Nieuwe determinatiekenmerken voor Fluitzwaan

In dit artikel worden nieuwe kenmerken voor Fluitzwaan Cygnus columbianus gepresenteerd. De hoeveelheid geel aan de snavel wordt al decennia als het enige diagnostische verschil met Kleine Zwaan C bewickii beschouwd. Zowel de oogrand als de begrenzing van het geel op de snavel met het zwarte deel vertonen echter ook verschillen tussen beide soorten.

Kleine Zwaan heeft een volledig diepgele oogrand (orbital ring). Fluitzwaan heeft een volledig zwarte oogrand of (in 6.9% van de onderzochte exemplaren) gele delen in de zwarte oogrand (slechts 0.7% heeft geel volledig rondom het oog maar met nog wel een donkere binnenkant). Kleine Zwaan heeft waarschijnlijk hoogst zelden een donkere oogrand; in deze studie werd één individu gevonden met een donkere oogrand maar dat was eerder een afwijkend exemplaar dan een representant van normale variatie binnen de soort.

De begrenzing van het geel op de snavel met het zwarte deel verloopt bij Fluitzwaan altijd korrelig waardoor de grens er op afstand diffuus uit ziet. Van nabij zijn bij Fluitzwaan vanuit het geel toenemende aantallen zwarte vlekjes zichtbaar die uiteindelijk 'dichtlopen' waardoor de diffuse begrenzing ontstaat. Bij Kleine Zwaan is de grens tussen geel en zwart steeds scherp, zonder verbrokkeling of korrelige grens. Ook verloopt de grens bij Fluitzwaan grilliger en bij Kleine Zwaan gemiddeld strakker.

Daarnaast bleken meerdere Fluitzwanen aanzienlijk meer geel te hebben dan de maximumgrens die in de tot nu toe leidende studie wordt gegeven. Eén exemplaar kwam binnen de minimumgrens van Kleine Zwaan uit diezelfde studie.

In Japan zijn c 10 vermoedelijke hybriden gefotografeerd. Deze werden net als een zekere hybride in gevangenschap in Engeland bestudeerd voor dit artikel. Zowel de vermoedelijke als de zekere hybriden vertoonden opvallende gelijkenissen in de hoeveelheid geel aan de snavel (binnen Fluitzwaan vallend volgens de hier gepresenteerde gegevens) maar de oogrand was grotendeels geel (als bij een minderheid van Fluitzwaan) en de begrenzing tussen het geel en het zwart aan de snavel minder tot niet korrelig begrensd (hetgeen in het geheel niet werd gevonden bij Fluitzwaan).

Op basis van deze studie wordt geadviseerd om de criteria voor aanvaarding van Fluitzwaan als dwaalgast aan te scherpen en eventueel oude gevallen te herzien (met name wanneer fotografische documentatie ontbreekt).

Fred Visscher, Beukenlaan 43, 1676 GS Twisk, Netherlands
(f.visscher1@quicknet.nl)
Nils van Duivendijk, Vliewint 22, 1755 RH Petten, Netherlands
(nils.van.duivendijk@casema.nl)

Baraus Stormvogel, Réunionstormvogel en andere stormvogels rond Réunion, Indische Oceaan, in december 2014

Dit artikel bespreekt waarnemingen van stormvogels tijdens een serie van zes korte pelagische trips vanuit Réunion, Indische Oceaan, in december 2014. Speciale aandacht werd besteed aan de bedreigde Baraus Stormvogel Pterodroma baraui (waarnemingen van 30 tot meer dan 50 exemplaren op elk van de zes trips) en de ernstig bedreigde Réunionstormvogel Pseudobulweria aterrima (twee verschillende exemplaren gefotografeerd op 8 en 9 december).

Robert L Flood, 14 Ennor Close, Old Town, St Mary's, TR21 0NL Isles of Scilly, UK
(live2seabird@gmail.com)
Elaine Cook, 10 Lime Avenue, High Wycombe, HP11 1DP Buckinghamshire, UK
Mike Danzenbaker, 13164 Diercx Dr, Mountain View, CA 94040, USA
Doug Koch, Berkshire Stud, PO Box 309, Pine Plains, NY 12567, USA
John Shemilt, 184 East 64th Street, New York, NY 10065, USA
Kirk Zufelt, 1001 Third Line East, Sault Ste Marie, P6A 6J8 Ontario, Canada

Vogelen in Europees Rusland: Oeralgebergte, Jekaterinenburg en Orenburgregio

In dit artikel worden de resultaten samengevat van vogelreizen in 2013-15 naar gebieden ten westen van het Oeralgebergte in Europees Rusland, aan de uiterste oostgrens van het West-Palearctische gebied (WP). Drie gebieden worden behandeld: de noordelijke Oeral, het gebied rond Jekaterinenburg en de regio van Orenburg. In de inleiding wordt ingegaan op de ligging van de grens van de WP (die niet op alle plekken exact te bepalen is) en op de logistiek om deze gebieden te bereiken en er rond te reizen. Per gebied worden de meest interessante vogelsoorten en waarnemingen vermeld, met speciale aandacht voor soorten die elders in Europa schaars of afwezig zijn of daar alleen als dwaalgast worden waargenomen; veel van deze Siberische soorten behoren tot de meest begeerde dwaalgasten in Noordwest-Europa.

De meest interessante soorten worden individueel behandeld. Voor het gebied rond Jekaterinenburg (moerassen, open velden en gemengde bossen) zijn dit bijvoorbeeld Meenatortel Streptopelia orientalis meena, Boskoekoek Cuculus optatus, Azuurmees Tit Cyanistes cyanus, Kleine Sprinkhaanzanger Locustella lanceolata, Langstaartroodmus Carpodacus sibiricus en Wilgengors Emberiza aureola; de laatste soort is inmiddels zeer schaars geworden en mogelijk al verdwenen als broedvogel. In de noordelijke Oeral (berghellingen/heuvels met taigabos in het gebied rond Severouralsk) gaat het met name om Boskoekoek, Goudlijster Zoothera aurea, Zwartkeellijster Turdus atrogularis, Roodkeelnachtegaal Calliope calliope and Zwartkeelheggenmus Prunella atrogularis (vogels in dit gebied vertonen een uitgebreide zwarte koptekening, afwijkend van illustraties in veldgidsen en wellicht duidend op een aparte kleurvorm). In het steppegebied van de regio Orenburg betreft het Jufferkraanvogel Grus virgo, Witvleugelleeuwerik Alauda leucoptera en Bruinkopgors E bruniceps. Zwarte Leeuwerik Melanocorypha yeltoniensis was een andere doelsoort maar deze werd niet gevonden, hoewel de soort waarschijnlijk wel aanwezig is in de regio.

Ten slotte wordt aandacht besteed aan soorten die vanuit taxonomisch oogpunt en/of determinatieoogpunt interessant zijn, zoals Barabameeuw Larus barabensis, Aziatische Boomklever Sitta europaea asiatica, Siberische Tjiftjaf Phylloscopus tristis, Siberische Braamsluiper Sylvia althaea blythi en Noordse Goudvink Pyrrhula pyrrhula pyrrhula; van de laatste werd alleen de nasale trompetroep gehoord en niet de zachte puu-roep.

Josh Jones, 64 Flanders Mansions, London, W4 1NF, UK
(joshrjones90@gmail.com)
David Monticelli, Marine and Environmental Sciences Centre, Faculty of Sciences and Technology, University of Coimbra, Portugal
(monticelli.david@gmail.com)
Pierre-André Crochet, CEFE UMR 5175, CNRS - Université de Montpellier, 1919 route de Mende, F-34293 Montpellier, Cedex 5, France
(pierre-andre.crochet@cefe.cnrs.fr)

African Desert Warbler near Alphen aan den Rijn in November-December 2014

From 12 November until 9 December 2014, an African Desert Warbler Sylvia deserti was present near Alphen aan den Rijn, Zuid-Holland, the Netherlands. The bird was identified as African Desert and not as (the more-to-be-expected) Asian Desert Warbler S nana based on its whitish underparts, whitish cheek, pale sandy coloured upperparts (lacking strong contrast with the uppertail), plain tertials and central tail-feathers. The recorded song and calls fitted deserti but were similar to nana and insufficient to identify the bird on sound alone. Ageing of deserti is not straightforward; although it was presumably a first-winter, it was not aged with certainty.

Although largely sedentary, with some dispersal and apparently some birds leaving the breeding areas during July-December, the species has been recorded outside its regular range: in north-eastern Libya, Malta (six records), Italy (five), Canary Islands (seven), Cape Verde Islands (two, including one on Razo, more than 1000 km from the nearest breeding grounds), Porto Santo, Madeira (650 km from the Moroccan coast) and on mainland Spain (two, including a record in October 2014). The most northerly records so far pertained to birds collected in Italy, near Cremona, Lombardia (c 1200 km from the nearest breeding grounds in North Africa) and near Rome. The bird at Alphen aan den Rijn was accepted by the Dutch rarities committee (CDNA) as the first African Desert Warbler for the Netherlands and is therefore the first for northern Europe as well.

Hans Zaal, Judith Leijsterstraat 29, 2406 DN Alphen aan den Rijn, Nederland
(idaspijker1@hotmail.com)
Gert Ottens, Ganzebloem 14, 3984 CG Odijk, Nederland
(glanskraai@hotmail.com)

Black Stork wintering near Schiphol in November 2014-April 2015

From 12 November 2014 to 20 April 2015, a first-year Black Stork Ciconia nigra wintered at Schiphol and surrounding areas, Noord-Holland, the Netherlands. Previously, only a few records in December were known and, in spring, the first birds are normally seen from March onwards. Remarkably, there were two records in February 2015 and one in early March which may relate to other (migrating) individuals. This was the first documented wintering for the Netherlands. Birds regularly winter as far north as Portugal, Spain and southern France and, in smaller numbers, in Bulgaria. Annually (since 1993), a few birds winter as far north as Franche-Comté, France, and there are cases of wintering in southern Germany, in 2000/01 and 2001/02 (probably same bird) and December 2014, as well as single-day records in Germany (at different sites) in December 2012, January 2013, December 2013 and January 2014. One bird wintered in Switzerland in 1997/98 and then returned each winter from 2000/01 to 2013/14. A Dutch-ringed bird wintering in northern France in 2009 was found dead in Belgium. A weakened immature was taken into care in northern Poland in January 2001, constituting the most northerly winter record.

Enno B Ebels, Joseph Haydnlaan 4, 3533 AE Utrecht, Nederland
(ebels@wxs.nl)

Caspian PLover at Noord-Beveland in January 2014

On 10-26 January 2014, a first-winter Caspian Plover Charadrius asiaticus stayed at Noord-Beveland, Zeeland, the Netherlands. The bird loosely associated with other waders; when found, it was with a large group of Northern Lapwings Vanellus vanellus and a few Eurasian Golden Plovers Pluvialis apricaria and Ruddy Turnstones Arenaria interpres. Later during its stay, it associated mainly with a small number of Common Snipes Gallinago gallinago. On the last day, it was scared and possibly taken as prey by a Merlin Falco columbarius. This was the third record for the Netherlands, after two on Texel, Noord-Holland, in October 2009 and April 2011. It constituted the first winter record for Europe (December-February); all other records are from March-November. Elsewhere in the 'greater WP', there are only some winter records from Oman.

Mark Hoekstein, 's Heerhendrikskinderendijk 60, 4461 DX Goes, Nederland
(mhoekstein@zeelandnet.nl)
Enno B Ebels, Joseph Haydnlaan 4, 3533 AE Utrecht, Nederland
(ebels@wxs.nl)