren (bijvoorbeeld 8 uur op je eerste patch en nog 10 uur op je tweede patch). De belangrijkste regel is dat de Big Day op je patch op één kalenderdag wordt gehouden en dus maximaal 24 uur duurt (van 00:00 – 23:59). In de gedeelde scorelijst komen eind april twee aparte kolommen om het dagtotaal door te geven en de beste soorten op je Big Day. Elk uurtje op je patch is meegenomen en 24 uur die-hard vogelen is uiteraard niet verplicht. Ga in het laatste weekend van april dus zo veel mogelijk naar je patch en word de eerste winnaar van de DPWC-Big Day en/of trek de beste DPWC-soort van de dag (weekend) eruit! De echte knallers mogen uiteraard niet ontbreken in de DPWC Whatsapp groep!

Beste ontdekking van de maand maart: Koningseider

In deze rubriek zetten we graag het licht op de ontdekker(s) van landelijke knallers die zij hebben ontdekt op hun local patch. Ook dit keer deed Diederik Kok een gooi naar de beste ontdekking van de maand; voor de derde maand op rij wist hij een Amerikaanse Smient te ontdekken! Dit keer niet op zijn local patch nabij zijn huis in Woerden, maar op zijn tweede local patch, De Groene Jonker bij Zevenhoven (ZH). Het was niet helemaal duidelijk of dit een andere vogel betrof dan de twee die eerder in Woerden verbleven, maar gelukkig hoefden we ons daar niet lang druk over te maken. Een ander stel zwemvliezen vormde namelijk de beste DPWC ontdekking van deze maand en die werd niet op één maar zelfs op twee verschillende local patches ontdekt. Het betrof de Koningseider die eerst door Hans Groot werd (mede)ontdekt vanaf zijn patch in het Noord-Hollands Duinreservaat en die vervolgens een paar dagen later door Gerjon Gelling en Vincent van der Spek langs de Vulkaan bij Den Haag is waargenomen. Hans Groot heeft er het volgende epistel over geschreven.

Koningseider langs Castricum aan Zee op 23 maart

Enthousiast gemaakt door mede-initiatiefnemer van de DPWC 2024, Rob van Bemmelen, besloot ik begin januari om ook aan deze challenge mee te gaan doen. Ik ontwierp een local patch in het Noord-Hollands Duinreservaat, op enkele kilometers van mijn huis in Castricum. In mijn gebied nam ik plekken op waar ik sowieso veel vogel: mijn BMP-plot en zowel onze landtrek- als zeetrektelpost (oh, wat fijn dat soorten meetellen die je vanuit je patch waarneemt!). Vervolgens werd het een kwestie van vele uren in de patch maken, af en toe beloond worden met een leuke soort, maar vaak ook met lege handen thuiskomen. Aangezien de landtrek langs de Noord-Hollandse kust in het vroege voorjaar vaak teleurstelt, bracht ik vooral veel tijd door op onze zeetrektelpost Castricum aan Zee, bij de opgang met de poëtische naam Stille Strand. Vaak met compagnon Hans Schekkerman, zoals ook op 23 maart. We vormen een goed op elkaar ingespeeld duo. Ik kijk door een telescoop, waardoor ik op verre vogels kan inzoomen, maar ook soms vogels die dichtbij of hoog vliegen mis door het beperkte beeldveld. Hans gebruikt een zeetrekkijker met een breder beeld, waardoor hij juist vogels dichtbij en hoog kan meepakken. Er stond die ochtend een stevige WNW-wind 5-6Bft, het zicht was goed en er was 3/8e bewolking. Ik keek recht voor en Hans iets rechts daarvan. Even na 07.30 uur riep hij: “Wat gaat daar? Dat lijkt wel een Koningseider!!” Een seconde daarvoor had ik weliswaar iets donkers met een witte dijvlek door mijn beeld zien flitsen, maar ik was daar niet op aangeslagen (het ging vanwege de geringe afstand veel te snel). Snel scande ik met mijn scope de branding rechts van ons en pikte de vogel gauw weer op. We zagen een forse eend, duidelijk forser dan bijvoorbeeld Zwarte Zee-eend, meer Eider qua bouw en formaat, maar iets minder grote en zware indruk makend dan deze. In schuin achteraanzicht was het verenkleed zeer donker, met zwarte buik, flank, anaalstreek en rug en een zwartbruine staart. Op de achterflank bevond zich een opvallende spierwitte, geïsoleerde vlek. De bovenvleugels waren zwart(achtig), met op de voorarm een ovale witte vlek; groter dan de dijvlek en met de puntige kant naar het lichaam wijzend. De voorzijde van deze vlek bereikte de voorrand van de armvleugel niet. De zichtbare rug en schouderveren waren zwart of zwartbruin. Het was jammer dat we de vogel zo kort recht voor en vooral van achteren zagen, waardoor we weinig details konden zien aan de voorrug, mantel, borst en hals (deze laatste twee lichaamsdelen waren wel licht van kleur). Gelukkig was de achterzijde van de kop een paar keer te zien en heel kort ook de zijkant van de kop; door Hans treffend omschreven als ‘meeuwgrijs’ met een licht blauwgrijze zweem. Vorm en kleur van de snavel konden we niet zien, omdat de kop steeds van ons was afgewend. Alle kenmerken die we gezien hadden pasten zonder meer op een heuse adulte of subadulte man Koningseider! Wat een volkomen onverwachte knaller! Na een high five moesten we snel handelen: documenteren en melden! Onze camera’s waren vanwege het zandstralen in de tas gebleven, maar Hans maakte direct een veldschets en sprak op zijn recorder een beschrijving in. We gaven onze waarneming door in de appgroepen Trektellers NH en Vogelmeldingen Alkmaar, in de hoop dat hij ten noorden van ons ook zou worden opgepikt.Helaas bleef het daarna stil, terwijl de telposten Egmond aan Zee en Camperduin wel bemand waren. We konden ons niet goed voorstellen dat anderen de vogel konden missen, omdat hij zo dichtbij langsvloog. Zou hij zijn neergestreken op zee, of met een boog linksomkeert hebben gemaakt? Dat laatste zou best wel eens het geval kunnen zijn geweest. Want twee dagen later, op maandag 25 maart, zagen local patchers Vincent van der Spek en Gerjon Gelling een subadulte man Koningseider naar zuidwest vliegen langs de vermaarde telpost De Vulkaan bij Den Haag. Noblesse oblige, want hiermee maakte Gerjon zijn status als ongenaakbare leider in het DPWC-klassement ontegenzeggelijk waar! En voor Hans en mij was het prettig dat zeer waarschijnlijk onze Koningseider toch ook elders is waargenomen.

Telpost Castricum aan Zee, 23 maart (Hans Groot)

Veldschets van de Koningseider (Hans Schekkerman)

#Patchgold

De warme maartmaand vormde een prima opmaak naar het echte voorjaar, getuige de leuke ontdekkingen die jullie doorgaven via ons gedeelde scoreformulier. In de DPWC Whapp groep werd het kraanvogelgeweld van begin maart uitgebreid gevierd en na 10 maart was er bijna dagelijks ergens in Nederland een gevalletje van puur #Patchgold te delen (hoewel de ‘goudprijzen’ nogal fluctueerden per patch, zoals een deelnemer fijntjes opmerkte). Luuk Punt werd in maart getrakteerd op Zwarte Roodstaart, Pontische Meeuw en Roerdomp. Voor sommigen misschien dagelijkse kost, maar voor Luuk alle drie nog nieuw voor zijn local patch Munnikenpolder waar hij al 25 jaar vogels kijkt! Koen Stork had in zijn patch op Texel een goede maand met Grote Barmsijs (2e geval), Roek (3e geval), Zeearend (9e geval) en Kraanvogel, maar kwam daarmee nog net niet in de Top 5 van Noord-Holland (zie Ranking). Patrick Snoeken had met een Rotgans een nieuwe soort op zijn Drentse patch te pakken. Ook de binnenlandse Kuifduikers, Kanoeten en Oeverpiepers betroffen leuke regionale ontdekkingen, terwijl aan de kust enkele patchers juist weer heel blij werden van Ooievaar, Waterral en Blauwborst als lokale zeldzaamheden. Iedereen werd echter even heel erg stil toen op 25 maart vanuit het Wageningse Binnenveld de ene na de andere jaloersmakende foto in de appgroep binnendruppelde. In de rubriek gemiste kansen meer hierover... Het Binnenveld leverde een paar dagen later ook nog een Strandplevier op; verbazingwekkend dat maar twee deelnemers hier een local patch hebben!

Kraanvogels, De Biesbosch, 9 maart 2024 (Martijn Renders)

Gemiste kansen

We scharen het onderstaande verhaal van Thijs Glastra weliswaar onder gemiste kansen, maar het zal hem of Rens Keijsers, die ook onderstaande locaties in zijn local patch heeft liggen, nauwelijks een traan gekost hebben dat zij drie keiharde soorten in hun patch niet zelf hebben ontdekt; wat een heerlijke middag op de ‘purple’ patch!

Knotsgekke middag in Het Binnenveld

Op maandag 25 maart ben ik bezig met broedvogels karteren bij Garderen op de Veluwe. Iets voor twaalven wordt in de regio alert groep van Wageningen e.o. een ‘bocje’ doorgestuurd van een steltloper in Het Binnenveld. Bij het zien van het bocje gaan de alarmbellen af, een prachtige adult zomerkleed Poelruiter! Twintig minuten later is Aart Vink ter plaatste met het bericht dat de vogel er nog zit. Ik maak rustig mijn broedvogelronde af, maar heb alvast een middagprogramma voor de boeg…

Het plasje in het Binnenveld waar de vogel zit, is het noordelijkste deel van mijn local patch, en natuurlijk is dit een heerlijke soort om op de patchlijst te hebben. Rond 15 uur kom ik aan op de plek, het is al gezellig druk met (lokale) vogelaars, mede doordat de vogel via Dutch Birding alerts is doorgegeven. Ik heb me laten vertellen dat het pas het vierde maartgeval betrof, zodat de vogel ook interessant was voor maandlijsters. De vogel was prachtig in zomerkleed en liet zich fraai bekijken tot op minder dan 15 m afstand. Iets voor 16 uur schoot de stress tot maximaal niveau toen alle telefoons afgingen. Zelf was ik nog bezig met het fotograferen van de Poelruiter, dus ik keek niet direct op mijn telefoon. Alex Bos deed dat wel. Met een toenemende vorm van paniek in zijn stem kwamen er drie woorden uit zijn mond: “Steppekievit”, “Utrecht!!”, “UITKIJKTOREN!!”. Hemelsbreed maximaal een kilometer verderop, daar werd nu een Steppekievit gemeld. We wisten niet hoe snel we die kant op moesten gaan.

Bekaf kwam ik aan bij een klein groepje waarnemers, met onder andere de ontdekker, Bram de Vries. Ik had hem kort daarvoor bij de Poelruiter veel succes gewenst met zijn verblijf op Rottumerplaat dit voorjaar en dan ontdekt hij tien minuten later een Steppekievit! De vogel staat rustig te slapen tussen de Kieviten op een nat perceel dat afgelopen winter is afgegraven voor natuurontwikkeling. Een perceel dat standaard in mijn rondje Binnenveld zit tegenwoordig. Het betreft een mooie adulte vogel, bijna volledig in zomerkleed. Absoluut genieten! (ook al had ik die graag zelf als eerste in beeld gekregen). Ik maak wat plaatjes van afstand en positioneer me zo dat ik mijn flat op de achtergrond heb; een zeldzaamheid zo dichtbij huis is toch extra leuk.

Dat het vat nog niet leeg was, wordt een dik half uur later duidelijk. Ben je net bekomen van de sprint naar de Steppekievit, wordt een adult man Steppekiekendief gemeld, vliegend in onze richting. De vogel wordt in eerste instantie niet opgepikt vanaf de plek van de Steppekievit, maar waarnemers bij de Poelruiter zien de vogel een prooi slaan en vervolgens achter een dijkje landen. Sprint nummer twee van de middag. Wederom bekaf kom ik aan bij de plek van de Poelruiter. De Steppekiekendief zou nog steeds achter het dijkje moeten zitten, wat werd bevestigd door schijnaanvallen van Kieviten. Bijna een uur later, wanneer de Steppekiekendief tonnetjerond is, kiest de vogel het luchtruim. Het is pas de tweede keer dat ik een adulte man in Nederland zie, opnieuw op de patch. De vogel verdwijnt strak in ZO richting en wordt nog opgepikt vanaf de Campus in Wageningen. Ik sluit af bij de Steppekievit die zich inmiddels mooi foeragerend laat zien. De vogel vliegt rond half zeven fraai over de waarnemers naar het natte perceel waar de vogel werd gevonden om daar te gaan slapen. Het betekent het einde van een knotsgekke middag op de local patch. Nog niet eerder heb ik zoveel chaos in één middag meegemaakt. Het voor- en nadeel van zo’n drukbezochte patch; er wordt veel gevonden, maar het is ook lastig om zelf de eerste te zijn. Al met al hoor je mij niet klagen, een middag die ik nog lang zal heugen!

Poelruiter, Wageningen (Thijs Glastra)

Steppekievit, Wageningen, (Thijs Glastra)

Steppekievit, Wageningen, (Thijs Glastra)

Steppekievit, Wageningen, (Thijs Glastra)

Court of Appeal besluiten

Maart leverde weer een aantal leuke aanvragen, we lichten er hier twee uit. Koen Stork kwam met een goed onderbouwd verzoek voor het opwaarderen van een zelf ontdekte Zeearend op Texel. Na een uitgebreide discussie heeft de CoA besloten om Zeearenden in Nederland niet van een extra punt te voorzien. Met ongeveer 35 broedparen in Nederland en een groot cohort aan overwinteraars, de enorme omzwervingen die ze maken en hun omvang, waardoor de vogel niet snel over het hoofd wordt gezien, is het bijna overal in Nederland mogelijk om een vliegende deur tegen te komen. Neemt niet weg dat het altijd een jubelmoment oplevert en zeker als het de eerste op jouw patch is!

Jochem Verweij had een Oeverpieper in de Eendragtspolder bij Zevenhuizen (ZH). Een regelrechte rammer die nog maar zelden is waargenomen in het Rottemerengebied. En een knappe ontdekking, want er zaten tegelijkertijd ook een aantal Waterpiepers. Blijf dus scherp, het kan overal gebeuren! Hier was binnen het CoA geen discussie over en dit binnenland geval werd beloond met 3 punten.

DPWC Ranking

Na drie maanden patchen, kunnen we inmiddels voor de meeste provincies een virtuele Top 5 presenteren; wie gaat aan kop in welke provincie? De Top 3 in onderstaande tabel is gebaseerd op de scores die via het gedeelde scoreformulier zijn doorgegeven, gesorteerd op het aantal ontdekpunten (stand 8 april). Aanvullend is dit keer per provincie, indien relevant, de Top 3 aangevuld met de twee deelnemers met het hoogste aantal soorten (stand 8 april op basis van de BioBlitz). Dringend verzoek aan deze deelnemers om ook hun aantal ontdekpunten door te geven, zodat we het overzicht volledig kunnen maken. Dit keer is dat alleen gelukt voor de provincie Zuid-Holland, terwijl de deelnemers in Groningen, Flevoland en Limburg wel wat meer van zich mogen laten zien.

Gerjon Gelling heeft het stokje van Vincent Stork overgenomen, zowel qua aantal ontdekpunten (o.a. Koningseider en een vroege Zwarte Wouw) als het aantal soorten. Er zijn nu minimaal vier deelnemers met meer dan 200 ontdekpunten, maar in de meeste provincies ontlopen de deelnemers in de top elkaar nog weinig qua aantal soorten en/of ontdekpunten. Een paar goede knallers in april kunnen dus zomaar een heel andere ranking te zien geven!

DPWC Verhalen uit het veld

In deze rubriek bieden we een platform voor jullie enthousiaste verhalen over je patch. Deze maand bijdragen vanaf het Nijkerkernauw en vanaf Goeree-Overflakkee. Voor meer inspiratie wijzen wij jullie dit keer graag op het Patchblog van Ezra Mandemaker die wederom een uitgebreid maandverslag van zijn belevenissen in zijn patch in de Noordduinen bij Noordwijk (Zuid-Holland) presenteert. Dit soort verhalen zijn een fijne stimulans voor alle patchers om ook in hun patch op zoek te gaan naar dergelijke krenten. Stuur je verhalen naar pwc@dutchbirding.nl.

Roodkeelduiker over het Nijkerkernauw door Bernd de Bruijn

Gestimuleerd door het laatste verslag van de DPWC toch nog een kort blogje van februari, met terugwerkende kracht. Op vrijdagochtend 16 februari posteerde ik mij op de dijk langs het Nijkerkernauw. Het is een leuke, diverse patch aan weerszijden van het randmeer, met uitzicht op de mooie polder Arkemheen-West en aan de overkant het Hulkesteinse Bos in de Flevo. En natuurlijk het randmeer zelf, vaak goed voor leuke watervogels. Zo leverde januari al middelste zaagbek en topper op. Ik was van plan eerst te kijken of er wat trek was, vervolgens het randmeer te checken, en op zoek te gaan naar de Grutto. Al bij aankomst vloog een gehoopte Waterpieper over en even later was ook mijn eerste Rietgors ter plaatse. Lekker! Dat is het leuke van lijstjes: je wordt blij van elke soort.

Maar van sommige soorten word je toch net even iets blijer… Over het meer kijkend zag ik een fuutachtige vogel naar west vliegen, vrij ver aan de overkant. In de kijker was er echter geen wit te zien in de vleugel. Het leek eigenlijk wel een duiker, maar nee, dat zal wel niet; het ongeloof bleef nog even sterker dan de zintuigen, waardoor ik mijn scoop pakte in plaats van de camera – niet zo verstandig. In de scoop leek het nog steeds op een duiker! Maar welke?! Terwijl de vogel al zo’n beetje voorbij gevlogen was kon ik nog net drie plaatjes schieten, waarvan er slechts één iets herkenbaars liet zien. Het ‘normale’ formaat, de tekening op de kop en de hals en de relatief kleine, iets opgewipte snavel wezen op Roodkeelduiker. Voor mij de eerste in de regio en een heuse knaller voor de local patch! Met de grutto kwam het die ochtend ook nog goed, net als met de eerste Cetti’s Zanger en Havik. Een ochtend met een patchgouden randje!

Local patchen bij Havenhoofd op Goeree-Overflakkee, door Ken Kraaijeveld

Met het voorjaar voor de deur is het een goed moment om eens de balans op te maken van de eerste twee maanden fanatiek vogelen op mijn local patch rond het dorp Havenhoofd op Goeree. De lijst staat op het moment van schrijven op 116 soorten. Daar staan leuke waarnemingen tussen. Zo had ik een groepje van vier Kraanvogels een paar dagen voordat de grote groepen doorkwamen - die ik vervolgens allemaal mis wist te lopen. Nonnetjes zijn al lang geen zekerheid meer op de kop van Goeree, dus twee vogels in januari waren fijn. Een Rode Wouw boven het strand net buiten de patch kwam helaas niet verder dan de schamplijst.

Maar wat ik vooral leuk vond aan twee wintermaanden intensief zo’n klein gebied afzoeken is hoe goed je de dynamiek ziet. Plotselinge beweging van groepen Sijzen had me anders misschien niet zo opgevallen. Aan massale aankomst van Kleine Mantelmeeuwen, in groepjes van drie of vier, zou ik normaal niet veel aandacht hebben besteed. En ik had eerder ook niet helemaal door dat de samenstelling van de groep meeuwen in de haven van Stellendam, onderdeel van de patch, wisselt met de dag. Leerzaam allemaal.

Wat ook leuk is, is dat je elke hoek van de patch leert kennen. Sommige plekken waar ik altijd voorbij fietste bleken hartstikke goed. Zo leverde een akker, waar de lokale agrariër in het najaar verzuimd had zijn aardappels te rooien, twee lokaal goede soorten op (Toendrarietgans en Roek). Een ander akkertje waar een groenbemester op groeide huisvestte de hele winter een groepje Graspiepers, wat zowel een man Blauwe Kiekendief als een man Smelleken aantrok. Andere plekken stelden dan weer wat teleur. Zo lukte het me ondanks eindeloos scannen niet om een zee-eend, duiker, (ongewone) fuut of alk/zeekoet te ontdekken in de monding van het Haringvliet.

De Kerkuil en de Ransuil zijn de twee soorten waar ik tot nu toe de meeste moeite in heb gestoken. Hondenuitlaters uit de buurt meldden meerdere malen een niet nader gedefinieerde uil net buiten het dorp. Medevogelaars en bezitters van lommerrijke tuinen polste ik voor tips. Elke niet al te stormachtige avond inspecteerde ik iedere geschikte plek. Allemaal tevergeefs. Toen er in de buurtappgroep onrust was over een man die laat in de avond door de straat zwierf, dacht mijn vrouw (die zelf al lang niet meer meeging op al die uilenacties) dat het om mij ging. Tot overmaat van ramp zag zij zelf tijdens een avondwandeling met een vriendin een Kerkuil op nog geen kilometer buiten de patch. Maar goed, het jaar is nog lang. (Edit door Team DPWC: op 18 maart is het Ken gelukt om de Kerkuil op zijn lijst bij te schrijven, de aanhouder wint!)

Vincent Stork, Hein Prinsen, Vincent Hart, Martijn Renders, Maurice van Veen, Rob van Bemmelen & Ben Gaxiola