Arnoud B van den Berg
 ·  14 January 2025  11:23, gewijzigd 14 January 2025  12:26

De door Elian Hijne ontdekte Brileider is de zuidelijkste ooit gefotografeerd ter wereld; in Europa alleen als dwaalgast bekend van het Hoge Noorden (5 gevallen met in totaal 10 exemplaren in Svalbard en N-Noorwegen; ook recent in IJsland misschien). Pas in 1995 werd dankzij radio-tracking bekend waar de soort overwintert: in een wak van pakijs in de Beringzee dobberde een groep van 5600. In Amerika zijn er slechts twee authentieke waarnemingen ten zuiden van Alaska. Beide waren adulte mannetjes van nog zuidelijker dan Texel: een nog aanvaardbaar geachte zichtwaarneming bij James Island, Vancouver Island, op 22 september 1962 en een geschoten exemplaar van Bitterwater Lake, San Benito, Californië, in februari 1893. Van laatstgenoemde is de kop bewaard, cat nr 57547 Cal Ac Sc (Condor 42 (6): 309, 1940)... 

Fred Visscher
 ·  14 January 2025  14:56

Het mooiste filmpje van de soort.

Diederik Kok
 ·  14 January 2025  21:38

De bizarre, zeer lokale concentraties van de soort mooi in beeld gebracht inderdaad. 

Aansluitend op Arnoud: deze thread brengt mooi in beeld hoe uniek dit geval is - ook in mondiale context en vagrancy van de soort. 

Arnoud B van den Berg
 ·  15 January 2025  13:13, gewijzigd 15 January 2025  13:47

Wellicht ten overvloede, hier de publicatie in Condor 42: 309, 1940, over de Brileider geschoten te Bitterwater Lake, San Benito, Californië, in februari 1893:

https://ap.lc/NOHyu

Ondanks dat de kop van de San Benito-vogel in een museum is bewaard en er geen vraagtekens zijn over determinatie of betrouwbaarheid van de betrokkenen, heeft de Californische commissie besloten om hem van de lijst te halen vanwege (niet toegelichte) twijfels over de locatie (Stephen Rottenborn & Joe Morlan 2000).

Is van belang omdat zonder aanvaarde waarnemingen ten zuiden van Alaska aan de westkust van Amerika, de Texelse vogel de zuidelijkste Brileider ooit zou zijn. Het enige overgebleven geval ten zuiden van Texel is nu een mannetje gezien bij Vancouver Island, British Columbia, op 22 september 1962. 

[PS: Diederik, ik kan nog niet op Bluesky kijken, iets met ballotage.]

Patrick Bouthoorn
 ·  16 January 2025  08:35, gewijzigd 16 January 2025  09:17

Het zal er om spannen, Arnoud. Texel waarneming breedtegraad 53.05 N en Vancouver Island ligt op 49.25 N. Het eiland is wel groot maar ik denk dat de noordpunt van Vancouver Island toch zuidelijker ligt dan die van de Texel vogel. Qua vliegafstand vanuit de broedgebieden zeker wel.

Volgens ChatGPT is het 6360 km in een rechte lijn naar Texel, maar dat het een Alaska vogels is lijkt mij wat discutabel. Vanuit de westelijkste broedgebieden in Siberie is de Yana delta maar 4700 km ver.     

Edwin Russer
 ·  16 January 2025  08:57

https://www.nhnieuws.nl/nieuws/344806/vogelaars-uit-heel-europa-trekken-massaal-naar-texel-voor-zeldzame-brileider

Jan Hein van Steenis
 ·  16 January 2025  08:58

Hier wat commentaar over de Canadese en Californische gevallen:

Accounts of Species of Hypothetical Occurrence or Origin

Er is overigens ook een (niet ingediende) zichtwaarneming (16/9/1985) vanaf Sylt. Wie ornitho.de een beetje volgt weet dat daar nog steeds merkwaardige waarnemingen vandaan komen.

Theo Admiraal
 ·  16 January 2025  09:42

Patrick, kijk maar uit met de informatie van ChatGPT. Toe ik AI vroeg iets meer te vertellen over de Brileider kreeg ik het volgende antwoord: "Een brileider is een informele term die verwijst naar iemand die leiding geeft of invloed uitoefent terwijl diegene een bril draagt."

Maarten Wielstra
 ·  16 January 2025  10:57

Brilleider ;)

Lennart Verheuvel
 ·  16 January 2025  11:50

Met een beetje specifieke input komt ChatGPT er wel! Ik vroeg om de kans te berekenen dat een wilde brileider in Nederland terecht komt. Verder is het natuurlijk kansberekening van de (wel heel) koude grond. 

Het berekenen van de kans dat een wilde brileider (Somateria fischeri) in Nederland terechtkomt is een complexe opgave, omdat er veel onbekende en moeilijk te kwantificeren factoren in het spel zijn. Laten we de variabelen identificeren en een kwalitatieve benadering nemen:

Belangrijke Factoren

1. Verspreidingsgebied van de brileider: De brileider komt voor in de kustgebieden van Oost-Siberië en Alaska, duizenden kilometers verwijderd van Nederland. Het ligt buiten het normale migratiebereik van deze soort.

2. Kans op dwaalgasten: Vogels raken soms door stormen, navigatiefouten of andere externe factoren ver buiten hun normale bereik. Dit gebeurt vaker bij soorten met grote migratieafstanden of bij kleinere vogels die door wind worden meegevoerd. De brileider heeft echter een beperkt migratiepatroon en vliegt niet op grote hoogten, wat dwaalgedrag minder waarschijnlijk maakt.

3. Vergelijkbare gevallen: Andere Arctische vogels, zoals de koningseider (Somateria spectabilis), zijn zelden maar wel eens in Nederland waargenomen. De koningseider heeft echter een groter verspreidingsgebied en een zuidelijker bereik in de winter dan de brileider. Dit maakt de kans dat een brileider dwaalt nog kleiner.

4. Invloed van klimaatverandering: Opwarming kan Arctische soorten dwingen om hun leefgebied te verplaatsen. Echter, dit proces verloopt traag en is niet direct van invloed op incidenteel dwaalgedrag.

   
   

Benaderingsmodel

We zouden een ruwe schatting kunnen maken door een model op te stellen gebaseerd op:

1. De jaarlijkse kans dat een Arctische vogel in Nederland wordt waargenomen.

   • Voor zeldzame Arctische soorten is dit ongeveer 0,00001 (1 op 100.000 vogels).

2. De populatieomvang van de brileider.

   • De wereldwijde populatie wordt geschat op ongeveer 50.000 tot 100.000 individuen.

3. De migratieroute en afstand.

   • De kans dat een vogel deze specifieke afstand en route aflegt, is minimaal en kan worden geschat als <1% van de kans voor vogels met bredere verspreiding (zoals de koningseider).

Simpele Kansberekening

Een ruwe schatting kan als volgt:

• Kans dat een willekeurige brileider dwaalt: 0,00001×0,01=10−80,00001 \times 0,01 = 10^{-8} (1 op 100 miljoen).
• Bij een populatie van 100.000 vogels betekent dit 10−8×100.000=10−310^{-8} \times 100.000 = 10^{-3}, oftewel een kans van 0,001% per jaar.

Conclusie

De kans dat een wilde brileider in Nederland terechtkomt, is extreem klein, waarschijnlijk minder dan 0,001% per jaar. Hoewel theoretisch mogelijk, zou een waarneming in Nederland buitengewoon zeldzaam zijn, misschien eens in de duizenden jaren!

Jan van der Laan
 ·  16 January 2025  12:52, gewijzigd 16 January 2025  13:05

Invloed van klimaatverandering: Opwarming kan Arctische soorten dwingen om hun leefgebied te verplaatsen. Echter, dit proces verloopt traag en is niet direct van invloed op incidenteel dwaalgedrag.

Zien we hier de lange arm van Musk & Zuckerberg al - Climate Change Is A Hoax? Het Arctische zeeiijs neemt al jaren in omvang af, met name het zomerijs en bereikt zijn laagste volume in augustus en september. Dat is ook grotendeels in de periode (vanf juli al) dat de Brileiders zich verzamelen om te ruien, normaal tegen het pakijs aan.

De mogelijkheid om nieuwe gebieden op te zoeken is door de afname van het zomerijs vergroot, een factor om wel degelijk rekening mee te houden.

Jelle Scharringa
 ·  16 January 2025  12:58

ik wil niet trollen, ik heb ook enorm genoten van de vogel, maar hoe groot is de kans dan dat ie uit gevangenschap is ontsnapt?

Is dat < 0.0001 %

Jelle Scharringa
 ·  16 January 2025  12:58

<0.001 %

Patrick Bouthoorn
 ·  16 January 2025  13:04

Een onmogelijke soort werd mogelijk. En ach. <0.001% is altijd meer dan 0.  

George Sangster
 ·  18 January 2025  17:28, gewijzigd 18 January 2025  18:10

Lennard heeft natuurlijk helemaal gelijk als hij schrijft dat de schatting van ChatGPT van de afdwaalkans van Brileider naar Nederland kansberekening van de (wel heel) koude grond is.

Ik denk niet dat we ook maar enig vertrouwen hoeven te hebben in bovengenoemde kansberekening van ChatGPT. Die is namelijk niet gebaseerd op data. Er wordt een afdwaalkans per vogel uit de lucht getoverd. Deze wordt vermenigvuldigd met het totaal aantal vogels, en klaar: daar is de afdwaalkans van Brileider naar Nederland.

ChatGPT is niet eens op het idee gekomen om alle benodigde variabelen op een rijtje te zetten, zoals de dispersieafstand, en de verdeling daarvan (al dan niet uitgesplitst naar geslacht en leeftijd), overlevingskans buiten het normale leefgebied (al dan niet onderverdeeld naar plaats), flexibiliteit van het dieet, aanwezigheid van geschikt voedsel op het traject naar Nederland, de gevoeligheid van de deze soort voor verschillende weersomstandigheden, en variatie in weersomstandigheden op het traject naar Nederland, enzovoort.

Voor een geloofwaardige schatting van de afdwaalkans moet je werken met een formule die analoog is aan de Drake equation. Op zijn best krijg je een schatting met een (enorm) betrouwbaarheidsinterval; geen exact getal.

En zelfs als je de exacte waarde van de afdwaalkans weet, dan nog moet je weten wat de kans is dat een afgedwaalde vogel wordt ontdekt. Ook dat hangt weer van een aantal variabelen af: het geslacht en de leeftijd, de afstand waarop de vogel wordt gezien, de verblijfsduur van de vogel, en de waarnemersdichtheid op de plek waar de vogel zit.

De kans dat er afgelopen week één in Nederland zat, was gelukkig 1.0.

George Sangster
 ·  19 January 2025  12:55, gewijzigd 19 January 2025  18:57

Deze vogel van deze soort op deze plek in deze tijd van het jaar heeft zo ongeveer alles mee om een massa-twitch te veroorzaken. Het is de perfecte dwaalgast. Ga maar na (in willekeurige vogorde);

1. De soort is nooit eerder in NL of de omringende landen gezien.

2. De soort spreekt veel mensen aan.

3. Het is kostbaar en tijdrovend om de soort in zijn normale verspreidingsgebied te zien.

4. Het is een vogel in zijn mooiste kleed (nagenoeg adult mannetje).

5. De plek is openbaar en goed te bereiken.

6. De vogel is honkvast en dus voorspelbaar.

7. De vogel is doorgaans goed fotografeerbaar.

8. Het was op de eerste dag al duidelijk dat de vogel geen tekenen van een verblijf in gevangenschap vertoonde.

9. De vogel zit er buiten de normale vakantietijd, dus bijna iedereen is 'in de buurt'.

10. De vogel zit er buiten de trektijden (mei, september/oktober) dus veel vogelaars hebben (althans op vogelgebied) niks beters te doen.

11. Er is in allerlei media (TV, krant, radio) veel publiciteit aan de vogel gegeven, dus ook mensen die niet in the loop zitten, zijn op de hoogte.

Toch blijft het aantal van 1400 twitchers die op 18 januari 2025 op hetzelfde moment bij de vogel waren erg indrukwekkend.

Rik Winters
 ·  19 January 2025  19:05, gewijzigd 19 January 2025  19:16

@Arnoud: de vogel van Texel is niet de meest zuidelijke gefotografeerde van de wereld: op e-bird zijn foto’s te vinden van brileider op zowel Attu Station, als Unalaska Island, beide op de zuidgrens van de Beringzee en de vogel van Attu is net iets zuidelijker dan Texel. Van de locatie van de Texelse vogel is dus niet zozeer de breedtegraad vreemd, maar de lengtegraad.

Ruud van Beusekom
 ·  20 January 2025  07:32

Doet je weer beseffen hoe noordelijk Nederland eigenlijk ligt en dat het hier bar koud wordt als de warme golfstroom omklapt. Dan komen er vast meer Brileiders deze kant op.

Jelle Scharringa
 ·  20 January 2025  12:03

Ik had niet gedacht dat de Aleoeten zuidelijker zouden liggen dan Texel.

(Gelukkig hebben wij de Golfstroom...)

Arnoud B van den Berg
 ·  20 January 2025  13:48, gewijzigd 20 January 2025  13:51

Had ik me evenmin gerealiseerd; dan zijn die twee waarnemingen in Vancouver en Californië nog extremer dan eerst gedacht