Waar ga je heen als je vogels wilt zien in Israël? Eilat natuurlijk, en dan het liefst in maart wanneer de voorjaarstrek in volle gang is. Goed idee inderdaad, bosjes vol met zangvogels, de lucht vol met arenden en ooievaars. Wat echter nog maar weinig vogelaars weten is dat Israël meer heeft te bieden dan Eilat in voorjaar. In het noorden van Israël is het bijvoorbeeld ook goed vogels kijken. En vogels trekken niet alleen in het voorjaar over Israël het najaar ervoor zijn ze er ook overheen gevlogen. Om vogelaars duidelijk te maken dat Israël meer heeft te bieden dan Eilat in maart organiseerde het Israel Ornitological Center in november dit jaar voor de derde keer het International Hula Valley Bird Festival in Noord Israël. Om dit festival meer bekendheid te geven werd er tevens een correspondent van Dutch Birding ingevlogen om verslag te doen van het festival.


Festivaldeelnemers aan het vogelen in de Hula vallei (Sander Bot)

Een festival, wat houdt dat in, kraampjes? Nee, het lijkt het meer op een tour van een week.
In de Hula vallei ligt de kibboets Kfar Bloem die als uitvalsbasis dient voor het festival. Op het terrein is een nogal luxe uitgevallen hotel waar je als groep gezamenlijk ontbijt en het diner nuttigt. Vanuit hier vertrekken dagelijks excursies met minibussen de natuur in en zijn er iedere avond lezingen. Je bent duidelijk niet verplicht om met iedere activiteit mee te doen, en je kan ook later aanhaken of eerder vertrekken. De groep bestaat uit zowel Israëlische als buitenlandse vogelaars. Iedere dag vogel je ergens in Noord-Israël. Dat kan op de Hermonberg zijn, de heuvels in het oosten, maar vooral in de Hula vallei. In de Hula vallei ligt het Hula natuurreservaat propvol kraanvogels maar in de vallei is ook een vogelringstation en zijn visvijvercomplexen aanwezig die veel vogels aantrekken. In november is de kraanvogeltrek in volle gang, een telling tijdens ons verblijf kwam uit op 46.557 Kraanvogels! In de vallei zitten veel arenden, je kunt hier bijvoorbeeld Dwergarend, Havikarend, Keizerarend, Schreeuwarend en Bastaardarend zien, de laatste is de algemeenste. Of vind je eigen zeldzaamheid, wij zagen de derde Rietgans voor Israël en, misschien iets aansprekender, een Maskerduif.


Maskerduif Oena capensis Namaqua Dove, juveniel, Hula Valley, Israël, 16 november 2013 (Martin Garner)

Zomaar een dag op het festival
Vroeg op, om 5:15 uur vertrekt een busje naar het Hula natuurreservaat. We stappen in het gebied over op een kar van een tractor die is omgebouwd als kleine overdekte tribune. Het ziet er een beetje apart uit, maar het werkt erg goed: kraanvogels zijn gewend geraakt aan tractors en zijn niet bang. De tractor parkeert direct aan de rand van het meer waarin tienduizenden Kraanvogels overnachten. Hoewel nog donker is het geluid van duizenden roepende Kraanvogels overweldigend. Gedurende de zonsopkomst zit je met je neus bovenop de ontwakende kraanvogels. Langzaam komt een goudkleurig zonnetje op boven de heuvels die geleidelijk door de ochtendmist prikt terwijl steeds meer groepen Kraanvogels opvliegen op weg naar foerageerplekken. Een geweldige ervaring, zeker als je je camera bij je hebt. Duidelijk een van de hoogtepunten van een bezoek aan de Hula vallei.


De rijdende tribune om Kraanvogels van dichtbij te bekijken (Sander Bot)


Kraanvogels Grus grus Common Cranes vanuit de rijdende vogelhut, Hula Valley, Israël, november 2013 (Jonathan Meyrav)

Na een luxe ontbijt vertrekken we naar de Hermonberg, de enige zinnige berg in Israël, zodoende goed voor de nodige specialiteiten. De berg is in de winter ook een favoriete skibestemming maar de sneeuw moet nog komen dus we vogelen rond een leeg skiresort. Nabijgelegen poelen zijn ideaal om vinkachtigen op te wachten die komen drinken. Echt lang hoeven we niet te wachten voor schitterende waarnemingen van Roodvoorhoofdkanarie en Syrische Kanarie. Vervolgens nemen we de skilift naar 2000 meter hoogte. Hier kunnen we specialiteiten vinden als Rode Bergvink, en ondersoort bicornis van de Strandleeuwerik, maar door matig weer vinden we ze niet, een Monniksgier is echter een prima troostprijs. Eind van de ochtend rijden we de berg weer af, maar niet voordat we gestopt hebben voor Rouwmees en Rotsklever.


Syrische Kanarie Serinus syriacus Syrian Serin, Hermonberg, Israël (Yoav Perlman)

De middag brengen we door bij een van de visvijvercomplexen in de vallei. Hier zijn altijd veel vogels aan te treffen. In de weilanden rond de vijvers staan Zwarte Ooievaars en Roze Pelikanen. Op een grotendeels drooggevallen vijver staat een groep Armeense Meeuwen, we pikken er een Pontische tussenuit. Tussen de Witte Kwikstaarten lopen meerdere Citroenkwikstaarten, zowel eerste winters als adulten. Cetti's Zangers, Buidelmezen, Zwartkoprietzangers en Indische Karekieten bevolken de rietkraag. Tegen de schemering komen de Kwakken uit de slaapbomen tevoorschijn, terwijl honderden Zwarte Wouwen er zojuist invlogen. Als we terug naar het hotel rijden krijgen we nog een Moeraskat in de koplampen.

Zomaar een avond op het festival
Iedere avond is er een lezing. Yoav Perlman bijvoorbeeld vertelt over vogels inventariseren in Israël, Martin Garner pept iedereen op om het veld in te gaan en Ohad Hazofe en Jonathan Meyrav vertellen over bescherming. Ohad en Meyrav laten duidelijk zien dat bescherming in Israël zeer belangrijk is. Roze Pelikanen zijn een goed voorbeeld om dit te illustreren. Elk jaar trekken er 40.000 Roze Pelikanen door Israël, ze komen uit de Donaudelta en overwinteren in Soedan. Normaal gesproken maken ze een tussenstop in wetlands in Turkije en Syrië en komen vervolgens in oktober in Israël aan. Echter, de moerassen in Turkije en Syrië zijn er niet meer. De pelikanen hebben geen keus, en moeten nu in een keer naar Israël, een reis van minimaal 1500 km zonder voedsel. Ze komen zodoende tegenwoordig een maand eerder in Israël aan, totaal verhongerd. Ze storten zich op de visvijvers, maar dat vinden de vissers niet zo'n goed idee en die proberen de pelikanen van de visvijvers te verjagen. Dat is te zien als je bij een visvijver staat: regelmatig rijdt er een auto met grote luidspeakers en vuurwerk langs om pelikanen te verjagen. Vooral jonge pelikanen zijn het minst ervaren en overleven uiteindelijk niet. Op dit moment wordt er aan een praktische oplossing gewerkt: Ohad maakt eigen visvijvers, koopt niet-commerciële vis van de vissers (te klein, verkeerde soort) en stort die in zijn visvijvers. Op het festival liet hij een filmpje zien hoe de pelikanen zich hongerig op die vis storten. Zonder directe bescherming in Israël is de populatie Roze Pelikanen van de Donaudelta ten dode opgeschreven. Maar er is nog veel meer te doen. Jagers in naburige landen knallen op werkelijk alles wat vliegt, gezenderde Vale Gieren uit Israël worden verdacht van spionage, plannen voor de bouw van windturbines midden op belangrijke trekroutes, botsingen met vliegverkeer en elektriciteitsleidingen, kraanvogels die op net ingezaaide akkers landen, als natuurbeschermer in Israël heb je het druk!

De Hula-vallei is gevarieerd
De Hula vallei heeft voor ieder type vogelaar wat te bieden. De WP-twitcher haalt er zijn Langsnavelpieper en Syrische Kanarie op. Als je meer wilt leren over determinatie en herkenning van relatief onbekende (onder)soorten in de WP zit je hier ook goed. Je kunt alle leeftijden van Bastaardarend bestuderen, dit jaar inclusief fulvescens, of leer meer over roodborsttapuiten (rubicola, maurus, variegatus of wie weet wel armenicus of stejnegeri) of bestudeer de ondersoort coutelli van Waterpieper die er toch echt even anders uit ziet dan de nominaat uit Europa, of meeuwenfreaks kunnen alle leeftijden van Armeense Meeuw bekijken. En wat te denken van Kleine Karekiet, Gekraagde en Zwarte Roodstaart, Zuidelijke Klapekster, Rietgors, allemaal soorten met interessante ondersoorten die het bestuderen waard zijn. Is dit allemaal wat te veel voor je en geniet je vooral van het overweldigende fenomeen dat vogeltrek heet dan is dit ook de place to be: waar je ook bent in de vallei, je ziet altijd groepen Kraanvogels en regelmatig cirkelen er groepen roofvogels of Roze Pelikanen voorbij. Ben je daarentegen fotograaf dan geven de groepen kraanvogels die 's ochtends in de mist met een goudkleurig opkomend zonnetje van het meer vertrekken een kans op unieke plaatjes. Is vogels ringen je ding, er zit een groot ringstation in het gebied, toen ik er was hadden ze een matige ochtend met 'slechts' 150 vogels.


Bastaardarend Aquila clanga Greater Spotted Eagle, Hula Valley, Israël, november 2013 (Jonathan Meyrav)


Een bezoek aan het vogelringstation geeft je de mogelijkheid om vogels van écht dichtbij te bekijken, hier een vrouwtje Kaspische Roodborsttapuit Saxicola maurus variegatus Caspian Stonechat (Sander Bot)

Volgend jaar wordt het festival weer georganiseerd, en is iedereen van harte uitgenodigd om te komen. De organisatoren verdienen er niets aan, alle opbrengst gaat direct naar bescherming. Mocht dat er niet van komen, dan hoop ik dat het festival ook duidelijk heeft gemaakt dat het noorden ook thuishoort in een 'rondje Israël'.

Nuttige adressen:
http://www.hulabirdfestival.org/index.html
http://www.eilatbirdsfestival.com/

Sander Bot