Endemische broedvogels van Juan Fernández-archipel, Chili

In dit artikel wordt de bijzondere avifauna besproken van de Juan Fernández-archipel, op c 700 km afstand van het vasteland van Chili. De grootste eilanden van de archipel zijn Masafuera, Robinson Crusoë en Santa Clara. In de inleiding worden de telmethoden op zee besproken, evenals de geologie en geografie van de eilandengroep, en wordt ingegaan op de beschermings­situatie. Zowel op zee als op land staan de endemische broedvogels onder druk, bijvoorbeeld door geïntroduceerde zoogdieren en planten.

De auteurs bezochten de archipel in maart 2013, met name om Pterodroma-stormvogels op zee te bestuderen. Er broeden twee endemische soorten, Witnekstormvogel P externa en Stejnegers Stormvogel P longirostris; Juan-Fernándezstormvogel P defilippiana is bijna-endemisch en broedt ook op andere eilanden in de regio. Speciale aandacht werd besteed aan het documenteren van kleedvariatie, de pelagische verspreiding en aantallen, foerageertechnieken, associatie met andere soorten en de routes waarlangs vogels vanaf zee terugkeerden naar de broedlocaties. Het was voor het eerst sinds 1914 dat in deze wateren een uitgebreide pelagische studie werd verricht. In totaal werd gedurende 42.5 uur aan 'chumming sessions' gedaan, tijdens een zeereis van 1800 km. Van de drie behandelde Pterodroma's is Witnekstormvogel het talrijkst, met een populatieschatting (in 1986) van 3 miljoen exemplaren (1 miljoen broedparen); de auteurs telden in maart 2013 c 85 000 exemplaren. Deze soort foerageerde op zee in groepen van enkele 10-tallen tot 1000en. Van Stejnegers Storm­vogel werd de populatie in 1992 op 131 000 broed­paren geschat. De auteurs telden in totaal 1925 exemplaren; de verhouding tussen Witnekstormvogels en Stejnegers op zee was naar schatting 1:50. Witnek­stormvogel en Stejnegers werden vaak samen in grote groepen waargenomen, waarbij Witnekstormvogel dominant gedrag vertoonde. Juan-Fernándezstormvogel is op wereldschaal de zeldzaamste soort van de drie, met een wereldpopulatie van 6000-15 000 vogels. De auteurs telden in totaal 604 exemplaren, wat verrassend was omdat de soort geacht werd in deze tijd van het jaar verder noordelijk te verblijven. In tegenstelling tot de andere twee volgde deze soort schepen en de groepsgrootte was steeds klein, tot maximaal zes. De vogels verbleven altijd aan de rand van grote groepen storm­vogels. Omdat onduidelijk is van welke kolonie(s) de waargenomen vogels afkomstig waren en omdat de auteurs enkele morfologische bijzonderheden noteerden wordt de vraag opgeworpen of ze een tot nu toe onbekende broedpopulatie of zelfs een tot nu toe onbeschreven taxon zouden kunnen vertegenwoordigen.

Van de landvogels zijn drie soorten endemisch: Juan-Fernándezkolibrie Sephanoides fernandensis (daarnaast komt de niet-endemische Vuurkroonkolibrie S sephaniodes voor) en Juan-Fernándezmeestiran Anairetes fernandezianus op Robinson Crusoë en Masafuerarayadito Aphrastura masafuerae op Masafuera. Twee andere endemische taxa op Masafuera, Roodrugbuizerd Buteo polyosoma exsul en Grijsflankwipstaart Cinclodes oustaleti baeckstroemii, verdienen mogelijk eveneens soortstatus maar worden (nog) als ondersoorten beschouwd. De endemische ondersoort van Amerikaanse Torenvalk Falco sparverius fernandensis wordt niet als potentiële 'split' beschouwd. De populatie van Juan-Fernándezkolibrie bedraagt naar schatting 2000-3000 exemplaren en vertoont mogelijk een opwaartse trend. Opmerkelijk bij deze soort is het grote verschil in uiterlijk tussen mannetjes en vrouwtjes. De populatie van Juan-Fernándezmeestiran werd in 2009 op 1550 vogels geschat. Madafuerarayadito is de zeldzaamste endemische landvogel, met een geschatte populatie van c 500. De lokale populaties van Roodrugbuizerd en Grijsflankwipstaart bedragen respectievelijk c 250 en c 1500 exemplaren.

Hadoram Shirihai, Emek Aylon 4, 6080001 Shoham, Israel
(albatross_shirihai@hotmail.com)
Hernán A Díaz, Laboratorio de Ecología y Biodiversidad, Facultad de Química y Biología, Universidad de Santiago de Chile, Avenida Libertador Bernardo O'Higgins 3363, Estación Central, 9170022 Santiago de Chile, Chile
(hernan.diaz@usach.cl)
Javier E Huichalaf, Pasaje Maravillar 1330 Santa Inés, Viña del Mar, Valparaíso, Chile
Vincent Bretagnolle, CEBC CNRS, 79360 Beauvoir sur Niort, France
(breta@cebc.cnrs.fr)

House Crow at Hoek van Holland showing characters of subspecies zugmayeri in May 2012-July 2013

Since 1994, a small population of House Crows Corvus splendens in the Netherlands exists, centered in Hoek van Holland, Zuid-Holland (in 2014, most of the population was eradicated, commissioned by the Dutch national government). Like most populations of this species outside of their original range, these birds are possibly of mixed subspecific identity. Most of the birds at Hoek van Holland are likely related to the original breeding pair (which was first noted in April 1994 and first bred in 1997). However, new arrivals since then cannot be excluded, especially since House Crows presumably not originating from Hoek van Holland have been observed in other parts of the country and Europe. From May 2012 until July 2013 (possibly into October 2013), a strikingly pale House Crow was observed in Hoek van Holland, showing characters of the palest subspecies C s zugmayeri from Iran, Pakistan and Jammu and Kashmir, India. Given that the Hoek van Holland population could be of mixed subspecific background, it is possible that this bird was a locally bred individual with zugmayeri genes. On the other hand, when first observed, it was in adult plumage, so one would think that it would have been noticed before if it had been hatched locally. Most likely, this individual therefore was a new arrival but it is not certain whether the bird was a pure zugmayeri. Note that in March 1997, a pale looking bird was photographed at Hoek van Holland which may have been responsible for introducing zugmayeri genes into the population. However, the original photograph is overexposed and it is uncertain if this actually concerned a different, pale individual; in any case, between March 1997 and May 2012, no such pale bird has been reported or photographed. Because there appears to be much variation within House Crow taxa and an aberrantly coloured nominate could not be ruled out, the Dutch rarities committee (CDNA) decided not to accept the record as zugmayeri.

Gert Ottens, Ganzebloem 14, 3984 CG, Odijk, Nederland
(glanskraai@hotmail.com)

Breeding Parrot Crossbill at Hoge Veluwe in spring 2014

On 26 February 2014, two pairs of Parrot Crossbill Loxia pytyopsittacus were seen at Otterlosche Zand, NP Hoge Veluwe, Gelderland, the Netherlands (52.118 N, 05.821 O). On several days in April, a pair with two juveniles was observed, photographed and sound-recorded. During all observations, the birds behaved very quietly. Although there have been several earlier reports and publications of established territories and even breeding Parrot Crossbills in the Netherlands, this is the first fully documented breeding record.

Alex Bos, Zuiderkruis 700, 3902 XW Veenendaal, Nederland
(natuurfotograaf@live.nl)