[KLIK OP DE FOTO'S VOOR EEN GROTERE VERSIE!]

Al jaren wilde ik graag in de winter eens een keer een trip naar Japan maken. De verslagen waarin melding wordt gemaakt van tientallen Steller's Zeearenden op het pakijs bij Hokkaido, de mythische Blakiston's Fish Owl en dansende Red-crowned Cranes ook op Hokkaido, duizenden kraanvogels (vijf tot zes soorten) bij Arasaki, de zeldzame Japanese Murrelet bij Kadogawa op Kyushu, drie soorten albatrossen vanaf de ferry van Tokyo Bay naar Hachyijo-Jima, een flock van meer dan duizend Baikaltalingen bij Katano Kamo-ike op Honshu en verder zeldzame endemen zoals Copper Pheasant, Japanese Accentor en veel gezochte wintergasten zoals Japanese Waxwing en Pallas's Rosefinch, maakten dat ik wist dat ik eens deze trip zou gaan maken. Met name het idee dat het een extreem dure bestemming was en het probleem van de taalbarrière (weinig mensen spreken Engels) hielden me tot nu toe tegen. Maar een toevallige ontmoeting met een Engelse vogelaar afgelopen zomer op Sulawesi, die zeer enthousiast over zijn wintertrip naar Japan vertelde en het lezen van enkele recente verslagen op het internet, deden mij besluiten dat het nu het juiste moment was om te gaan. Mijn broer Frans was direct een zeer groot voorstander voor deze trip en het duurde niet lang voordat Antonio Mendoza en Hans Vrolijk zich bij ons aansloten en we een goed team van 4 personen hadden.

Toen begonnen de voorbereidingen. De hele trip werd tot in de puntjes voorbereid. We boekten de vlucht Amsterdam-Tokyo, vier binnenlandse vluchten tussen de drie verschillende eilanden Honshu, Kyushu en Hokkaido met een airpass, autohuur via internet op drie verschillende locaties, accommodaties en de ferry van Tokyo naar Hachijyo-Jima en terug. Voor de ferry en de accommodaties die ik niet zelf via internet kon boeken, schakelde ik Tommy Onita in die ik benaderde via www.BirdingJapan.com. Alleen de treinen en de Shinkansen (bullit train) van Tokyo naar Karuizawa regelden we ter plaatse. En alles liep op rolletjes. Japan is ongelooflijk, alles vertrekt op de minuut nauwkeurig. Bij temperaturen ver onder nul en sneeuwval lopen de treinen punctueel (misschien moet prorail hier eens stage gaan lopen). Onze huurauto's stonden steeds perfect klaar en we waren binnen 20 minuten weg. Zware sneeuwval zou wel voor problemen kunnen zorgen op Hokkaido want dan bestaat de mogelijkheid dat er vluchten worden geschrapt. Autorijden in Japan is verbazingwekkend ontspannen. Ze rijden in Japan links maar dat went snel maar ze rijden ook heel rustig. Maximum snelheid op de tolwegen is 80 en er wordt nauwelijks harder dan 90 km gereden. Nadeel op secundaire wegen is wel de aanwezigheid van veel stoplichten. De meeste bewegwijzering is tegenwoordig ook in het Engels maar het grootste voordeel is het fantastische navigatiesysteem in onze huurauto. Je toetst het telefoonnummer in van je hotel of van een andere bestemming en het is kat in het bakkie. Japanners zijn ook zeer beleefd en willen je ook altijd helpen ook al begrijpen ze je niet altijd. Wat ons ook direct opviel in Japan was het feit dat het zo ontzettend schoon was. Zwerfvuil hebben we niet gezien.

Het weer zat tijdens onze trip ook erg mee. Vaak temperaturen onder nul maar helder en zonnig. (min 17 in de vroege ochtend op Hokkaido) en op Kyushu maximum temperaturen van +12 overdag. Tijdens twee reisdagen was het wel slecht weer. De dag dat we vertrokken van Kagoshima op Kyushu, regende het hard en het zag er naar uit dat het de gehele dag zwaar zou regenen. Dat zou vogelen die dag praktisch onmogelijk hebben gemaakt. En tijdens onze rit van Karuizawa naar de noordkust van Honshu, kwamen we in een zware sneeuwstorm terecht en waren we net op tijd over een bepaalde pas, voordat die waarschijnlijk zou worden afgesloten.

Wat de vogels betreft kan ik alleen maar zeggen dat we allemaal zeer tevreden zijn over wat we hebben gezien. Het totaal aantal waargenomen soorten bedraagt slechts 165 en persoonlijk had ik 40 lifers, maar de kwaliteit van de soorten ... De enige soort waar ik enigszins op had gehoopt maar die ik niet heb gezien, was Thayer's Gull. Maar we hadden in onze route geen mogelijkheid om de beste plek voor deze soort te bezoeken (Chosi bij Tokyo).

Beste soorten gezien waren Copper Pheasant, Japanese Green Pheasant, zes soorten kraanvogels waaronder één juveniele Siberian Crane, Red-faced Cormorant, Steller's Sea Eagle, Baikal Teal, Mandarin Duck, Harlequin Duck, Bufflehead, Falcated Duck, Scaly-sided Merganser, Laysan Albatros, Black-footed Albatross, de zeldzame Short-tailed Albatross, Black-faced Spoonbill, Saunder's Gull, negen soorten alkachtigen waaronder de endemische Japanese Murrelet, White-bellied Green Pigeon, White-rumped Woodpecker, Japanese Wood Pigeon, de imposante Blakiston's Fish Owl, Japanese Pygmy Woodpecker, Japanese Woodpecker, Ryukyu Minivet, Daurian Jackdaw, Japanese Varied Tit, Japanese Bush Warbler, een groepje Japanese Waxwings, Japanese Accentor, Japanese Wagtail, Asian Rosy Finch, Long-tailed Rosefinch, Pallas's Rosefinch, Grey-bellied Bullfinch, Japanese Grosbeak en Grey Bunting. Aanvullend was het voor mij belangrijk dat ik zeven nieuwe West-Palearctische soorten waarnam tijdens deze trip (voor mijn "false" WP-lijst).

Voor de voorbereiding gebruikte ik de "Birdwatcher's Guide to Japan" van Mark Brazil uit 1987. Dit boekje is niet meer te krijgen maar gelukkig kon ik het lenen van Max Berlijn. Veel info is ondertussen wel achterhaald. Aanvullende info werd gehaald uit enkele recente verslagen die op www.surfbirds.com en www.birdtours.co.uk staan. Veel hulp kregen we ook van Takeyoshi Matsuo San. Hij runt een minshuku (guesthouse) bij Lake Furen op Hokkaido en spreekt redelijk goed engels. Hij is ook een vogelaar en gaf ons veel praktische info toen we bij hem verbleven. Japanse vogelaars zijn we niet tegengekomen op deze trip maar wel vele vogelfotografen. De overgrote meerderheid fotografeert vogels maar heeft geen kijker om en weet ook niets van vogels. Heel apart.

Dag 1: Vertrek Amsterdam

Dag 2: Om 9:00 uur aankomst op Narita airport, Tokyo. Omdat we hadden gelezen dat het soms moeilijk was om geld uit automaten te halen, wisselden we allemaal €1000,- op het vliegveld. Later bleek dat in de meeste 7-11 winkels ATM apparaten staan waar je gemakkelijk kunt pinnen! Daarna de trein genomen naar Tokyo main station en vandaar na 20 minuten de Shinkansen (bullit train) van Tokyo naar Nagano. Na 2 uur stapten we uit in het station van Karuizawa. Het was winderig en koud (min 6) Net buiten het station was de autoverhuur agency van Nissan. Na het kopiëren van onze internationale rijbewijzen en uitleg van onze auto konden we vertrekken. Ik had op alle eilanden dezelfde auto gehuurd. Een ruime Nissan Serena MPV waar we gemakkelijk al onze spullen in kwijt konden. Het was een automaat met winterbanden en 4x4 aandrijving. Toetsten het telefoonnumer in van de Karuizawa Forest Lodge en binnen een half uur stonden we voor een 7-11-winkel. Later bleek dat het guesthouse zich schuin achter de winkel langs een smalle zandweg bevond, waarvan de ingang 100 meter terug was. Toen we voor het eerst onze minshuku binnenstapten, stuitten we allereerst op een hele batterij slippers. Denk maar niet dat je zomaar met je snowboots een minshuku binnen kunt lopen. En als je gebruik wilt maken van de badkamer en/of toilet moet je de slippers weer omwisselen voor andere slippers die je alleen in de badkamerruimte mag gebruiken. Verder zijn de verwarmde toilet brillen ook een hele aparte ervaring. Het was 15.00 uur, prachtig zonnig weer en we stonden te popelen om direct het veld in te gaan. De helling met bos en scrub achter de 7-11 zag er veelbelovend uit en direct zagen we onze eerste endeem, een Japanese Woodpecker Picus awokera. Verder Meadow Bunting Emberiza cioides, enkele Rustic Buntings Emberiza rustica en Brown-eared Bulbul Microscelis amaurotis.


Brown-eared Bulbul Microscelis amaurotis, Karuizawa, Japan (Henk Hendriks)

Beste soort was echter een Japanese Accentor Prunella rubida, een endeem waar sommige vogelaars moeite mee hebben en die rustig scharrelend van dichtbij kon worden bekeken. Later checkten we even de ingang van Oshino Onsen, een spa complex op vijf minuten lopen van ons guesthouse en waar een mooie trail door een natuurgebied begint. Enkele Long-tailed Rosefinches Uragus sibiricus werden gezien en prachtig drie Grey-bellied Bullfinches Pyrrhula griseiventris. Ons guesthouse verzorgde geen diner dus aten we wat in een nabijgelegen restaurant wat niet echt geweldig was.

Dag 3: We hadden afgesproken om laat te ontbijten (9:30 uur) en om voor het ontbijt een wandeling langs het eerste stuk van de trail bij Oshino Onsen te maken. Het sneeuwde licht, het was koud en bewolkt.


Trail bij Karuizawa, Japan (Henk Hendriks)

We besloten om geen cameras mee te nemen en dat bleek een vergissing! We zagen direct Nuthatches Sitta europaea, Japanese Varied Tits Poecile varius, Oriental Greenfinches Carduelis sinica en Dusky Thrushes Turdus eunomus. Toen we langzaam verder gingen hoorden we pestvogel roepjes en ontdekten we in de mistletoe een groepje Japanese Waxwings Bombycilla japonica die we prachtig konden bekijken. Even verder zag Hans onverwacht een mannetje Copper Pheasant Syrrmaticus soemmerringii in een zijvalleitje die ook nog kort door Frans en mij werd gezien. Japanese Wagtail Motacilla grandis en onze eerste van vele Japanese Pygmy Woodpeckers Yungipicus kizuki volgden daarna. Toen we besloten om terug te lopen voor ons ontbijt ontdekte ik in een stukje rietscrub langs een stroompje een groepje rosefinches. Pallas's Rosefinch Carpodacus roseus, vijf exemplaren waaronder twee schitterende mannetjes. Ik wist dat er en influx was in China en Zuid-Korea en dat de soort ook recentelijk bij Karuizawa was gezien en was dus zeer content met deze waarneming temeer omdat het een WP soort is, die ik nu kon toevoegen aan mijn "false"WP lijst. Antonio en ik maakten natuurlijk grapjes over Max, die speciaal naar Peking was gevlogen voor deze soort en dat wij deze "gewoon" meepikten op onze trip. Moest ik direct weer relativeren want ik heb nog steeds geen Siberian Accentor en dan moet ik waarschijnlijk toch nog een keer richting Peking in de winter. Maar wat een productieve ochtend wandeling bleek dit te zijn. Na het uitgebreide ontbijt weer terug naar de ingang van Oshino Onsen. Veel Brown Dippers Cinclus pallasii langs het stroompje.


Yukawa stream, Karuizawa, Japan (Henk Hendriks)


Japanese Varied Tit Poecile varius, Karuizawa, Japan (Henk Hendriks)


Pallas's Rosefinch Carpodacus roseus, Karuizawa, Japan (Henk Hendriks)

Brown Dipper Cinclus pallasii, Karuizawa, Japan (Henk Hendriks)

We gingen op zoek naar Japanese Grosbeak Eophona personata maar geen succes. Na koffie en sandwiches bij de 7-11-winkel gingen we opnieuw de trail op. En op dezelfde plek vonden we verbazingwekkend dezelfde male Copper Pheasant Syrrmaticus soemmerringii en ditmaal zagen we allemaal de vogel perfect. Langs de trail liepen we twee Engelse vogelaars tegen het lijf (Mike en Gary). Zij waren op zoek naar de fazant, dus gaven we hen info over onze plek. Ze kwamen van Kyushu waar ze na tien uur zoeken bij Satsuma enkele Scaly-sided Mergansers Mergus squamatus hadden waargenomen. We kregen de GPS coordinaten van hen van deze plek. De rest van de middag liepen we over besneeuwde trails en bezochten feeders van een nabijgelegen hotel waar regelmatig Japanese Grosbeaks werden gezien. Dus niet. Wel nog een paar Grey-bellied Bullfinches, Red-flanked Bluetails Tarsiger cyanurus en maar liefst drie verschillende Japanese Accentors. 's Avonds een goed diner in een Japans restaurant. Het was erg druk omdat het weekend was en we natuurlijk niet hadden gereserveerd.

Red-flanked Bluetail Tarsiger cyanurus, Karuizawa, Japan (Henk Hendriks)

Dag 4: Voor het ontbijt checkten we de feeders voor Japanese Grosbeak Eophona personata en deze keer bingo: minstens negen exemplaren.


Japanese Grosbeak Eophona personata, Karuizawa, Japan (Henk Hendriks)

Langs het stroompje opnieuw twee Pallas's Rosefinches. Achter de 7-11-winkel zagen Hans en ik twee mannetjes Japanese Green Pheasant Phasianus versicolor. Tijdens ons ontbijt bespraken we ons programma voor deze dag. In feite hadden we al onze targets voor Karuizawa binnen. Eerst bezochten we weer de helling achter de 7-11 en weer een goede waarneming van Japanese Green Pheasant. Daarna een lange wandeling door het natuurgebied achter de Oshino Onsen maar geen nieuwe soorten.


Landschap rond Karuizawa, Japan (Henk Hendriks)

Na de lunch namen we de auto en verkenden we de wijde omgeving rond Karuizawa. Een grote groep Spot-billed Ducks Anas zonorhyncha en Pintails Anas acuta op een meer en onze eerste Bull-headed Shrike Lanius bucephalus maar geen nieuwe aanvullingen voor de lijst. Diner in hetzelfde Japanse restaurant.

Dag 5: Na het ontbijt namen we afscheid van onze gastvrouw en vertrokken voor onze rit naar de Snow Monkey site bij het plaatsje Yudanake. Na een rit van ongeveer 1½ - 2 uur, voornamelijk over de snelweg, kwamen we hier aan. Er lag opvallend veel sneeuw en nadat we de auto geparkeerd hadden begonnen we aan de korte voettocht over een smalle track in gezelschap van vele toeristen. Het was een maandag maar desondanks waren velen op weg naar de vallei van de snow monkeys. Na ongeveer 40 minuten wandelen door een donker naaldbos kwamen we uit in een mooie besneeuwde vallei waardoor een riviertje stroomde.

Na het betalen van entree liepen we door naar de heetwaterbronnen waar een groep Japanse Makaken Macaca fuscata zich heerlijk in had laten wegzakken. Deze groep heeft zich in de loop der tijden geadapteerd aan deze heetwater bronnen. We zagen nu wat we geregeld op tv hadden gezien.


Snow Monkey vallei, Yudanake, Japan (Henk Hendriks)


Japanse Makaak Macaca fuscata Japanese Macaque, Snow Monkey Valley, Japan (Henk Hendriks)

Nadat we een uurtje de makaken van alle kanten hadden gefotografeerd liepen we terug naar de auto. We moesten tenslotte nog een heel stuk rijden naar de noordkust van Kyushu. Het begon ondertussen wel steeds harder te sneeuwen. De auto schoongemaakt en toen snel op weg. Eenmaal op de snelweg begon het aanmerkelijker moeilijker te worden om vooruit te komen vanwege de hevige sneeuwval. We moesten een niet zo'n hoge pas over en we zagen steeds meer auto's sneeuwkettingen omdoen. Onze 4x4 ploeterde echter rustig met Frans aan het stuur door de sneeuw. Op een bepaald moment kwam er aan de overkant helemaal geen verkeer meer door en even later zagen we een truck die de weg blokkeerde en een enorme file erachter. Sneeuwschuivers waren verderop bezig de weg te vegen. Het werd behoorlijk stil in de auto maar we reden nog steeds door, door hevige sneeuwval en met enorme sneeuwbanken (meters hoog) langs de weg. Eindelijk over de pas en snel dalend waren we snel uit de gevarenzone maar ik denk dat we niet veel later bij die pas hadden moeten aankomen. De rest van de middag reden we probleemloos door naar Kaga waar we net voor donker bij ons hotel aankwamen. Tegenover ons hotel lag een groot meer.

Dag 6: al voor het licht werd hoorden we grote aantallen Bewick's Swans Cygnus columbianus bewickii die vertrokken na overnacht te hebben op het meer. Hans had vanuit zijn kamer al met zijn scoop het meer afgekeken en zeker 175 Falcated Ducks Anas falcata geteld. Target soort voor vandaag was Baikal Teal Anas formosa. Na het ontbijt vogelden we kort langs de oever van het grote meer. Hier onze eerste Black-faced Buntings Emberiza spodocephala, White-cheeked Starling Sturnus cineraceus, Japanese Buzzard Buteo japonicus en nog een Japanese Green Pheasant.|

Toen door naar Katano Kamo-Ike, een klein natuurreservaat, speciaal voor waterwild. Toen we daar aankwamen werden we hartelijk verwelkomd door de beheerders en vanachter glas konden we rustig en warm met de scoop de plas afkijken. Er zat een flock van maximaal 1500 Baikal Teals, die mooi door de scoop te bekijken waren maar te ver weg om te fotograferen. Aangezien ik nooit naar een Baikal Teal in Nederland ben gaan kijken was dit voor mij een belangrijke waarneming (lifer en WP soort).Een familie Taiga bean Goose Anser fabalis middendorffii was ook leuk om te vergelijken met de Tundra Bean Geese Anser serrirostris die aanwezig waren. We kregen een tip dat aan de overkant een ander meertje lag waar regelmatig Mandarin Ducks Aix galericulata werden gezien. En inderdaad toen we langs de oever liepen zagen we 3 maal een groepje Mandarin Ducks. Behoorlijk schuw want ze vlogen meestal vrij snel op.

We besloten om daarna over binnenweggetjes naar de nabijgelegen kust te rijden om daar te vogelen. Onderweg zagen we onze enige Grey-headed Lapwing Vanellus cinereus van deze trip. Van verschillende punten aan de kust scanden we de zee. Op de basaltblokken prachtig een paartje Blue Rock Thrush Monticola solitarius philippensis. Op zee zagen we grote aantallen Black-throated Divers Gavia arctica, Red-throated Divers Gavia stellata , Pelagic Cormorants Phalacrocorax pelagicus en enkele Temminck's Cormorants Phalacrocorax capillatus maar de beste soorten waren Rhinoceros Auklet Cerorhinca monocerata en Ancient Murrelet Synthliboramphus antiquus. Een donkere fase Pacific Reef Heron Egretta sacra is ook vermeldingswaardig. Langzaam vogelden we naar het Tojinbo Headland, een eilandje met een dam verbonden met het vaste land. Op dit eiland was het hoogtepunt enkele White's Thushes Zoothera dauma. Eind van de middag teruggereden naar ons hotel. In de avond begon het hard te waaien en te sneeuwen.

Dag 7: We stonden voor het donker op voor een vroeg ontbijt. Het was koud, winderig en het sneeuwde. We leverde de huurauto om 8:00 uur in bij het vliegveld van Komatsu (20 minuten van ons hotel) en precies op tijd vlogen we om 9:45 uur van Komatsu naar Fukuoka op het zuidelijker gelegen eiland van Kyushu waar we iets over elven aankwamen. Na het oppikken van de bagage, liepen we 3 minuten naar het Nissan Rental office en binnen 20 minuten waren we weer op weg, verder naar het zuiden in de richting van Izuma en Arasaki. We schoten prima op over de expressway en het weer was zonnig en temperatuur 12 graden. Het plan was om een uitgebreide stop te maken bij de riviermonding van Yatsushiro. Dit is een bekende plek voor Black-faced Spoonbill Platalea minor en Saunder's Gull Saundersilarus saudersi. We namen de afslag naar de haven van de stad en kwamen perfect uit bij een betonnen wal met daarachter uitgebreide mudflats. Blue Rock Thrush en Dusky Thrush Turdus eunomus werden er waargenomen. Het duurde niet lang of we hadden de Spoonbill in de scoop.


Yatsushiro mudflats, Japan (Henk Hendriks)


Blue Rock Thrush Monticola solitarius philippensis (Henk Hendriks)


Dusky Thrush Turdus eunomus (Henk Hendriks)


Black-faced Spoonbill Platalea minor: endangered (Henk Hendriks)

Saunder's Gull zagen we helaas alleen op grote afstand vliegen. Regelmatig zagen we groepjes Daurian Jackdaws Coloeus dauuricus langsvliegen waaronder verschillende bonte adulte vogels. In wat scrub vonden we een Chestnut-eared Bunting Emberiza fucata die zich goed liet bekijken. We moesten echter door naar Arasaki en na enkele uren kwamen we net na het donker aan bij Arasaki. Helaas stonden we in het donker voor een riviertje en konden we ons niet echt goed oriënteren waar nu precies de minshuku was. We reden terug naar een paar huizen en de bewoners reden met ons mee om ons te juiste weg te wijzen. Bleek dat de minshuku precies aan de overkant van het water lag en dat we om hadden moeten rijden. We bleken de enige bezoekers te zijn en na een uitgebreid diner gingen we naar onze kamers. We hoorden constant kraanvogels roepen.


Dinner in onze minshuku, Arasaki, Japan (Henk Hendriks)

Dag 8: Toen we bij het ochtendgloren de gordijnen openschoven, konden we onze ogen niet geloven. Duizenden kraanvogels, het merendeel Hooded Cranes Grus monacha met kleinere aantallen White-naped Cranes Grus vipio op de velden, net buiten ons verblijf.


Hooded Grus monacha en White-naped Cranes Grus vipio, Arasaki, Japan (Henk Hendriks)

Na het ontbijt gingen we naar buiten om de kraanvogels te fotograferen. We wisten dat er een juveniele Siberian Crane Grus leucogeranus tussen zat en het duurde niet lang voor we de vogel gevonden hadden. We vonden ook drie Common Cranes Grus grus. Het was een schitterend schouwspel van af en aanvliegende kraanvogels.


Hooded Cranes Grus monacha, Arasaki, Japan (Henk Hendriks)


Hooded Crane Grus monacha, Arasaki, Japan (Henk Hendriks)


White-naped Crane Grus vipio, Arasaki, Japan (Henk Hendriks)


White-naped Crane Grus vipio, Arasaki, Japan (Henk Hendriks)


White-naped Crane Grus vipio, Hooded Crane Grus monacha en juveniele Siberian Crane Grus leucogeranus, Arasaki, Japan (Henk Hendriks)

Het duurde enige tijd voordat we eindelijk ook de aanwezige Sandhill Crane Grus canadensis in beeld hadden. Dus nu hadden we vijf soorten kraanvogels gezien. Hans en Antonio hadden vier nieuwe kraanvogelsoorten in één morgen!

We besloten om met de auto de omliggende velden te gaan verkennen. Snel vonden we Japanese Skylark Alauda japonica, Black-faced Bunting Emberiza spodocephala en Buff-bellied Pipits Anthus rubescens japonicus en in een stukje scrub onze eerste Japanese Bush Warbler Cettia diphone. Na de lunch gingen we op zoek naar Chinese Penduline Tit Remiz consobrinus in de stukjes riet langs de riviertjes. Dat lukte niet, maar wel regelmatig Japanese White-eye Zosterops japonicus.


Black-faced Bunting Emberiza spodocephala personata, Arasaki, Japan (Henk Hendriks)


Japanese White-eye Zosterops japonica, Arasaki, Japan (Henk Hendriks)

Een andere soort die met name voor Hans interessant was, was de Long-billed Plover Charadrius placidus die in verslagen vaak langs de nabijgelegen Takaono rivier wordt gezien. Maar hoewel we uitgebreid zochten, deze niet gevonden. We vonden overigens dat de oevers erg overgroeid waren. Ondertussen had Antonio naar o.a. Max en Roel van de Heuvel een smsje gestuurd om thuis de juiste plek uit te pluizen van de Scaly-sided Mergansers Mergus squamatus. Vooral de uitgebreide info van Roel gaf aan dat we naar een bepaalde brug over de Sendai rivier in het stadje Satsuma moesten rijden en vandaar westelijk langs de rivier moesten gaan zoeken. Met die info besloten we om het te gaan proberen omdat het slechts een kleine omweg betekende van onze geplande route.

Dag 9: Het was koud, winderig en het regende licht. Toch nog een uurtje langs de rivier gevogeld om de Long-billed Plover te proberen. Helaas alleen Little Ringed Plover Charadrius dubius gevonden. Daarna naar Satsuma gereden en naarmate we dichterbij Satsuma kwamen, klaarde het weer op en ging zelfs de zon schijnen. De brug vrij snel gevonden en al bij de tweede plek waar je goed over de rivier kon kijken hadden we succes. Frans had juist gezegd dat we Brazilian Merganser in Brazilië ook op rotsen in stroomversnellingen hadden zien zitten toen Antonio droog opmerkte: "Ik denk dat ik er een zie". Toen ik naar die rots keek zag ik alleen een Spot-billed Duck Anas zonorhyncha zitten maar er bleek links ervan, vlak boven het wateroppervlak, een andere eend te zitten. Scoop erop en bingo. Later kwam een tweede vogel aanzwemmen. We besloten een eindje verderop over een brug naar de overkant te gaan en zo dichterbij de vogels te komen om deze te fotograferen. Helaas toen we vlakbij de vogels aankwamen, liep er net een boer naar de waterkant, waarop de mergansers opvlogen en even verderop in de rivier landden. Toch nog wat plaatjes geschoten voordat ze opvlogen en uit zicht verdwenen.


Scaly-sided Merganser Mergus squamatus, Sendai river bij Satsuma, Japan (Henk Hendriks)

Wat een mazzel hadden we, dat we ze binnen een half uur hadden gevonden terwijl die engelsen er tien uur over gedaan hadden en het bijna hadden opgegeven. Frans en ik hebben nu alle zaagbekken van de wereld gezien. Gewoon leuk.

Na een korte lunch in Satsuma doorgereisd naar het meer Mi-ike. Hier vogelden we nog twee uur in de middag, met name rond de campsite aan de achterkant van het meertje. De target soorten hier zijn Ryukyu Minivet Pericrocotus tegimae en Grey Bunting Emberiza variabilis maar die kregen we nu niet te zien. Een Taiga Flycatcher Ficedula albicilla en een Dusky Warbler Phylloscopus fuscatus waren leuk omdat deze soorten zeldzaam zijn in Japan. Toen door naar de kust bij Hyuga, waar de volgende dag de Japanese Murrelet Synthliboramphus wumizuisume ons doel was. Achteraf was het beter geweest om even de haven te checken zodat we de volgende dag precies wisten waar we moesten zijn. Maar het was al donker en na een snelle hap bij een MacDonald's naar het hotel gereden.

Dag 10: Na een vroeg ontbijt op weg naar de haven. Achteraf hadden we dat ontbijt gewoon moeten skippen en heel vroeg naar de nabijgelegen haven moeten rijden. Die murrelets vliegen vroeg in de ochtend de haven binnen en verdwijnen later weer naar meer naar open water. Max had de murrelet binnen vijf minuten! Mark Brazil vermeldt nog een tweede goede plek, vlakbij een vuurtoren net buiten Hyuga. Op weg naar de haven zagen we die vuurtoren aangegeven staan en we besloten toen in een opwelling om eerst daar heen te gaan. Dat bleek een foute beslissing. Na enkele uren zoeken besloten we om terug te rijden naar de noordkant van de haven om het daar te proberen. Het was al na 10.00 uur toen we op de pier aankwamen. Prachtig helder, zonnig weer maar geen murrelet. Wel nog fraai een mannetje Falcated Duck dichtbij.


Falcated Duck Anas falcata, Kadogawa harbour, Japan (Henk Hendriks)

Plan b. Van de noordkant helemaal naar de zuidkant rijden en van tijd tot tijd scannen. Frans was ondertussen de gelukkige die onverwachts een Japanese Wood Pigeon Columba janthina in beeld kreeg. Ik heb die alleen nog maar zien wegvliegen. Na nog eens enkele uren zoeken en scannen kwamen we aan de zuidkant aan, waar we vanaf een betonnen dam een goed zicht hadden op de uitgang van de haven en de zee. Allereerst zag Frans weer een Japanese Wood Pigeon invliegen. Gelukkig konden we vogel terugvinden en kreeg Antonio hem in de scoop. En niet veel later vond ik twee Japanese Murrelets op zee, net buiten de haven. Wel behoorlijk ver weg maar redelijk te zien in de scoop. Later kwamen hier nog twee vogels bij zitten. Het had wat kruim (zes uur) gekost maar de buit was binnen. Na een snelle lunch doorgereden naar Kirishima met nog een korte stop bij lake Mi-ike, maar het was te laat om nog echt te kunnen vogelen. In Kirishima hadden we een kamer geboekt in een luxe spa hotel met uitgebreide heetwater baden. We vielen erg op omdat we de enige buitenlanders waren in dit hotel en ook de enigen die niet in een japanse kimono rondliepen! Wel natuurlijk even aangedaan om op onze kamer een fotootje te maken. We hadden hier een werkelijk fantastisch en uitgebreid japans buffet waar we ons behoorlijk aan te buiten zijn gegaan.


De boog kan niet altijd gespannen zijn, even relaxen (Henk Hendriks)

Dag 11: Het was vandaag een prachtige zonnige dag en het plan was om uitgebreid te vogelen rond lake Mi-ike. De target soorten waren zoals gezegd die minivet en Grey Bunting. Eerst vogelden we weer rondom de campsite aan de achterkant van het meer. Waargenomen werden Yellow-throated Bunting Emberiza elegans, Olive-backed Pipit Anthus hodgsoni, Daurian Redstart Phoenicurus auroreus en verschillende Red-flanked Bluetails.


Lake My-ike, Japan (Henk Hendriks)


Daurian Redstart Phoenicurus auroreus, Lake My-ike, Japan (Henk Hendriks)

Het plan was om later langs de toegangsweg te gaan zoeken maar op een of andere manier vogelde ieder wat voor zichzelf rond de camping. Langs de trail achter de campsite zag ik een prachtige White-backed Woodpecker Dendrocopus leucotos, die zich fraai liet bekijken terwijl hij foerageerde op een omgevallen boomstam. Daarna liep ik naar de toegangsweg waar ik Antonio tegen het lijf liep. Samen langs de toegangsweg gevogeld waar we eerst de zeer donkere vorm van de Wren Troglodytes troglodytes zagen en even later in een flock twee Ryukyu Minivets Pericrocotus tegimae.


Ryukyu Minivet Pericrocotus tegimae, Lake My-ike, Japan (Henk Hendriks)

Teruggelopen om de anderen te waarschuwen maar hoewel we de flock wel terugvonden, geen minivets. Wel nog enkele Japanese Grosbeaks en drie White-bellied Green Pigeons Treron sieboldii. Hans had ondertussen nog wel even kort een Mountain Hawk Eagle Nisaetus nipalensis waargenomen. We besloten om eerst in een nabijgelegen plaatsje te gaan lunchen en terwijl de anderen al in de auto zaten ontdekte ik tijdens een sanitaire stop ineens twee Ryukyu Minivets, die zich onopvallend in de sub-canopy bevonden. Nu kreeg iedereen de vogels goed in beeld. Na de lunch volgden we de trail langs het meer vanaf de hoofdweg en hier scoorden we uiteindelijk een groepje Grey Buntings, maar helaas geen adulte man. Toen terug naar ons hotel waar we opnieuw een fabelachtig buffet kregen voorgeschoteld.

Dag 12: Dit was voornamelijk een reisdag maar we wilden graag nog een uurtje op de helling in het bos achter het hotel gaan vogelen, maar helaas het regende pijpestelen. Dus in de stromende regen naar het vliegveld van Kagoshima gereden. Het zag er eerlijk gezegd niet naar uit dat het vandaag hier nog droog zou worden. Als we dit weer gisteren hadden gehad ... Auto ingeleverd en om gevlogen naar Haneda airport, Tokyo. Hier wat gegeten en toen zagen we dat een vliegtuig teruggekeerd was uit Hokkaido en dat een vlucht naar Sapporo (ook op Hokkaido) helemaal gecanceld was, vanwege zware sneeuwval. Enigszins bezorgd ging ik informeren naar onze vlucht maar Kushiro, maar daar waren geen problemen en dus precies op tijd vertrokken van Haneda naar Kushiro op Hokkaido. Om 17:00 uur zaten we weer in de auto en om 19:30 uur kwamen we aan bij onze minshuku bij Lake Furen. Takeyoshi Matsuo heette ons van harte welkom en we konden gelijk aanschuiven aan het diner. Hier maakten we kennis met nog vijf Britse en drie Amerikaanse vogelaars en natuurlijk hadden we genoeg praatstof. Die Engelsen gingen nog naar Kyushu en Honshu en wij konden hen recente info geven over deze eilanden en van hen kregen we info over de actuele situatie op Hokkaido. Hoewel we bericht hadden gekregen dat we niet in minshuku Washino Yado konden overnachten de volgende avond (de plek voor de Blakiston's Fish Owl Bubo blakistoni), telefoneerde Matsuo San voor ons of er misschien toch plaats was. En we kregen groen licht. Verder adviseerde hij ons om niet de 6:00 uur boottocht naar het pakijs te maken maar die van 9:00 uur. En ook dat regelde hij voor ons. Wat een service.

Dag 13: Na een goed ontbijt vertrokken we in de richting van Rausu. Het plan was om al vogelend langs de kust naar Rausu te reizen. De drie Engelse vogelaars hadden nog een Witrugspecht gescoord voor het ontbijt. Het duurde niet lang om we zagen de eerste van de vele Steller's Sea Eagles Haliaeetus pelagicus die we vandaag zouden zien. Ook de "gewone" Zeearend Haliaeetus albicilla werd regelmatig gezien. We keken ook vele groepen meeuwen af en zagen Glaucous Larus hyperboreus, Glaucous-winged Larus glaucescens en Slaty-backed Gulls Larus schistisagus. Op het Notsuke schiereiland zagen we enkele schitterende Steller's Sea Eagles zitten op het pakijs.


Glaucous Gull Larus hyperboreus, Notsuke peninsula, Japan (Henk Hendriks)


Slaty-backed Gull Larus schistisagus en Glaucous-winged Gull Larusglaucescens, Rausu, Japan (Henk Hendriks)


Antonio en Frans fotograferen arenden op het pakijs (Henk Hendriks)


White-tailed Eagle en Steller's Sea Eagle Haliaeetus pelagicus (Henk Hendriks)


Steller's Sea Eagle Haliaeetus pelagicus (Henk Hendriks)

We zochten hier ook naar Asian Rosy Finches Leucosticte arctoa, met name op de kleine stukjes onbesneeuwde, schraal begroeide grond. Maar dit lukte dus niet. Dichterbij Rausu zagen we meer soorten eenden zoals American Black Scoter Melanitta americana, Stejneger's Scoter Melanitta stejnegeri, Greater Scaup Aythya marila, Common Goldeneye Bucephala clangula, Red-breasted Merganser Mergus serrator, Common Goosander Mergus merganser, Harlequin Duck Histrionicus histrionicus, Long-tailed Duck Clangula hyemalis en de beste waarneming was zonder meer een mannetje Bufflehead Bucephala albeola in de haven van Rausu. Toen Hans en ik op een bepaald moment naar de waterkant liepen om een groepje Harlequin Ducks te fotograferen, zakte ik plotseling tot aan mijn knieën weg in de sneeuw maar Hans, die vlak achter mij liep (en iets zwaarder is), zakte praktisch tot aan zijn middel in de sneeuw en had enige moeite om eruit te komen. Je moet er iets voor over hebben om een plaatje te schieten!


Harlequin Duck Histrionicus histrionicus (Henk Hendriks)

Aangezien ik alleen in een ver verleden een vrouwtje Harlekijneend in de haven van IJmuiden had gezien, was ik toch wel blij nu ook een groot aantal mannetjes te zien van deze schitterende eend.
Aan het eind van de middag doorgereden naar Washino Yado, iets ten noorden van Rausu. In een vallei, waar een stroompje doorheen gaat ligt een eenvoudige minshuku. Wij hadden een kamer op de begane grond, terwijl we liever op de eerste verdieping hadden gezeten, omdat je dan een veel beter zicht hebt op het stroompje.


Minshuku Washino-Yado, Japan, met links het stroompje voor de visuil (Henk Hendriks)

Maar die kamers waren al bezet door een groep van Tropical Birding. Vanuit onze kamer had je toch een goed zicht op het riviertje waar 's avonds grote lampen op worden gezet, zodat als de Blakiston's Fish Owl er komt vissen, je deze goed kunt bekijken. Op een strategische, afgeschermde plek in het riviertje wordt aan het begin van de avond een aantal vissen geplaatst om de uil te lokken. Om 18:00 uur samen met de groep van Tropical Birding o.l.v. Keith Barnes gegeten en tegen 19:00 uur kregen we van de eigenaresse te horen dat we naar onze kamers moesten gaan, lichten uit en stil moesten zijn. Dus wij onze fotoapparatuur klaargezet zodat we direct konden reageren als de uil zou binnenvliegen. Het raam was snel en geluidloos te openen. Om 19:00 uur begon een uil te roepen en later hoorden we van een andere vogelaar dat de uil invloog in een boom juist links van de minshuku.

Helaas kwam op datzelfde moment nog een groep vogelaars aanrijden, die niet in onze minshuku verbleef, maar wel de avond hier wilde doorbrengen om de uil te zien. Het frustrerende was dat ze nogal rumoerig waren en regelmatig heen en weer liepen en we kregen sterk de indruk dat dit niet bepaald bevorderlijk was voor een goede waarneming van onze target soort. Ik sprak de Japanse leider van de groep aan en hij vertelde me met een uitgestreken gezicht dat hij al jaren hier kwam en dat de uil zich niet veel van menselijke aanwezigheid aantrok. Het werd al maar later en we begonnen toch al redelijk zenuwachtig te worden en juist op het moment dat Hans en Antonio even niet naar buiten tuurden zag ik een enorme uil in een boom landen (22:45 uur). De volgende 20 minuten de vogel werkelijk schitterende gezien, zowel in een boom, als vissend in het stroompje. De vogel vloog plots weg en landde op een lichtmast, net naast de minshuku boven een geparkeerde auto. De hele groep rumoerige vogelaars vertrok en het grappige was dat zij gewoon stonden te praten bij die auto zonder dat ze in de gaten hadden dat de uil gewoon boven hun hoofd zat. Pas bij de derde persoon vloog hij weg. Niemand van hen heeft iets daarvan gezien. Bij de eigenaresse even een biertje laten aanrukken om deze waarneming te vieren.


Blakiston's Fish Owl Bubo blakistoni, minshuku Washino-Yado, Japan (Henk Hendriks)

Dag 14: Rustig ontbeten en daarna de korte afstand gereden naar de haven van Rausu. Om 9:00 uur vertrok onze boot uit de haven. Behalve wij waren er slechts twee Japanse fotografen aan boord.


Antonio, Frans en Henk, goed ingepakt voor de trip naar het pakijs (Hans Vrolijk)

Niet ver buiten de haven stuitten we al op het pakijs en konden we niet verder. Vanaf onze boot werd visafval op het ijs gegooid en wat we toen zagen was werkelijk indrukwekkend. Groepjes zeearenden met enkele Steller's Sea Eagles of groepjes Steller's Sea Eagles met enkele White-tailed Eagles. Van zeer nabij konden we de vogels zittend en vliegend bewonderen en fotograferen. Echt een van de hoogtepunten van de trip. En dat na de nacht met de visuil.


White-tailed Eagle Haliaeetus albicilla (Henk Hendriks)


Steller's Sea Eagle Haliaeetus pelagicus. Samen met de Harpij uit Zuid-Amerika en de Philippijnse Arend toch wel in de top 3 van "must see" rovers. Een zeer indrukwekkende roofvogel. (Henk Hendriks)


Groepje arenden met Large-billed Crows Corvus macrorhynchus (Henk Hendriks)


Steller's Sea Eagle Haliaeetus pelagicus. De vogels kwamen soms op minder dan 20 meter langsvliegen (Henk Hendriks)


White-tailed Eagles Haliaeetus albicilla (Henk Hendriks)

Na enkele uren voeren we weer terug de haven in en daarna vogelden we weer terug van Rausu naar Lake Furen. Nu hadden we wel succes op het Notsuke schiereiland want we vonden twee Asian Rosy Finches Leucosticta arctoa die zich goed lieten bekijken en fotograferen. Deze soort wordt jaarlijks in wisselende aantallen in de winter waargenomen op Hokkaido.


Asian Rosy Finch Leucosticta arctoa (Henk Hendriks)

Ook zagen we hier onze eerste Spectacled Guillemots Cepphus carbo. Aan het eind van de middag kwamen we weer aan bij de minshuku van Takeyoshi Matsuo. We maakten nog een korte wandeling door het besneeuwde bos, vlakbij de minshuku op zoek naar White-backed Woodpecker Dendrocopos leucotos maar we zagen slechts Great Spotted Woodpecker Dendrocopos major.
's Avonds gegeten met de Tropical Birding-groep en in overleg met Matsuo San besloten om de volgende dag met hen een boot tocht te maken vanuit de haven van Ochiishi om met name te zoeken naar alkensoorten. Matsuo San regelde dat per telefoon voor ons.

Dag 15: Na het ontbijt naar de haven van Ochiishi gereden en daar gingen we om 9:00 uur aan boord. Er was geen ijs maar het was behoorlijk koud en winderig. Maar de vogels maakten veel goed.


Antonio heeft het niet warm tijdens de Ochiishi-boottrip! (Henk Hendriks)

In de loop van de trip zagen we grote aantallen Least Auklets Aethia pusilla, enkele Ancient Murrelets Synthliboramphus antiquus, één Crested Auklet Aethia cristatella, enkele Common Murres Uria aalge en Pigeon Guillemots Cepphus columba en de talrijkere Spectacled Guillemots Cepphus carbo. Even wat opwinding bij een voorbijvliegende Peregrine Falcon Falco peregrinus; er zou een Gyrfalcon Falco rusticolus rondhangen.


Least Auklets Aethia pusilla (Henk Hendriks)


Least Auklet Aethia pusilla (Henk Hendriks)


Spectacled Guillemot Cepphus carbo (Henk Hendriks)

Rond 12:00 uur waren we weer terug in de haven en daarna reden we in een zonovergoten landschap naar Cape Nosappu. Ook hier weer de nodige alkachtigen en eenden maar uiteindelijk slaagden we erin om onze target, een juveniele Red-faced Cormorant Phalacrocorax urile tussen de Pelagic Cormorants Phalacrocorax pelagicus te identificeren. Tijdens het struinen langs de kust ontdekte ik een Pacific Diver Gavia pacifica maar toen ik de anderen waarschuwden konden we de vogel helaas niet meer terugvinden. Eind van de middag terug naar onze minshuku bij Lake Furen.


Vuurtoren op kaap Nosappu, Japan (Henk Hendriks)

Dag 16: Onze laatste dag op Hokkaido en nog één belangrijke target te gaan: Japanese (Red-crowned) Crane Grus japonensis. We skipten ons ontbijt en reden rond 6:00 uur (temperatuur: min 17) in de richting van Kushiro. We wilden buiten Kushiro om rijden om via kleinere wegen naar Tancho no Sato (voeder en dansplek voor de kraanvogel) te rijden. Maar helaas fout gereden en dus dwars door Kushiro naar Tancho No sato waar we even na 10:00 uur aankwamen. Dit was toch wel even een kermis. Ik denk dat er 150-170 Japanse fotografen stonden te wachten op de aankomst van de kraanvogels. Alleen maar Canon en Nikon 500+ lenzen op grote statieven stonden er opgesteld. Daar staken wij maar schril bij af met onze 400mm-lensjes. En niemand die een kijker om had. Ze weten ook helemaal niets van vogels en het gaat ze alleen maar om het plaatje. Maar toen kwamen de kranen binnenvallen en van tijd tot tijd voerden ze hun dansrituelen uit die we prachtig konden bekijken. Weer een schouwspel dat we alleen maar kenden van National Geographic en we nu live konden meemaken.


Red-crowned Crane Grus japonensis, Tancho no Sato, Japan (Henk Hendriks)

Tancho no Sato is een van de beste plekken op Hokkaido om aan het eind van de winter de kraanvogels hun dansrituelen te zien uitvoeren. Tijdens ons bezoek zagen we tientallen fotografen en ook filmploegen die dit aan het vastleggen waren.


Red-crowned Crane Grus japonensis - Tancho no Sato, Japan (Henk Hendriks)

Nadat we ons fotografisch hadden uitgeleefd besloten we te vertrekken en even verderop kwamen we op een leukere plek uit waar ook veel kranen aanwezig waren. Dit was echter veel kleinschaliger met maar enkele fotografen.


Red-crowned Crane Grus japonensis, Tsurui Mura, Japan (Henk Hendriks)


Red-crowned Crane Grus japonensis, Tsurui Mura, Japan (Henk Hendriks)

Hier ook nog een tijdje doorgebracht en toen we aan de overkant een kop koffie gingen drinken, liepen we Mark Brazil zelf tegen het lijf. Even wat mee gekletst. Hij wist nog een stake-out voor Ural Owl maar we hadden daar geen tijd meer voor. Op ons gemak teruggereden naar het vliegveld en om 17:00 uur vertrokken van Hokkaido naar Haneda airport in Tokyo. We besloten onze hoofdbagage in lockers achter te laten en alleen het hoogstnoodzakelijke mee te nemen naar de ferry. Snel wat gegeten en toen met de monorail naar Hamamatsucho station gereisd. Van de uitgang was het minder dan 10 minuten lopen naar de haven waar de ferry lag afgemeerd. Om 22:15 uur begon het laatste stuk van onze Japan-reis. De boot vertrok natuurlijk stipt op tijd en we stonden nog een tijdje op het dek te kijken hoe we Tokyo bay uitvoeren en het was mooi om op deze manier de skyline van Tokyo te bewonderen. De boot was voor driekwart leeg. Rond 23:00 uur gingen we naar onze kooi in de slaapzaal.

Dag 17: Zo gauw het licht was stond ik al op het dek. Het was eenvoudig om een fijne plek, uit de wind te vinden, van waaruit je prima over zee kon kijken. Het duurde niet lang om ik had de eerste Streaked Shearwaters Calonectris leucomelas te pakken. Even later kwamen de anderen er ook bij maar behalve een enkele Pomarine Skua Stercorarius pomarinus geen spectaculaire soorten. Om 9:00 uur kwamen we aan bij het eiland Hachijyo-Jima. We wisten dat we slechts 40 minuten hadden om aan wal te gaan en om te proberen de endemische Izu Thrush Turdus celaenops te scoren in de nabijgelegen scrub en tuinen. Keith Barnes had er twee weken geleden toch drie gezien. Dus in speed mars de boot af naar de scrub en de tuinen net buiten de haven. Hoewel we fanatiek zochten lukte het ons niet. Wel regelmatig Dusky Thrush Turdus eunomus en alweer Frans die een Japanese Wood Pigeon had maar niet onze target. Na 25 minuten liepen we snel terug naar de boot, want het missen van de boot is wel het laatste wat we wilden en de Japanners wachten niet! Terug op het dek begonnen we opnieuw met scannen maar pas nadat we het eiland Myika Jima waren gepasseerd, barstte het geweld los.


Het eiland Myika Jima, Japan (Henk Hendriks)

De eerste Laysan Albatrossen Phoebastria immutabilis verschenen, met zo nu en dan een Black-footed Albatros Phoebastria nigripes en de Streaked Shearwaters werden erg talrijk en stroomden in grote aantallen langs de boot. Opeens ontdekte Hans een grote witte vogel met een roze snavel dobberend op het water en dit bleek wel een adulte Short-tailed Albatross Phoebastria albatrus te zijn. We zagen in de uren daarna maar liefst 12 exemplaren van deze bedreigde soort, van adulte, immature tot juveniele vogels. Vorige eeuw bijna uitgestorven, maar heeft zich redelijk hersteld. Soms kwamen ze prachtig langs de boot aanzeilen. Dat was een fantastisch einde van een toch wel gedenkwaardige trip.


Short-tailed Albatross Phoebastria albatrus, Ferry trip Tokyo-Hachijyo Jima, Japan (Henk Hendriks)


Short-tailed Albatross Phoebastria albatrus, Ferry trip Tokyo-Hachijyo Jima, Japan (Henk Hendriks)

Aan het begin van de avond voeren we Tokyo Bay binnen. Nadat we van boord waren gegaan, reisden we opnieuw met de monorail naar Haneda airport, waar we onze hoofdbagage uit de lockers haalden en we wat aten. Toen echter een onaangename verrassing. We wilden de limousine bus nemen van Haneda airport naar Narita airport (1 uur en 15 minuten) waar we een hotel hadden geboekt, maar toen bleek dat de laatste bus al was vertrokken. Maar alweer bleek de enorme behulpzaamheid van de japanners. Ze regelden dat we met de bus naar een bepaald station reden, daar moesten we overstappen (binnen 15 minuten!) op de laatste trein naar Narita Station en vandaar met de taxi (10 minuten) naar ons airport hotel. En zo reisden we met al onze bagage dwars door Tokyo naar de andere kant en kwamen we uiteindelijk om 1:00 uur 's nachts aan in ons hotel.

Dag 18: Na het ontbijt met de shuttle bus naar Narita airport en om 12:00 uur vertrokken met KLM naar Amsterdam.


Henk Hendriks

Een uitgebreider verslag van deze trip met meer logistieke info en een complete lijst van waargenomen soorten staat binnenkort op www.birdtours.co.uk.


Steller's Sea Eagle Haliaeetus pelagicus (Henk Hendriks)